وکیل پایه یک دادگستری وکیلی است که پس از قبولی در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری، در پایان دوره کارآموزی در آزمون اختبار کانون وکلا نیز قبول شده و پروانه وکالت پایه یک دادگستری را از کانون وکلا دریافت می کند. ارائه یک نسخه از وکالت نامه به موکل، فراهم کردن امکان مشاوره با وکیل، حضور در جلسات دادگاه ، دفاع از حقوق موکل در حدود متعارف و اطلاع دادن وصول ابلاغیه ها به موکل به ویژه در ارتباط با آرای صادر شده از مهم ترین وظایف وکیل پایه یک دادگستری می باشد.
وکیل پایه یک دادگستری دانش آموخته رشته حقوق و یا مبانی فقه و حقوق اسلامی است که در آزمون وکلا ایران پذیرفته شده است و دوره کارآموزی خود را طی نموده است. پس وکیل پایه یک دادگستری به فردی اطلاق می شود که مدرک کارشناسی خود در را در زمینه حقوق و یا فقه و یا مبانی اسلامی دریافت کرده است. برای دریافت عنوان وکیل پایه یک دادگستری باید از آزمون پذیرش کارآموزی گذر کرد و پس از پایان دوره تعیین شده کارآموزی به عنوان وکیل پایه یک دادگستری شناخته خواهد شد و در عرصه وکالت مشغول به فعالیت حرفه ای خواهد شد. تمامی وکلا وکیل پایه یک دادگستری نبوده و افرادی که قصد دریافت وکالت وکیل پایه یک دادگستری هستند باید به این مورد آگاهی کامل پیدا کنند.
روشن است که وکیل پایه یک دادگستری از دانش حقوقی بیشتری نسبت به سایر دانش آموخته ها و مشاوران یا وکلای دیگر برخوردار است. چون وکیل پایه یک دادگستری از گزینش های سختی عبور خواهند کرد تا این عنوان مهم یعنی وکیل پایه یک دادگستری را به دست بیاورند.
وکیل پایه یک دادگستری کسی است که از طرف اشخاص حقیقی یا حقوقی برای انجام کاری به موجب عقد قرارداد وکالت، مامور انجام کار های حقوقی موکل می شود. پس وکیل پایه یک دادگستری کسی است که در رشته های مرتبط حقوقی فارغ التحصیل شده باشد. وکیل پایه یک دادگستری اقدام به اخذ پروانه وکالت یا در دادگستری یا قوه قضاییه نماید که برای درک بهتر این عنوان وکیل پایه یک دادگستری لازم است تا پایان همراه ما باشید. در حالت کلی وکالت مهارت و شغلی مقدس است وکیل پایه یک دادگستری برای گسترش عدالت و برای احقاق حقوق فعالیت خود را در جامعه انجام خواهد داد. به گفته وکیل پایه یک دادگستری؛ امر وکالت زیر مجموعه امور قضایی است و از تامینات شغل برخوردار است. در حالت کلی تمامی افراد بدون حضور وکیل پایه یک دادگستری قادر به تنظیم شکایات خود در مراجع قضایی و قادر به دفاع از خود در برابر تضییع حقوق خود هستند اما درصد موفقیت آنها با حضور وکیل پایه یک دادگستری بسیار کمتر از زمانی است که وکیل پایه یک دادگستری از آنها در مقابل بی عدالتی دفاع کند.
وکیل پایه یک دادگستری که با وجدان و با صداقت کار های موکلین خود را انجام خواهد داد وکیل پایه یک دادگستری علاوه بر اینکه فعالیت شغلی خود را انجام می دهد به نحوه ای مانع از ضایع شدن حقوق انسان کرده است که به گفته وکیل پایه یک دادگستری این مهم دارای پیامد هایی در جامعه است و یکی از آن گسترش عدالت خواهی در جامعه خواهد بود همچنین به گفته وکیل پایه یک دادگستری این مهم باعث کوتاه کردن دست افراد بزهکار در جامعه می باشد. مفهوم وکیل پایه یک دادگستری عنوانی است که بسیار مورد استفاده عموم قرار می گیرد اما شاید تفاوت این مفهوم یعنی وکیل پایه یک دادگستری را با سایر مفاهیم همچون وکیل پایه دو دادگستری یا وکیل قضایی یا مشاور حقوقی ندانند.
فارغ التحصیلان رشته حقوق برای کسب پروانه وکالت باید در آزمون وکالت که توسط کانون وکلای دادگستری و مرکز امور مشاوران قوه قضاییه برگزار می گردد، قبول شوند. کانون وکلای دادگستری و مرکز امور مشاوران قوه قضائیه هر دو مرجعی رسمی و معتبر هستند . افرادی که آزمون وکالت کانون وکلای دادگستری را قبول می شوند ابتدا کارآموز وکالت و سپس وکیل پایه یک دادگستری می شوند اما قبول شدگان آزمون مرکز امور مشاوران ابتدا کارآموز سپس وکیل پایه۲و در نهایت وکیل پایه۱ می شوند. نحوه گزینش کانون وکلا سخت تر از مرکز امور مشاوران است، اما کارآموزان هر دو مرجع پس از اتمام دوره کارآموزی در صورت قبولی در آزمون اختبار، پروانه وکالت خود را دریافت می کنند که وکلای مرکز مشاوران پس از گذشت دو سال از دریافت پروانه پایه دو، در صورت قبولی در آزمون دیگری پروانه وکالت پایه یک را بدست می آورند.
هر وکیلی که مجوز و پروانه رسمی وکالت را از مراجع ذیصلاح کسب کرده باشد می تواند در تمامی دعاوی حقوقی و کیفری اعم از معاملات، چک، ارث، وصیت، خانواده و … وکالت کند و اینکه وکلا در دسته بندی های کوچک تر و تخصصی تر (وکیل کیفری، وکیل حقوقی، وکیل چک، وکیل خانواده، وکیل طلاق، وکیل انحصار وراثت، وکیل ملکی، وکیل قراردادها و …) فعالیت می کنند بدین معنا نیست که فقط در یکی از موضوعات می تواند وکالت کنند یا پروانه آنان با هم فرق دارد، بلکه به دلیل پیچیدگی‌های روزافزون انواع دعاوی در کشور به صورت تخصصی کار می کنند.
وکلای پایه و پایه دو دادگستری هردو این اجازه را دارند که در زمینه انجام وکالت در امور حقوقی فعالیت نمایند ولی در بعضی امور با یکدیگر تفاوت دارند.
وکیل پایه یک دادگستری این اجازه را دارد که بدون هیچ محدودیتی در تمامی محاکم حقوقی یا کیفری کل کشور فعالیت حقوقی کنند.اما وکیل پایه دو فقط حق شرکت در آن دسته محاکم کیفری را دارد که به جرایم تعزیری حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق و جزای نقدی و همچنین در محاکم حقوقی پرونده های مالی کمتر از ۲۵۰میلیون تومان و خواسته های غیر مالی به جز اصل نکاح و طلاق و اثبات نسب و نفی نسب، را دارد.
آن دسته از وکلایی که از کانون وکلای دادگستری پروانه اخذ می‌کنند بدواً به‌صورت ۲ سال کار آموزی دوره را طی می‌کنند و می‌توانند زیر نظر وکیل سرپرست نسبت به دفاع از حقوق موکل اقدام کنند و پس از طی ۲ سال و همچنین تأیید صلاحیت علمی و گزینش‌های مربوطه موفق به اخذ پروانه وکالت پایه یک شوند.
بنابراین شهروندانی که حق انتخاب وکیل را دارند باید حتما اطلاع کامل از پایه وکیل داشته باشند و بر اساس اینکه که آیا کارآموز وکالت یا وکیل پایه دوم یا اول باشد اقدام کنند. اهمیت و توجه به پایه وکیل درابتدا می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل انتخاب وکیل باشد. در بعضی موارد اشخاصی که نیاز به وکیل دارند بدون تشخیص این امر اقدام به انتخاب وکیل می‌کنند و بعد از بروز مشکل متوجه می‌شوند که وکیل انتخابی آنها کارآموز پایه ۲ بوده و در صلاحیت دفاع از حقوق وی نمی‌توانسته باشد. بنابراین باید با توجه به موضوع و مشکلات خود، برای انتخاب وکیل مناسب دقت نظر کافی را لحاظ کنید.
برای عموم افرادی که به دنبال یک وکیل مناسب میگردند ، قرار گرفتن اصطلاح پایه۱ پس از نام یک وکیل نوعی اطمینان خاطر است.با این حال اگرچه درست است که اخذ پروانه پایه۱ به نوعی اعتبار و پشتوانه سوابق کاری وکلا به حساب می آید اما گاهی تجربه یک وکیل مجرب با ارزش تر از داشتن مدرک پایه یک می باشد و نمی توان با قطعیت گفت وکیل پایه یک بهتر از وکیل پایه دو می باشد.
در واقع تفاوت اصلی وکیل پایه یک و پایه دو دادگستری در محدوده اختیارت آن هاست.بنابراین درصورتی که وکیل انتخابی شما وکیل پایه دو باشد باید حتمابایستی بررسی کنید که وکیل فوق قابلیت و اجازه انجام پرونده حقوقی یا کیفری شما را دارد یا خیر.
به طور کلی، دو نهاد در کشور ما هر ساله، اقدام به برگزاری آزمون وکالت می نمایند که این دو نهاد عبارتند از : کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضاییه. قبول شدگان در هر یک از دو این آزمون ملزم بوده تا پس از قبولی در آزمون، دوره کارآموزی را مطابق مقررات نهاد مربوطه طی نموده تا پس از طی موفقیت آمیز این دوره، با شرکت در آزمون نهایی پروانه وکالت دریافت نمایند. با توجه به این توضیحات و آنچه که در بخش قبل در تعریف وکیل پایه یک دادگستری گفتیم، اکنون می توانیم وکیل قوه قضاییه را بدین صورت تعریف نماییم:
وکیل قوه قضاییه، وکیلی است که در آزمون وکالت قوه قضاییه شرکت نموده و در این آزمون قبول گشته، سپس دوره کارآموزی وکالت را نیز با موفقیت به پایان رسانده و پس از اتمام دوره کارآموزی، در آزمون وکالت نهایی نیز حد نصاب نمره را کسب نموده و موفق به دریافت پروانه وکالت شده و عنوان وکیل قوه قضاییه را کسب نموده است.
یکی دیگر از مفاهیمی که اغلب با مفهوم وکیل پایه یک دادگستری اشتباه گرفته شده و محل سوال می باشد، مفهوم کارآموز وکالت است. در توضیح تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با کارآموز وکالت باید گفت که:
کارآموز وکالت، فردی است که در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری پذیرفته شده و پروانه کارآموزی دریافت نموده است. این فرد، اگرچه حق وکالت در برخی از پرونده های حقوقی را داشته و عرفا وکیل محسوب می شود، اما در واقع کارآموز وکالت بوده و تا قبل از پذیرش در آزمون نهایی وکالت کانون وکلا یعنی آزمون اختبار، وکیل پایه یک دادگستری محسوب نشده و حدود اختیارات وی از حدود اختیارات وکیل دادگستری محدودتر می باشد.
در مقابل، وکیل پایه یک دادگستری، شخصی است که دوره کارآموزی را با موفقیت به پایان رسانده و در آزمون نهایی وکالت کانون وکلا یعنی آزمون اختبار نیز حد نصاب قبولی را کسب کرده و در نهایت، پروانه وکالت پایه یک را از کانون وکلا دریافت نموده است.
