قرارداد کار آزمایشی دورهای حیاتی در شروع همکاری کارگر و کارفرما است. این توافق به هر دو طرف فرصت میدهد تا با محیط، وظایف و انتظارات یکدیگر آشنا شوند و برای همکاری بلندمدت تصمیم بگیرند. اغلب به دلیل کمبود اطلاعات، ابهاماتی در مورد این قرارداد پیش میآید که میتواند مشکلساز شود.
قرارداد کار آزمایشی توافقی موقت و محدود بین کارگر و کارفرما است. هدف اصلی آن، سنجش مهارتها و عملکرد کارگر و آشنایی او با شغل و محیط کار است. این قرارداد بخشی از قرارداد کار اصلی است و باید کتبی و طبق قوانین کار تنظیم شود.
ماده ۱۱ قانون کار ایران به "دوره آزمایشی" اشاره دارد. این دوره میتواند با توافق طرفین، به عنوان بخشی از قرارداد اصلی یا قراردادی مستقل و کوتاهمدت اجرا شود:
قرارداد آزمایشی مستقل: قراردادی جداگانه و مشخص برای دوره آزمایشی بسته میشود. با رضایت طرفین پس از اتمام دوره، قرارداد اصلی امضا خواهد شد.
دوره آزمایشی به عنوان بخشی از قرارداد اصلی: قرارداد کاری کامل از ابتدا تنظیم و دورهای به عنوان "دوره آزمایشی" در آن گنجانده میشود.
قرارداد کار آزمایشی تابع شرایط خاصی برای حفاظت از حقوق طرفین است:
کتبی و با امضای طرفین: باید کتبی باشد و توسط هر دو طرف امضا شود.
اطلاعات کامل طرفین: مشخصات دقیق کارگر و کارفرما (نام، کد ملی، آدرس) باید قید شود.
توضیح وظایف: وظایف و مسئولیتهای کارگر باید روشن باشد.
حقوق و مزایا: حقوق پایه و مزایای قانونی تعیین شود. حقوق در دوره آزمایشی نباید کمتر از حداقل دستمزد قانونی باشد و کارگر باید از روز اول تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گیرد.
ساعات کار و مرخصی: مطابق با قانون کار تعیین شود.
مدت دوره آزمایشی: باید دقیق و مشخص باشد و از حداکثر زمان قانونی فراتر نرود. حداکثر مدت قانونی یک ماه برای کارگران ساده/نیمهماهر و تا سه ماه برای کارگران ماهر/متخصص است.
ماده ۱۱ قانون کار به هر دو طرف اجازه میدهد که در طول این دوره، بدون اطلاع قبلی و بدون پرداخت غرامت، به همکاری پایان دهند. تسویه حساب اما متفاوت است:
اگر کارفرما فسخ کند: موظف به پرداخت حقوق کامل کل دوره آزمایشی است، حتی اگر کارگر کمتر کار کرده باشد.
اگر کارگر فسخ کند: تنها حقوق مدت زمان کارکرد را دریافت میکند.
این ویژگی، قرارداد آزمایشی را گزینهای خوب برای ارزیابی اولیه میسازد، اما نباید با قراردادهای موقت اشتباه گرفته شود.
جمعبندی
قرارداد کار آزمایشی قراردادی کاربردی در روابط کاری است که کارفرما و کارگر پیش از تعهدات بلندمدت، یکدیگر را بسنجند. این قرارداد که در قانون کار ایران مشخص شده، انعطاف خوبی برای فسخ و ارزیابی فراهم میکند، اما رعایت دقیق قوانین برای جلوگیری از مشکلات حقوقی ضروری است.
