تعلیق، در واقع یک مکث موقت در اجرای تعهدات اصلی قرارداد کار محسوب میشود که در قانون کار ایران وجود دارد. شناخت این مفهوم برای هر دو طرف قرارداد، یعنی کارگر و کارفرما، ضروری است که در این شرایط خاص، حقوق و تکالیف خود را بشناسند و از بروز مشکلات قانونی جلوگیری کنند. در این مقاله این موضوع را آموزش میدهیم.
تعلیق قرارداد کار به وضعیتی میگویند که اجرای وظایف اصلی کارگر (انجام کار) و کارفرما (پرداخت دستمزد) به صورت موقت متوقف میشود، بدون اینکه خود قرارداد به طور کامل فسخ شود. این توقف به دلایل مختلفی رخ میدهد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم. هدف اصلی قانون از پیشبینی تعلیق، حفظ امنیت شغلی کارگر و جلوگیری از بیکاری ناشی از شرایط غیرقابل پیشبینی یا اجباری است.
در اینجا به برخی از رایجترین و مهمترین عوامل تعلیق قرارداد کار اشاره میکنیم:
خدمت نظام وظیفه: یکی از شایعترین دلایل تعلیق برای آقایان، اعزام به خدمت سربازی است. در این مدت، قرارداد کار معلق شده و پس از پایان خدمت، کارگر حق بازگشت به شغل خود را دارد. مدت خدمت سربازی جزو سابقه کار محسوب میشود.
مرخصی زایمان: زنان پس از زایمان، به مدت ۹ ماه (یا بیشتر در موارد خاص) میتوانند از مرخصی زایمان استفاده کنند. در این دوره، قرارداد کار آنها معلق میشود و تأمین اجتماعی مسئول پرداخت غرامت دستمزد است. این مدت برای خانمهایی که مرخصی زایمان دارند، جزو سابقه کار محسوب میشود.
توقیف کارگر: اگر کارگر را توسط مراجع قانونی توقیف یا بازداشت کنند، قرارداد کار او معلق میشود. وضعیت حقوق و مزایا در این مدت بستگی به این دارد که توقیف به اتهام کارفرما است یا خیر، و اینکه کارگر تبرئه میشود یا نه.
حوادث قهریه و بلایای طبیعی: در صورت بروز حوادثی مثل سیل، زلزله، یا حتی بحرانهای اقتصادی شدید که ادامه فعالیت کارگاه را غیرممکن میکند، قرارداد کار میتواند به صورت موقت معلق شود. تشخیص این موارد معمولاً با وزارت کار و امور اجتماعی است.
مرخصی تحصیلی یا ماموریت آموزشی: با توافق کارفرما، کارگر میتواند برای ادامه تحصیل یا شرکت در دورههای آموزشی تخصصی، مرخصی بدون حقوق دریافت کند که این هم به نوعی تعلیق محسوب میشود.
دوران تعلیق، با اینکه فعالیت متوقف میشود، اما هر دو طرف همچنان وظایف و حقوق مهمی برعهده دارند:
برای کارفرما
حفظ موقعیت شغلی کارگر: کارفرما موظف است که شغل کارگر را برای بازگشتش حفظ کند و نمیتواند در این مدت فرد دیگهای را جایگزین یا کارگر را اخراج کند (مگر در موارد خاص و با رعایت قانون).
بازگرداندن به کار: پس از پایان دوره تعلیق و اعلام آمادگی کارگر، کارفرما باید کارگر را به شغل سابق یا شغلی مشابه با همان شرایط برگرداند.
برای کارگر
اطلاعرسانی به کارفرما: کارگر باید به موقع و به صورت کتبی، کارفرما رو از وضعیت تعلیق و زمان بازگشت خود مطلع کند.
بازگشت به کار در مهلت قانونی: پس از رفع حالت تعلیق (مثلاً پایان سربازی)، کارگر باید در مهلت مقرر (معمولاً ۳۰ روزه) آمادگی خود را برای بازگشت به کار اعلام کند و به شغل خود باز گردد. عدم بازگشت به معنی ترک کار تلقی میشود.
وضعیت حقوق و مزایا: در بیشتر موارد تعلیق، کارفرما تکلیفی به پرداخت حقوق ندارد. اما تأمین اجتماعی در مواردی مثل مرخصی زایمان، غرامت دستمزد پرداخت میکند.
نتیجهگیری
تعلیق قرارداد کار، قانونی برای حفظ رابطه کاری در شرایط خاص و اضطراری است. شناخت صحیح این مفهوم، هم برای کارفرما در مدیریت منابع انسانی و هم برای کارگر در حفظ امنیت شغلی، حیاتی محسوب میشود. با آگاهی از حقوق و تکالیف، میتونیم از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کنیم و روابط کاری شفافتر و پایدارتری داشته باشیم.
