بخش بندی بازار، شاخص‌ها و ریز شاخص‌ها

یکی از اصلی ترین فعالیت هایی که هر کسب و کاری باید قبل از شروع به آن آگاهی داشته باشد موضوع "بخش بندی بازار" یا همانMarket Segmentation  است.

بخش بندی بازار کمک می نماید تا استراتژی های مرتبط با کسب و کار آگاهانه و دقیقا بر اساس خصوصیت مشتریان انتخاب گردد و در واقع بخش بندی بازار، کل بازار را به بخش های کوچک‌تر متشکل از مصرف کنندگانی با سلایق، تقاضا، و ترجیحات مشابه، تقسیم می‌نماید.

برای بخش بندی بازار صاحب نظران موضوعات استراتژی و مارکتینگ مانند دکتر فیلیپ کاتلر و دکتر استروالدر مدل ها و نظرات مختلفی ارائه کرده‌اند. بعنوان مثال در مدل بوم کسب و کار(Canvas) آقای استروالدر در بخش‌های مشتری یکی از مواردی که بایستی بررسی و مشخص شده باشد همین بخش بندی بازار است.

گروه های شاخص بخش بندی بازار به 4دسته اصلی و 32زیرمجوعه تقیسم می شود که به ترتیب در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

I.                   جغرافیایی(Geographic)

در این بخش بندی، مردم بر اساس محل جغرافیایی خود تقسیم‌بندی می‌شوند که دارای 11ریز پارمتر است:

1.قاره‌ها 2.منطقه بندی جهانی 3.کشور 4.استان 5.منطقه 6.ناحیه یا بخشداری 7.شهر 8.محله 9.تعداد جمعیت ساکن 10.تراکم(نسبت جمعیت به متر مربع) 11.آب‌و‌هوا

II.                 روانشناختی-بازارشناختی(Psychographic)

بخش بندی بر اساس پارامترهای روان‌شناختی نوعی از بخش‌بندی است که در آن شیوه‌ی زندگی مردم، فعالیت‌ها، علایق و عقاید آنها برای تعریف بخشی از بازار در نظر گرفته می‌شود و 4ریز پارامتر دارد:

1.طبقه اجتماعی(درآمد، شغل، ثروت، تحصیلات) 2.صفات شخصی 3.ارزش‌ها 4.سبک زندگی(معروف بهAIO شاملActivity-Interest،Opinion)

*طبقه بندی متداول برای ریزپارمتر سبک زندگی شامل 3دسته است:

Sport Oriented / Culture Oriented / Outdoor Oriented

**بهترین ریز شاخص برای این مدل بخش بندی بازار طبقه اجتماعی و سبک زندگی است.

III.               رفتاری (Behavioral)

این بخش بندی شامل بررسی و تقسیم جمعیت بر اساس رفتار، نحوه‌ی استفاده و الگوی تصمیم‌گیری است و 7ریز پارمتر دارد:

1.مناسبت‌های مصرفی(همیشگی، ویژه) 2.وضعیت خریدار(اولین مرتبه، مشتری قدیمی، مشتری بالقوه، مشتری همیشگی) 3.نرخ مصرف(سبک، سنگین، متوسط) 4.آمادگی خریدار(آشنا، علاقمند، محقق، ناآشنا) 5.وضعیت وفاداری(بدون وفاداری، وفاداری متوسط، وفاداری قوی) 6.نگرش محصول 7.منفعت

IV.              جمعیت شناختی(Demographic)

متداول‌ترین، ساده‌ترین و گسترده‌ترین مدل بخش بندی بازار همین مدل است و بر اساس متغیرهای جمعیتی تقسیم بندی شده و 10ریز پارمتر دارد:

1.سن 2.جنسیت 3.اندازه خانواده 4.طول عمر خانواده 5.درآمد 6.شغل 7.تحصیلات 8.مذهب 9.قوم و نژاد 10.نسل

در انتها از استاد عزیزم جناب آقای دکتر خطیبی برای تدریس فوق العادشون برای این بخش تشکر میکنم.