به طور خلاصه می‌توان گفت که در گرایش مخابرات سیستم، به پردازش و انتقال اطّلاعات و پیام‌ها از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر می‌پردازیم. پردازش سیگنال، رمزنگاری و مخابرات امن، شبکه‌های مخابراتی و علوم داده از حوزه‌های اصلی این گرایش هستند که در ادامه آن‌ها را توضیح خواهیم داد.
پردازش سیگنال به استخراج اطّلاعات از سیگنال‌های مختلف، مانند سیگنال صوت، سیگنال تصویر یا حتّی سیگنال‌های حیاتی می‌پردازد. دانشجویانی که این حوزه را مطالعه کنند، با ابزارهای ریاضی لازم برای پردازش سیگنال‌ها و استخراج اطّلاعات موردنظرشان از دل سیگنال آشنا می‌شوند و می‌توانند سیستم‌هایی به این منظور طرّاحی کنند.
گاهی لازم است پیامی از نقطه‌ای به نقطه‌ی دیگر منتقل شود، ولی ممکن است در مسیر انتقال اطّلاعات، پیام ما شنود شود و در این مواقع باید کاری کنیم که شنودگر نتواند به اطّلاعاتی که ما ارسال کرده‌ایم دست پیدا کند. در این‌جا رمزنگاری به کمک ما می‌آید. در حوزه‌ی مخابرات امن و رمزنگاری به مطالعه‌ی مبانی ریاضی و الگوریتم‌های مختلفی که برای رمزگذاری و رمزگشایی اطّلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌پردازیم.
در جهان امروز، در بسیاری اوقات تنها یک فرستنده و یک گیرنده وجود ندارد و تعداد زیادی سیستم در قالب یک «شبکه» با یک‌دیگر در ارتباطند. انتقال پیام در این شبکه ممکن است در بستر سیم، فیبر نوری یا به صورت بی‌سیم باشد. در حوزه‌ی شبکه به مطالعه‌ی ویژگی‌ها و پروتکل‌های مختلف شبکه و مسائلی که در هرکدام از آن‌ها وجود دارد، و همچنین طرّاحی پروتکل‌هایی برای نسل‌های جدید شبکه، مانند 5G, 5.5G و 6G می‌پردازیم.
در این گرایش، پردازش و تحلیل سیگنال‌ها و سیستم‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. در این گرایش با کمک ابزارهای ریاضی مختلف تلاش می‌شود از یک سیگنال، اطّلاعات مختلفی را استخراج کرد. همچنین مفاهیم شبکه، یعنی بستری برای انتقال اطّلاعات بین دو یا چند سیستم در این گرایش مورد بررسی قرار می‌گیرند.
یکی از زمینه‌هایی که اخیراً مورد توجّه پژوهشگران رشته‌های مختلف قرار گرفته است، بحث علوم داده و یادگیری ماشین است. ممکن است در نگاه اوّل به نظر برسد که این حوزه ارتباط مستقیمی با مخابرات سیستم ندارد، ولی در حقیقت این‌گونه نیست. اغلب الگوریتم‌های یادگیری ماشین بر مبنای تئوری آمار و احتمالات هستند و برای تحلیل تئوری این الگوریتم‌ها در بسیاری از مواقع نیاز به دانش مخابرات سیستمی داریم. همچنین تحلیل محدودیت‌های اساسی‌ای که بر الگوریتم‌های یادگیری حاکم هستند از دیگر مباحثی است که به کمک تئوری اطّلاعات و آمار و احتمالات ابعاد بالا در این گرایش بررسی می‌شود.
فرصت‌های شغلی متنوّعی می‌توان برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان این گرایش می‌توان متصوّر بود. پردازش تصویر، صدا و ویدیو، پیاده‌سازی پروتکل‌ها و استانداردهای شبکه روی پردازنده‌ها یا FPGAها، تحلیل داده‌های حجیم و طرّاحی مدل‌های داده‌ای و همچنین کار در پژوهشکده‌های مرتبط با مخابرات، مانند پژوهشکده‌ی مخابرات نظری، تنها بخشی از فرصت‌های شغلی گوناگونی است که برای افرادی که در این حوزه مطالعه داشته‌اند متصوّر است. البته ذکر این نکته لازم است که خیلی اوقات در فضای صنعت گرایش‌ها با هم همکاری می‌کنند و برای مثال، برای پیاده‌سازی یک سیستم مخابراتی علاوه بر دانش مخابرات سیستم، دانش برنامه‌نویسی یا الکترونیک هم مورد نیاز است.
به قلم محمدرضا رحمانی
