عوامل انقلاب دیجیتال تقریبا از 1960 ظهور کردند. پیشرفت هایی که در زمینه تولید تراشه ها از دهه 1960 میلادی شروع شد، بشر را قادر کرد محاسبات را سریعتر انجام دهد. به گونه ای که نخستین بار گوردون مور، از بنیانگذاران شرکت اینتل، در سال ۱۹۶۵ قاعده‌ای سرانگشتی به نام قانون مور را ارایه کرد که بیان می‌کند تعداد ترانزیستورهای روی یک تراشه با مساحت ثابت هر دو سال، به طور تقریبی دو برابر می‌شود. قانون باتر (Butter’s law) نیز می گوید سرعت انتقال داده ها بر روی فیبرها تقریبا هر 9 ماه دو برابر می شود. قانون ذخیره سازی نیز که توسط آقای کیدر (Kyrder’s law) بیان می کند که هر 13 ماه، توان ذخیره سازی بر هر 1 سانتی متر مربع از هارد دیسک ها، 2 برابر می شود.
بنابراین این 3 عامل زمینه ساز انقلاب دیجیتال شد: افزایش توان محاسباتی، افزایش سرعت انتقال داده و توان ذخیره سازی بیشتر. آنچه که امروز به آن انقلاب دیجیتال می گوییم تقریبا از دهه 80 میلادی شروع شده است ولی این مدت زمان طول کشیده است تا اثرات آن را در زندگی مشاهده کنیم. جالب تر اینجاست که در آینده نزدیک شتاب این تغییرات بیشتر خواهد شد. شکل زیر بصورت خلاصه، اتفاقات و عوامل شکل گیری اقتصاد دیجیتال را تشریح می کند.
پس از انقلاب دیجیتال، تکنولوژی هایی نظیر داده های بزرگ، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، پرینتر های سه بعدی، ربات ها و پهبادها و … ظهور پیدا کردند که کسب و کارهای نوآور (منظور هم کسب و کارهای موجود و هم استارت آپ ها) بر پایه این تکنولوژی های نوظهور محصولات و خدمات را با ارزش بالا عرضه کرده اند که ضمن ایجاد تحولات شگرف، سهم بزرگی از بازار را نیز از آن خود کرده اند. نتیجه این عرضه، نابودی شرکت ها و موسسات قدیمی تر و دایناسورهای عرصه کسب و کار شد (پدیده disruption).
حال اکوسیستمی از مجموعه نهادها و سازمانها دولتی و خصوصی را در نظر بگیرید که هر یک بطور مجزا ولی هوشمندانه اقدام به ایجاد تحول دیجیتال در مجموعه خود شده اند. برآیند این اکوسیستم، اقتصادی را تشکیل می دهد که آن را اقتصاد دیجیتال می نامیم. بنابراین هرگاه دیدیم کارها و خدماتی انجام می‌شود و ارزش‌هایی ایجاد می‌شود که قبلاً وجود نداشته و عملاً به واسطه‌ی تکنولوژی خلق شده‌اند، خصوصاً هر گاه دیدیم ساختارهای سنتی در حال ضعیف شدن و نابود شدن هستند و ساختارهای دیجیتال جای آنها را می‌گیرد (نه اینکه ساختار دیجیتال، صرفاً ابزار آنها شود) اقتصاد دیجیتال را تجربه کرده‌ایم. اینکه در شرکت خود، فرایند حسابداری یا مدیریت منابع انسانی را به صورت نرم افزاری انجام می‌دهیم، مصداقی از تحول دیجیتالی است. چون از دستاوردهای انقلاب دیجیتال برای تغییر و تحول سازمانی استفاده کرده‌ایم.
به وجود آمدن فیس بوک، اینستاگرام، شبکه های اجتماعی، پلتفرم های اجتماعی و نرم افزارهای پیام رسان، مصداق اقتصاد دیجیتال است. این‌ها با تکیه بر دستاوردهای دیجیتالی، فعالیتی جدید، صنعتی جدید و اقتصادی جدید ساختند و جایگزین برخی فعالیت‌های سنتی شدند. مکانیزم‌هایی برای کسب و کار و درآمدزایی به وجود آمد که قبل از این وجود نداشت و قابل تصور هم نبود.
به وجود آمدن پول دیجیتالی- مانند Bitcoin و Ethereum و Dogecoin- بخش مهمی از اقتصاد دیجیتالی است. چون قبلاً انقلاب دیجیتالی و ریاضیات، ابزار و مدلی به اسم بلاکچین را اختراع کرده بودند. گوگل، بینگ، یاهو و سایر موتورهای جستجو، بخشی از اقتصاد دیجیتال هستند. چون فعالیت جدید، لایه‌های عملیاتی جدید و کسب و کارها و مدل‌های درآمدی جدیدی ایجاد کرده‌اند که قبلاً وجود نداشته‌اند. آنها بیش از آنکه ابزاری برای فرایند قدیمی باشند، یک پارادایم جدید ایجاد کرده‌اند.
اقتصاد دیجیتال، در واقع فضای انتزاعی از برآیند خروجی های استارت آپ ها و شرکت های قدیمی که تحول دیجیتال را انجام داده اند، می باشد. شاید بتوان اقتصاد دیجیتال را به اقتصاد کلان تشبیه کرد و اقتصاد خرد را به تحول دیجیتال. در مبحث اقتصاد کلان، هرگاه خروجی بنگاه های اقتصادی آن (اقتصاد خرد) خوب باشد، به عبارت دیگر کارآمد باشند، با اندیشیدن تمهیداتی می توان تضمین کرد که اقتصاد کلان نیز خوب عمل کند. در این فضا، نهادهای قانونگذار و دولت باید فرآیندهای چرخش اقتصادی و افزایش بهره وری در اقتصاد خرد را تضمین کنند، ضمن اینکه از اکو سیستم اقتصاد کلان حمایت و حفاظت کنند.
در فضای دیجیتال نیز همین قوانین صادق است. به عبارت دیگر، چنانچه دولت و سایر نهادهای مرتبط اقدام به بسترسازی و حمایت کنند، آنگاه شرکتهای استارت آپ یا قدیمی می توانند با انجام تحول دیجیتال، این گذار را از اقتصاد سنتی به اقتصاد دیجیتال انجام دهند. اقتصاد دیجیتال، اقتصاد نوآوری بر پایه تکنولوژی است. دولت و سایر نهادها نمی¬توانند برای آنها نوآوری یا درآمد حاصل از آنها برنامه ریزی از بالا به پایین و دستوری داشته باشند، کماکان که دولت ایالات متحده چنین هدف گذاری را برای گوگل و فیس بوک و … انجام نداده و اساسا نمی تواند چنین هدف گذاری کند. نقش دولت بسترسازی و حمایت است و در نهایت هدایت نامحسوس اکوسیستم اقتصاد دیجیتال.
برای دریافت خبرنامه و همچنین دانلود منابع و کتاب ها به زبان انگلیسی می توانید به سایت www.morshedi.co مراجعه کنید.
