یادگیری اساس رفتار آدمی است. بیشتر رفتارهای مردم، حاصل آن چیزی است که فرا گرفته‌اند. به طور کلی انسان با پدیده‌ی یادگیری میتواند رفتار اجتماعی، عاطفی، روانی، عقلانی و تا حدودی جسمانی خود را بهبود بخشد.چون وضع افراد از لحاظ خصوصیاتی که ذکر شد باهم متفاوت است. به همین جهت جریان یادگیری نیز در افراد مختلف می‌باشد. علاوه بر این موقعیت یادگیری نیز در جریان یادگیری موثر است.
۱. تعیین هدف
یکی از مسائل مهم در امر یادگیری و مطالعه، تعیین هدف است و چنانچه در مطالعه، هدف مشخص نباشد، سرعت یادگیری، یادآوری، حفظ و نگهداری مختل میشود. هدفی که انتخاب می‌کنید باید عاقلانه و قابل دسترسی باشد و برای رسیدن به اهداف خود باید حتماً تلاش کنید.
۲. انگیزه و علاقه
آنچه در یادگیری و مطالعه نقش بسیار مهمی دارد، علاقه و انگیزه. انگیزه میل و رغبتی است كه از درون شخصی بر می‌خیزد و رفتار شخص را تحریک و آن را در جهتی مشخص هدایت میكند. زمانی كه افراد با علاقه دنبال موضوع و مطلبی می‌روند، توجه و كوشش آنها برای یاد گرفتن مطلب چندین برابر میشود. اگر برای رفتن به دانشگاه، انگیزه‌ی كافی ندارید، سعی كنید با تحقیق بیشتر در مورد دانشگاه و رشته‌های دانشگاهی، این انگیزه و علاقه را در خود ایجاد كنید. (مثلاً از خود سوال كنید چرا باید به دانشگاه بروم و…) از راه‌های دیگری كه میتوانید در خود ایجاد انگیزه كنید، این است كه یادگیری‌ها و دیگر نقدهای خود را به منظور افزایش علاقه نسبت به موضوع مطالعه به دیگران هم بیاموزید. برای انجام این كار می‌توان از قدرت تصور و تخیل استفاده كرد. به عنوان مثال برای یادگیری بهتر شیمی، می‌توان اتم‌ها و مولكول‌ها را در ذهن تجسم كرد.
۳. توجه و ادراک
یادگیری باید همراه با توجه و ادراك صورت گیرد. توجه یعنی متمركز كردن حواس برای فهم مطالب یا موضوع یادگیری و ادراک فرآیند فعالی است كه توسط آن تجربه‌ی كنونی با گذشته ارتباط می‌یابد و معنا پیدا میكند.
۴. زمینه معلومات قبلی، تمرین و تكرار
برای یادگرفتن مطلب یا موضوعی، لازم است مقداری معلومات قبلی برای یادگیری فعلی وجود داشته باشد. یعنی توانایی‌ها، آموخته‌ها و تجارب قبلی هر فرد پایه و اساس یادگیری بعدی او را تشكیل می‌دهد. از طرفی لازم است مطالبی را كه یاد می‌گیریم، در موقعیت‌های متعدد و اشكال مختلف تكرار كرده و صورت ذهنی و عینی تمرین کنیم.
یادتان باشد که یادگیری فرآیند چند مرحله‌ای است که مدخل ورودی آن، حافظه کوتاه مدت است و برای برخورداری از یک یادگیری عمیق باید از قانون طلایی یادگیری که همان تکرار و تمرین مطالب آموخته شده است، کمک گرفت.
(فراموشی، طبیعت ذهن آدمی است. ولی با استفاده از قانون طلایی یادگیری، میتوانید آن را به حداقل برسانید.)
۵. اضطراب و حالت هیجانی
شخصی که در اثر یک تجربه به هیجان می‌آید، دچار اضطراب میشود و تعادل روحی و روانی خود را از دست می‌دهد و حتی ممکن است راجع به دلیل اصلی ناراحتی خود دچار گیجی و ابهام شود و به دنبال آن انگیزه اصلی خود را از دست داده و در یادگیری دچار اختلال شود.
۶. پاداش و تنبیه
پاداش و تنبیه از دیگر عوامل موثر در یادگیری است. یاد گیرنده اگر در حین یادگیری مورد تشویق قرار گیرد، تقویت خواهد شد و یادگیری بهتر صورت میگیرد و اگر در حین یادگیری تنبیه شود، سرد میشود.
۷. روش سرتاسری یا یک پارچه
برای اینکه بهتر صورت گیرد، به جای اینکه قسمتی از موضوع یا مطلبی را یاد بگیریم، کل آن را یاد بگیریم. مطالبی که برای بار اول خوانده میشود، بهتر است در دفعه اول سریع و اجمالی خوانده شود.(بدون توجه به جزییات) و در دفعات بعدی به جزییات آن توجه شود. دانش آموزان موفق بر روی مطالب اساسی متن تمرکز می‌کنند و می توانند مطلب اصلی و جزیی را از هم متمایز کنند.
۸. وجود مشکلات و مسائل عاطفی و روانی
افرادی که مسائل و مشکلات عاطفی و روانی دارند، به علت توجه فراوان به مشکلات خود نمی‌توانند با دقت لازم به مسائل دیگر بپردازند و در نتیجه یادگیری آن ناقص میشود. در این جا لازم است پدران و مادران عزیز نقش خود را به عنوان بزرگترین حامی یک دانش آموز فراموش نکنند. خانواده نقش اساسی بر قبولی یا ردی آنان دارد. همراهی و همدلی خانواده، چیزی جدا از میزان پولی است که برای یک دانش آموز صرف میشود.
۹. تمرکز
تمرکز حالتی است که در آن تفکر در محور و مرکز سایر افکار شخص قرار میگیرد. معمولاً افراد به دو دلیل عمده نمی‌توانند تمرکز کنند. اول اینکه فرد خود را مجبور به انجام کاری می‌بیند که اشتیاق چندانی به آن ندارد. تمرکزش به صورت خود به خود از موضوع دور می‌افتد و این عدم تمایل باعث چندگانگی در فکر میشود. دیگر این که فشارهای روانی باعث تنش فکری و عدم تمرکز شود. در هر صورت ذهن شما قادر نیست در لحظه به دو موضوع بپردازد.
(پس یا اینکه مطالعه کنید و به چیز دیگری فکر نکنید یا اینکه مشکلات و نگرانی‌های خود را حل نمایید. بهترین راه حل برای جلوگیری از انحراف فکر به سوی نگرانی‌ها این است که فهرست افکار اضافی را روی کاغذ یادداشت کنید و بعد از مطالعه به آنها فکر کنید.)
تندخوانی نیز باعث تمرکز حواس میشود. بهتر است در موقع خواندن، ذهن شما به موضوع دیگری که مورد علاقه شماست درگیر نباشد، تلویزیون که از تمرکز شما بر روی موضوع مورد مطالعه کم می‌کند.
حال منظور از بهداشت مطالعه چیست؟
• هوا و نور
• جهت تابش نور
(نور باید از سمت چپ و بالا از فاصله ۴۵ درجه به کتاب و کاغذ بتابد)
• یکنواخت بودن نور محیط
(نور سطح کتاب با نور اطراف نباید اختلاف زیادی داشته باشد زیرا باعث خستگی چشم‌ها میشود)
• استراحت متفاوت چشم‌ها
(برای هر ساعت مطالعه، یک ربع ساعت استراحت داشته باشید. در این زمان هم چشم‌ها و هم مغز استراحت می‌کنند و هم فرصت مرور مطالب یاد گرفته شده خود را پیدا می‌کنیم. در زمان استراحت به فاصله دور بدون توجه و دقت نگاه کنید)
• وضع نشستن در هنگام مطالعه
(نباید مدت‌ها به طور خمیده به جلو یا از طرفین مطالعه کرد، چون به تدریج ممکن است باعث تغییر شکل ستون مهره‌ها شود. بهتر است ضمن مطالعه و در فواصل استراحت چشم‌ها، وضع نشستن خود را تغییر دهید و مقداری حرکت کنید تا از رکود خون در پاها جلوگیری شود.
مطالعه موقع حرکت "مطالعه موقع حرکت و راه رفتن به ویژه هنگام حرکت ماشین، مناسب نیست و باعث خستگی و ضعف چشم ها می شود")
• صرف غذا
(بلا فاصله پس از صرف غذا، نباید مطالعه کرد. زیرا پس از صرف غذا خون زیادی به سمت دستگاه گوارش جریان میابد و از میزان جریان خون در مغز کاسته میشود و در نتیجه از آمادگی برای مطالعه می‌کاهد)
راهبردهای مطالعه و یادگیری
روانشناسانِ یادگیری در طول بیست سال اخیر به پیشرفت‌های عظیمی دست یافته و به دیدگاه‌های تازه‌ای نسبت به مطالعه و یادگیری رسیده است. نظریه‌ها و روش‌های جدید یادگیری و مطالعه که عمدتاً از روانشناسی خبر پردازی سر بر آورده. در بسیاری از مواقع مکمل نطریه‌ها و روش‌های قدیمی هستند، اما در بعضی موارد با آنها متفاوت است. بنا بر نظریه‌های قدیمی خواندن که در روش‌های مطالعه زیر بنای روش‌های تند خوانی قرار گرفته، چنین فرض شده است که سرعت مطالعه وابسته به حرکات سریع چشم است، یعنی هر چقدر چشم سریع‌تر از روی کلمات بگذرد، ذهن نیز سریع‌تر اطلاعات موجود در کلمات را درک میكند. بر خلاف این نظریه در روان شناسی یادگیری جدید كه از یك رویكرد خبرپردازی یا پردازش اطلاعات سر چشمه میگیرد، اینگونه استدلال میشود كه عامل مهم در سرعت مطالعه، پردازش اطلاعات در ذهن خواننده است. یعنی هر چه ذهن آدمی اطاعات دریافتی را سریع‌تر پردازش كند، سرعت درک و لذا سرعت مطالعه او نیز بیشتر خواهد بود. تفاوت‌های فردی افراد در خواندن به فرآیند پردازش اطلاعات مركزی وابسته است نه به فرآ یند های حسی پیرامونی.
روش‌های یادگیری موثر
به منظور بهبود فرآیند یادگیری ،روش‌های متعددی بیان شده‌اند. برای آشنایی بیشتر شما عزیزان یکی از بهترین روش‌های یادگیری را قبلاً منتشر کردم که میتوانید از طریق لینک به آن دسترسی داشته باشید.
پیروز و موفق باشید M.J
