برداشت اول؛ جنوب شرقی اوکراین. محل تولد رئیس جمهور
ولودیمیر زلنسکی در یک خانواده یهودی زندگی میکند. آنها به زبان روسی صحبت میکنند. زمانی که جوان بود پدرش او را از ادامهی تحصیل در خارج بازمیدارد بنابراین مجبور میشود رشتهی حقوق را در کشورش بخواند. چند سال بعد راه جدیدی مقابل او باز میشود و ولودیمیر زلنسکی وارد دنیای بازیگری میشود. او به عنوان کمدین و یکی از بازیگران محبوب مردم اوکراین، چند نمایش و فیلم بازی میکند. در دههی 2010 او در یک سریال تلویزیونی به نام "خادم مردم" در نقش یک معلم ظاهر میشود. یک معلم دبیرستان دوستداشتنی که از سیاستمداران فاسد به تنگ آمده و به صورت تصادفی رئیس جمهور میشود.
برداشت دوم؛ چند سال بعد. کیف پایتخت اوکراین
با گذشت تنها چند سال از بازی در سریال، ولودیمیر زلنسکی به عنوان رئیس جمهور اوکراین انتخاب شده و یک دولتمرد واقعی شده است. از نظر بینالمللی ناسازگار به چشم میآید و در آستانهی حمله روسیه به اوکراین غرب را متهم به کمکاری و اهمالکاری میکند. با اینطور از نظر مردمش او با شجاعت در کنارشان ایستاده و در مقابل تهاجم روسیه از کشورش دفاع میکند. گفته میشود او با شجاعت و شوخطبعی، با شناختی که بر روی مردم و آرمانهای آنها دارد، توانسته در دل آنها جا باز کند و همتایان غربیاش را تحت تأثیر قرار دهد. او مردی است با سابقهی بازیگری، 44 ساله و با موهای تیره که میگوید هدفی غیر از پیروزی بر روسیه دارد و با همین آرمان بر سرکار باقی مانده و کشور را ترک نکرده است.
اما سوالی که اینجا پیش میآید این است:
پیشینهی زلنسکی او را به یک رئیس جمهور «دور از انتظار» تبدیل میکند. دلایل زیادی برای این صفت وجود دارند: او یک کمدین بود که در تلویزیون تنها نقش یک رئیس جمهور را بازی میکرد اما هیچ تجربهی سیاسی در زندگی واقعی نداشت. او یک روسی زبان است و در کشوری زندگی میکند که روسیه آن را به عنوان بخشی از هویت ملی خود تحت مراقبت دارد و سالها برای برگرداندن آن به کشورش نقشه کشیده است. در نهایت هم او یک یهود از جامعهی اقلیت کشورش است.
با اینحال، محبوبیت او، نارضایتی مردم از مسئولین و وعدههای او برای مبارزه با فساد، سبب پیروزیش در انتخابات سال 2019 اوکراین شد.
ولودیمیر زلنسکی در سال 1978 در کریوی ریه به دنیا آمد که در آن زمان بخشی از اتحادیه جماهیر شوروی بود و در حال حاضر شهری در کشور اوکراین است. والدین یهودی او ریما زلنسکا و الکساندر زلنسکی هستند و عموهایش در جریان هولوکاست کشته شدند. به علت موفقیت او در زمینهی یادگیری زبان انگلیسی و قبولیش در آزمون، کمک هزینهی تحصیل در اسرائیل به او پیشنهاد شد اما او از رفتن منصرف شد. او در نوجوانی در مسابقهی کمدی بینالمللی روسیه به نام KVN که به معنی «باشگاه خندهدارها و مبتکران» است شرکت کرد و توانست خود را به عنوان یک کمدین معرفی نماید. در سال 1997 او توانست به عنوان بخشی از یکی از تیمهای شرکتکننده برنده شود و سپس تیم Kvartal 95 را تشکیل داد.
کمدین بودن و تیم کوارتال 95 تبدیل به شناسهای برای او شد. اما با این حال زلنسکی توانست مدرک حقوق خود را در سال 2000 از دانشگاه ملی اقتصاد کیف دریافت کند. اما او هرگز در زمینهی حقوق فعالیتی نکرد و تمرکزش را بر روی کمدی و اجراهای خود گذاشت. تا قبل از سال 2003 تیم او دست به تولیداتی برای روسیه میزد و بعد از آن فعالیتش را در اوکراین ادامه داد. در جریان جنگ دنباس، مشخص شد که کوارتال کمک مالی به ارتش اوکراین کرده است و به همین خاطر زلنسکی، در روسیه ممنوع الکار شد. در سال 2015 سریال معروف او به نام خادم مردم از کانال تلویزیونی اوکراین پخش شد.
زمانی که زلنسکی کار خود را به عنوان یک کمدین آغاز کرد، در تلویزیون اوکراین به چهرهای مجبوب تبدیل شد. او حداقل در 6 فیلم ایفای نقش کرد و آخرین بازیش، محبوبترین آن شد. شخصیت تخیلی زلنسکی در طنز سیاسی خادم مردم در میان تودهها طنینانداز شد. این سریال تنها یک سال پس از اتفاقات سال 2014 به نمایش درآمد که منجر به خروج رئیس جمهور ویکتور یانوکوویچ Viktor Yanukovych بعد از اعتراضات گسترده علیه او شد.
خانه تولید نمایش Kvartal 95 که سالهای گذشته توسط زلنسکی تأسیس شده بود، برای حمایت از نامزدی زلنسکی یک حزب سیاسی به نام "خادم مردم" تشکیل داد.
بلافاصله بعد از اعلام نامزدی زلنسکی در سال 2019، نظرسنجیها و پیشبینیها او را به عنوان یک نامزد مطلوب مردم معرفی کردند. دلیل موفقیت او، نارضایتی مردم از پترو پروشنکو، رئیس جمهور وقت آن زمان، به دلیل گزارشهایی از فساد او در دولت و عدم اقدامات قاطع برای پایان دادن به جنگ در دنباس بود. زلنسکی با کسب 73 درصد آرا، در انتخابات پیروز شد.
اما موضوع جالب توجه در مورد ریاست جمهوری زلنسکی و ایستادگیش در زمان بحرانی جنگ این است که:
در اینباره عوامل مختلفی وجود دارد که 8 تای آن از بقیه مهمتر هستند.
8 عاملی که سبب موفقیت یک کمدین به عنوان رئیس جمهور شد:
مهارتهای مورد نیاز بازیگران به طور قابل ملاحظهای شبیه به مهارتهای دیپلماتیک است: طیفی از نقاط قوت و تواناییهایی که آنها را قادر میسازد روابط حرفهای را مدیریت کنند. به خاطر سپردن، خلاقیت، خواندن، صحبت کردن و کار گروهی چند استعداد برجسته در این دو گروه است. بسیاری از صاحبنظران معتقدند که گفتن یک حکایت خندهدار و یا لطیفه میتواند حس همدلی و هماهنگی در میان افراد ایجاد کند. بنابراین کسی که میخواهد رهبری عدهای را بر عهده بگیرد، اگر روحیهی طنز داشته باشد، در موفقیتش اثرگذار است. در اینجا 8 راه وجود دارد که زلنسکی به راحتی از آنها بهره برد و قدم بزرگی در کارش به موفقیت نزدیک شد:
• ایجاد یک تیم
رهبران خوب خواهان یک تیم خوب پشت خود هستند. وقتی تیم با رهبر خود احساس اتحاد و همبستگی داشته باشد، احتمال وقوع کودتا به شدت کاهش مییابد. تجربه ثابت کرده، داشتن روحیهی طنز همبستگی را در میان افراد گروه زیاد میکند.
• دوری از خستگی
خنده همیشه هم دوای هر دردی نیست، اما میتواند اگر در زمان خوب و با کلمات درست استفاده شود به افراد گروه انگیزه کافی را بدهد. این یک ترفند مفید برای رهبران، نه فقط در زمان کار است.
• ملایم کردن انتقاد
اغلب رهبران مجبورند بدون آزردن تیم خود، از آنها انتقاد کنند. شوخی کردن یکی از راههای مناسب برای اینکار است. تلطیف فضا به ویژه زمانی که میخواهد انتقادش در زمینهی رفع مشکلات به کار بیاید مؤثر است.
• تعادل قدرت و ادب
رهبران باید به افراد دنبالکننده خود تفهیم کنند که به آنها احترام بگذارند. یکی از راهها این است که به پیروانشان دیکته کنند که چگونه اینکار را انجام دهند. اما راه بهتر استفاده از شوخطبعیست. در اینصورت، بدون اینکه ادب از میان برداشته شود به افراد نشان میدهند که چه کسی مدیر است و باید از چه کسی پیروی کنند.
• دوری از تنش
حتی بهترین رهبران هم گاهی دچار اشتباه میشوند و تنش در اطرافشان زیاد میشود. در این شرایط دو اتفاق میتواند روی دهد. اول اینکه رهبر، اخمهایش را درهم بکشد و در مقابل تنش ایستادگی کند. راه دوم این است که از راه شوخی و طنز وارد شود و به این صورت جو سنگین را از بین ببرد. استفاده از کمدی در این روش اصطکاک را هموار میکند و حال و هوا را دوباره تنظیم میکند.
• پرورش خلاقیت
طنز انواع مختلفی دارد اما یک نوع آن ترکیب ایدههای نامتجانس است. «یک روز صبح به فیلی در لباسخوابم شلیک کردم. نمیدانم او چطور لباس خواب من را پوشیده بود.» (Groucho Marx)این روش سطح خلاقیت را در گروهها بالا میبرد و باعث بهرهوری و نوآوری بیشتر تیمها میشود.
• بهرهمندی از سلامتی
همه ما بعد از یک خنده خوب احساس بهتری داریم. اما مزایای خندهی خوب فراتر از شاد کردن ماست. جان مورل متخصص طنز در این زمینه میگوید: از نظر جسمی و روحی شوخطبعی نقطهی مقابل استرس است. خنده فشار خون را کاهش میدهد، گردش خون را افزایش میدهد، تنش و درد عضلانی را کاهش میدهد.
حالا و با بیان این مشخصات از کسی که به عنوان یک رهبر و یا رئیس جمهور که روحیه کمیک و طنز دارد، خیلی از عکسالعملهای ولودیمیر زلنسکی رمزگشایی میشود. یک فرد شوخطبع، مردمشناس خوبی است و از هوش عالی برخوردار است. او نسبت به همه چیز بدبین است و بدبینی بهکمدین این امکان را میدهد که با صراحت با دیگران صحبت کند. بدبینی او به نوعی طنزآمیز است و به همین دلیل اذهان را به انحراف میکشاند. یک کمدین به طور فزایندهای انسانشناس، جامعهشناس و مردمشناس تربیت شده است. به زبان سادهتر یک کمدین نبض جامعه را در دست دارد و از زیر و بم وجودی آن به خوبی خبر دارد. به خوبی میداند که چه حرفی را کجا بگوید و با هر شخص چگونه برخورد کند.
اگر در رفتار و سکنات ولودیمیر زلنسکی دقت کنید او از همهی این المانها برخوردار است. در مواقع لزوم در کنار مردمش میماند و با آنها همدردی میکند. در مواقعی که نیاز باشد، کت شلوار به تن میکند و در مجامع بینالمللی به خوبی سخن میگوید. اکنون که روسیه به کشورش حمله کرده است، خیلی از سیاستمداران از او توقع داشتند به راحتی پشت مردمش را خالی کند. چه بسا که آمریکا به او اعلام کرده بود که از او و خانوادهاش در آن کشور حمایت خواهد کرد. چندی پیش وقتی اشرف غنی سوار بر هلیکوپتر شخصیاش شد، افغانستان و مردمش را تنها در میان طالبان رها کرد و چه بسیار از رهبران دیگر که رفتاری مشابه داشتند، در این موقعیت از زلنسکی هم چنین انتظاری میرفت. زیرا بسیاری او را دوست دوران شادی اوکراین میپنداشتند. اما زلنسکی در عمل مخالف انتظارات رفتار کرد.
وقتی نوبت به جنگ رسید لباس نظامی پوشید و در کنار مردمش ایستاد. با رهبران کشورها از طریق ویدئو کنفرانس و از همان کیف ارتباط برقرار کرد و لحظههای خاص و نابی را با اشکهایش به وجود آورد. رفتارهای او مردم اوکراین را که در روزهای اول جنگ غافلگیر شده بودند به خودشان آورد و آنها را به حمایت از شهرها و کشورشان واداشت.
او میداند چگونه با مهارتهای ارتباطیش، صحبتهایش را مانند بمباران بر سر رهبران جهان فرو بریزد. پرسشهایی که او مطرح میکند و راهحلهایی که ارائه میدهد، نشان میدهند به خوبی بر روی آنها تحقیق شده است و همین موضوع هوش و ذکاوتش را به نمایش میگذارد. او نشان داد که از بروز ناراحتیهای کشورش به جهانیان در شرایط بحرانی نمیترسد.
انتصاب زلنسکی به عنوان رئیس جمهور ممکن است تحتتأثیر نقش بازیگریریاست جمهوری او قرار گرفته باشد، اما مهارتهای اجرایی او اکنون بههمان اندازه در جنگ تبلیغاتی حیاتی است. زمانی که درگیریها در کشورش به طور مستقیم از مدیا پخش میشود، یا به شدت سانسور میشود، مهارتهای ارتباطی و عملکردی او، نقش مهمی در تبادل اطلاعات دارند. توانایی تغییر شخصیت برای برقراری ارتباط و رساندن یک پیام به شیوهای کنترل شده و معنادار یک مهارت کلیدی برای زلنسکی است. زلنسکی ناخواسته، مدتها قبل از اینکه بداند قرار است آن نقش را برعهده بگیرد، مجموعه مهارتهای ریاست جمهوری خود را آموخت.
برای مثال اولین سخنرانیش بعد از شروع جنگ با مردم که حس میهنپرستانه را به آنان القا کرد. سخنرانی آخر او در پارلمان بریتانیا هیچ نشانی از تحت فشار بودن نداشت. چنین سخنرانی مهمی را او تنها میتوانست با مهارتهای بازیگری مانند تمرکز، برقراری ارتباط، کنترل اعصاب و صمیمیت عاطفی برای جذب مخاطب در این شرایط سخت داشته باشد.
مکثهای دراماتیک به بیننده این امکان را میدهند که جدیت موقعیت را درککند. لحن او که به طرز ماهرانهای به کار گرفته شده است، نیز حاکی از یکاستیصال اساسی است که مستقیماً از طریق دوربین، به چشم مردم در خانه منتقل میشود.
با انجام اینکارها، زلنسکی به آنچه بهترین میداند برای کمک به پایان دادن به درگیری به نفع اوکراین ادامه میدهد. اینکه آیا او مهارتهای تاکتیکی برای هدایت جنگ با یک ابرقدرت را دارد یا خیر، موضوع مهم دیگریست.
یکی از بزرگترین درسهایی که از زلنسکی میتوانیم بیاموزیم این است که اجرا میتواند دنیا را تغییر دهد و اجراکنندگان این مهم را برعهده دارند. مهم نیست او در کارهایش صداقت دارد و یا مشغول بازیگریست؛ مهم این است که او در حال حاضر موفق عمل کرده است. اگر زلنسکی مردی است که با هوش، عشق به میهن و خونسردی زنده مانده است، اما رفتار او با سالها عملکرد مشخص میشود.