اگر بخواهید مطلبی را عمیقا یاد بگیرید، لازم است تا مطلب را به خوبی مطالعه کنید. برای این کار می‌توانید از 5 مرحله مطالعه‌ی دانشگاه هاروارد استفاده کنید. به عبارتی با مطالعه به روش هاروارد یا PQRST می‌توانید مطمئن شوید که مطلب را به خوبی فرا گرفته‌اید، فقط کافی است تا 5 مرحله این روش را به خوبی رعایت کنید. در این مقاله هدف آموزش روش مطالعه PQRST است.
مراحل این روش عبارتند از:
پیش مطالعه یا Preview
پرسش یا Question
خواندن یا Read
مرحله به خود پس دادن یا Self-Recitation
آزمون یا Test
بر روی مراحل مختلف این روش مطالعه و تحقیقات زیادی انجام شده است. بعضی از موسسات و دانشگاه‌های معتبر در جهان از روش PQRST استفاده می‌کنند و معتقدند که این روش تا 73 درصد یادگیری را افزایش می‌دهد.
اولین گام برای مطالعه یک كتاب درسی بررسی مقدماتی (مطالعه اجمالی) آن است، در این مرحله، مطالب یك فصل برای دست‌یابی به یك دید‌كلی درباره موضوعات و بخشهای اصلی آن پیش‌خوانی می‌شود.
پیش‌خوانی موجب درك بیشتر مطالب می‌شود چون، طی مطالعه اجمالی و آگاهی كلی فرد از موضوع مورد مطالعه، اجزاء كتاب و ارتباط آن با یكدیگر در نظر خواننده‌ی آن مفهوم بهتری پیدا می‌كند.
مرحله پیش‌خوانی شامل: خواندن عنوان فصل، خواندن سطحی مطالب یك فصل، تمركز و توجه روی عناوین بخشهای اصلی و فرعی كتاب، نگاه‌گذارا به تصاویر و مثال‌ها به ویژه خواندن دقیق بخش خلاصه آخر فصل است.
پس از خاتمه مطالعه اجمالی یك بخش، در این مرحله تعدادی از عناوین اصلی و فرعی، قسمتهای مورد مطالعه به سوال تبدیل می‌شود.
با در نظر گرفتن این مسأله كه طرح سوال از محتوای درسی، حس كنجكاوی و انگیزه یادگیری را در خواننده كتاب افزایش می‌دهد، این امر باعث افزایش دقت و تمركز فكری و در نتیجه سرعت و سهولت یادگیری می‌شود.
عقیده‌ی روان شناسان، عامل كنجكاوی موجب افزایش اشتهای ذهن برای یادگیری بیشتر می‌شود و در نتیجه چنانچه اطلاعات حاصله ناشی از پرسش‌های معینی باشد، به راحتی تركیب می‌شود و بیش تر در حافظه باقی می‌ماند.
پس از مطالعه اجمالی و طرح سوالات برانگیزنده از عناوین كتاب درسی، قدم بعدی خواندن عمیق و دقیق محتوای درسی برای درك و فهم صحیح آن است.
در این مرحله خواننده كتاب باید تلاش كند تا درباره آن چه كه می خواند فكر كند و آن را با آموخته‌های قبلی خود مرتبط سازد.
پس از خواندن دقیق مطالب، باید تلاش كرد تا ایده‌های اصلی محتوای مورد مطالعه بدون مراجعه به كتاب و از حفظ یادآوری شود.
برای این كار یادگیرنده می‌تواند مطالب را (با صدای بلند یا آهسته) به خود بازپس دهد.
باید تلاش كرد تا به پرسش‌های مطرح شده در مرحله سوم پاسخ داده شود و در صورت عدم امكان پاسخ‌یابی برای آنها بازگشت مجدد به متن اصلی و تكرار خواندن ضروری است.
در صورتی كه قادر به بازگو كردن مطالب مطالعه شده در قالب كلمات و عبارات خود باشیم، می‌توانیم ادعا كنیم كه آن مطالب را خوب یاد گرفته‌ایم.
با استفاده از تكنیك به خود پس دادن، فاصله‌های خالی اطلاعات و خلاء یادگیری افراد آشكار می‌شود، و زمینه را برای سازماندهی مجدد مطالب در ذهن فراهم می‌سازد.
به خود پس دادن، مرحله مرور و تكرار فعالانه مطالب درسی است كه اگر آن را به كار نبریم، فراگیری فعال نداریم و علیرغم تلاش و صرف وقت برای خواندن، در هنگام یادآوری مطالب به ویژه زمان امتحانات با مشكل مواجه می‌شویم.
تكنیك به خود پس دادن یكی از اصول اولیه تثبیت اطلاعات در حافظه است و باید زمان زیادی صرف مطالعه و از حفظ گفتن درس نمائیم.
پس از پایان مراحل چهارگانه در یادگیری محتوای درسی، می‌توان میزان یادگیری‌های تحقیق یافته خود را ارزیابی كرد.
در این مرحله درمی‌یابیم كه تا چه اندازه مطالب را خوب و عمیق آموخته‌ایم و كدام قسمت‌ها را خوب نیاموخته‌ایم تا به مطالعه جبرانی بپردازیم.
درج سئوالات و تمرینات در پایان فصول كتاب به این منظور است كه فرد در پایان مطالعه پس از ارزیابی خود، در صورت نیاز مراحل قبلی را مجدداً ارزیابی كند.
✓ نكته مهم
یكی از دلایل بروز اضطراب امتحان عدم رعایت قواعد مراحل چهارم و پنجم است. یعنی چون فراگیرنده، مطالب مطالعه شده را در ذهن خود سازماندهی نكرده و میزان تسلط خود بر محتوای درسی را نمی‌داند. در نتیجه احساس اضطراب استرس و نگرانی می‌كند.
استفاده از این روش در افزایش بازده یادگیری تأثیری قطعی دارد. اما مستلزم تمرین و تكرار است، و به صبر و حوصله و ارادهٔ قوی نیازمند است.
از آنجا كه به عنوان دانشجو (یا دانش‌آموز) كارهای زیادی دارید، بهتر است برای فعالیت‌های روزمره خود (كار، تفریح، مطالعه، استراحت و...) برنامه‌های حساب شده‌ای داشته باشید تا هر كاری را به موقع انجام دهید.
داشتن برنامه مشخص مطالعه، نیروی تمركز حواس را زیاد می‌كند و مانع از انباشته شدن مطالب درسی را برای شب امتحان می‌شود.
برنامه مطالعه خود را واقع بینانه طرح‌ریزی كنید.
برنامه مطالعه را به شكلی طراحی كنید كه در مقابل حوادث غیرقابل پیش‌بینی انعطاف‌پذیر باشد.
برای یک زمان محدود برنامه‌ریزی زیادی نداشته باشید.
مطالعه مطالب پیچید‌ه‌تر را در ساعاتی كه كارآیی بیشتری دارید، انجام دهید.
اوقات غیر مولد خود را به كارهای آسان‌تر اختصاص دهید.
مطلب بسیار مشابه را با هم مطالعه نكنید.
در برنامه مطالعه یك روز، دروس متفاوتی گنجانده شود.
به خود استراحت بدهید (برنامه یادگیری فاصله‌ای به نسبت یادیگری فشرده بازده بهتری دارد.)
زمان مناسب مطالعه نباید طولانی باشد، 1 ساعت بیشتر نباشد.
هرگز مطالعه را به شب امتحان موكول نكنید.
ضمن مطالعه فعال باشید یادداشت برداری و خط كشیدن زیر مطالب مهم موجب افزایش تمركز حواس می‌شود.
پس از خاتمه كلاس‌ها موارد آموزشی را مرور كنید و به رفع ابهام‌های آن بپردازید تا بازده یادگیری شما افزایش یابد.
موفق باشید. ✌️ چنل تلگرامم
