همه‌پرسی یا رفراندوم یک روش برای مشخص کردن نظر مردم در یک مسئله است که از فرهنگ دموکراسی بهره میبرد.
ایران در تاریخ معاصر میزبان ۵ همه‌پرسی بوده است که ۲ مورد قبل از انقلاب و ۳ مورد پس از انقلاب برگزار شده است.
اولین مسئله عمومی پس از انقلاب تعیین نوع حاکمیت بود.
در مسئله حاکمیت شاخص مقبولیت جز شاخص‌های مهم برای برقراری یک حکومت مردمی است و استفاده از همه‌پرسی یک راهکار بجا برای تعیین حاکمیت است.
نتیجه همه‌پرسی برگزار شده نیز با حدود ۹۸ درصد موافقت با جمهوری اسلامی یک نظر قطعی مردمی را پشتیبان این تصمیم قرار داد.
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود چرا مجدد برای مسائل فراگیر در کشور همه‌پرسی برگزار نمی‌شود؟
مثال جالب شاید همه‌پرسی ریختن ته سیگار در سوییس باشد.
همان طور که گفته شد همه‌پرسی در جایی کاربرد دارد که نظر عمومی مردم تعیین کننده باشد و طبیعتا موضوع مورد همه‌پرسی باید واضح و ساده و قابل تشخیص توسط همه مردم باشد.
به علاوه همه پرسی به خودی خود یک راهکار نیست و در زمانی مطرح هست که راهکارها از قبل مشخص شده و نیاز به انتخاب راهکار باشد.
در مسئله‌ای مانند ریختن ته سیگار هم مسئله واضح و ساده است و هم راهکارها مشخص است و امکان همه پرسی وجود دارد.
در خلاف این شرایط، یعنی زمانی که مسئله واضح نیست یا نیاز به تخصص بالایی دارد و راهکار مشخصی برای حل آن وجود ندارد همه‌پرسی کاربردی ندارد.
در مدیریت موضوعات مختلف، اولویت با بررسی نظرات افراد متخصص در آن موضوع است و در نهایت اگر به راهکارهایی وابسته به خواست مردم منجر شود می‌توان از همه‌پرسی یا طرح در مجلس نمایندگان و موارد مشابه استفاده کرد.
در حقیقت همه پرسی یک نوع از مدیریت نیست بلکه یک ابزار انتخاب و تصمیم گیری است و حتی ممکن است در جوامع غیر دموکراتیک نیز مورد استفاده قرار گیرد.
سوال چالش بر انگیز دیگر این است که چرا حکومت جمهوری اسلامی اقدام به برگزاری همه‌پرسی مشابه همه‌پرسی ابتدای انقلاب نمی‌کند؟
صرف اقدام به برگزاری چنین همه‌پرسی‌ای توسط یک حکومت نتیجه همه‌پرسی را مشخص می‌کند و نیازی به برگزاری آن نیست.
برگزاری چنین همه‌پرسی‌ای نشانه احترام به نظر مردم و یک حاکمیت مردمی نیست بلکه کاملا خلاف آن به معنی آن است که حاکمیت به قدری به تحجر و فاصله از مردم رسیده است که قدرت انطباق با خواسته‌های مردم را ندارد و مردم مجبور هستند بین بودن و نبودن آن انتخاب کنند و امکان اصلاح آن به مردم داده نشده است.
بی شرمانه است اگر از مردم سوال شود که همچین چیزی را میخواهند یا خیر.
در اینجا باید دید چه کسانی با سو استفاده از کلمه همه‌پرسی و علم به عدم امکان چنین کاری در یک حکومت این خواسته را در مردم ایجاد می کنند تا مردم را در تقابل با حکومت قرار دهند.
خواسته واقعی این است که مشارکت مردم در اداره کشور هر چه بیشتر شود و لازمه این خواسته نیز مسئولیت پذیری بیشتر مردم نسبت به میهن خویش و از خود گذشتگی برای تامین نفع جمعی است.
