به طور کلی دانه‌های روغنی به دانه‌هایی گفته می‌شود که به منظور تهیه روغن و عملیات روغن‌گیری آن‌ها را پرورش می‌دهند، علاوه بر روغن‌گیری از پسماند این دانه‌ها نیز می‌توان برای مصارف دیگری استفاده کرد. معمولا دانه‌های روغنی بسیار غنی هستند و می‌توانند ویتامین، فیبر و پروتئین مورد نیاز بدن را تامین کنند. به همین دلیل است که؛ در مقایسه با سایر روغن‌های معمولی و حیوانی قیمت بالاتری دارند. این دانه‌ها هم به صورت خام و هم به صورت حرارت دیده مورد استفاده قرار می‌گیرند، از این روغن می‌توان به جای روغن حیوانی نیز استفاده کرد که ارزش غذایی بسیار بالایی هم دارد.
در ادامه با ما همراه باشید تا بهترین و پرخاصیت‌ترین آن‌ها را قبل از خرید دانه‌های روغنی به شما معرفی کنیم.
دانه کنجد، دانه‌ای بسیار مغذی و سرشار از ویتامینE، منگنز، مس و آهن برای بدن است، کلسیم موجود در این دانه 3 برابر کلسیم شیر است. فنول‌های موجود در ساختار دانه کنجد به کاهش سطح کلسترول خون و فشار خون بدن کمک می‌کند، از دانه و روغن کنجد می‌توان در پخت‌وپز و در انواع غذاهای سرد چون سالاد استفاده کرد. به طور کلی در هر 100 گرم حدود 573 کیلوکالری انرژی وجود دارد.
تخم کدو یکی دیگر از دانه‌های روغنی مقوی و بسیار پرکاربرد است. در این دانه، مواد مغذی و مورد نیاز بدن، چربی‌های سالم و موادی چون منیزیم، مس، روی، پروتئین، منگنز، آهن و آنتی اکسیدان وجود دارد که در از بین بردن سلول‌های سرطانی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند، تخم کدو از بین‌برنده افسردگی، تقویت کننده سیستم ایمنی بدن و تقویت کننده استخوان‌ها است. از لحاظ ارزش غذایی هر 100 گرم تخم کدو برابر با 295 کالری انرژی است.
دانه شاهدانه یک دانه بسیار مغذی و سرشار از پروتئین است. وجود کلسیم، فیبر، ویتامین E، اسیدیها چرب ضروری و اسید آمینه‌های مورد نیاز بدن و پروتئین موجود در ساختار این دانه از ابتلا فرد به بیماری‌هایی چون فشار خون و کلسترول بالا جلوگیری می‌کند. این دانه همچنین باعث تحرک بیشتر و سالم ماندن دستگاه گوارشی و روده‌ها نیز می‌شود. شاهدانه به خاطر خاصیت درمانی بسیار بالایی که دارد لقب سلطان دانه‌ها را به خود اختصاص داده است.
دانه آفتابگردان همانند سایر دانه‌های روغنی از خواص درمانی و مواد مغذی بالایی برخوردار است. در ساختار این دانه روغنی انواع اسیدهای آمینه، فیتوسترول‌ها، فیبر، ویتامین و لینوئیک اسیدها وجود دارد. از جمله خواص درمانی این دانه؛ بهبود بخشیدن سیستم قلبی و عروقی، تنظیم کننده تیروئید، از بین برنده سلول‌های سرطانی و تنظیم‌کننده قند خون بدن اشاره کرد. ارزش غذایی هر 100 گرم دانه آفتابگردان برابر با 290 کالری انرژی است.
زیره یک دانه روغنی بسیار معطر و خوش‌بو است که امروزه در دو رنگ سیاه و سبز در بازار دیده می‌شود. جالب است بدانید؛ خواص درمانی و مواد مغذی موجود در زیره سیاه به مراتب بسیار بیشتر از زیره سبز است. این دانه روغنی سرشار از منیزیم، آهن، روی و کلسیم است و در عین حال تسکین‌دهنده بسیاری از دردها در ناحیه شکم، دستگاه گوارشی و معده نیز است، از دیگر خواص این دانه روغنی بینظیر می‌توان به تقویت کننده سیستم قلبی و عروقی بدن و جلوگیری از بروز سکته‌های قلبی اشاره کرد.
استفاده از زیره در لاغری و چربی سوزی بدن بسیار موثر است به طوری‌که امروزه در بیشتر برنامه‌های رژیمی از آن استفاده می‌کنند.
دانه کتان یکی از دانه‌های مقوی است که علاوه بر خواص درمانی بالایی که دارد بیشتر مردم آن را به دانه‌ای مناسب برای چربی سوزی می‌شناسند. دانه کتان در از بین بردن چربی‌های شکم و پهلو بسیار موثر بوده و به کاهش وزن کمک می‌کند. در ساختار این دانه ترکیباتی چون اسیدهای چرب، پروتئین، ویتامینB، آهن، منیزیم، فیبر فراوان، کربوهیدرات، کلسیم و اسیدهای چرب امگا3 وجود دارد. همانطور که دیدید این دانه بسیار غنی بوده و در درمان بیماری‌های مربوط به روده و کبد بسیار موثر است، همچنین به کاهش کلسترول خون، فشار خون بدن و قند خون بدن کمک بسیاری می‌کند.
دانه بادام زمینی طبع سردی دارد و یک منبع بسیار غنی از اسید فولیک، تیامین، بیوتین، فیبر، فسفر، ویتامین E، منگنز و نیاسین است، این دانه به دلیل چربی بسیار بالایی که دارد برای سلامتی پوست و مو مفید است و فشار خون و کلسترول بدن را نیز کاهش می‌دهد اما خوردن آن به افراد چاق توصیه نمی‌شود.
ارزش غذایی بادام زمینی بسیار بالاست به طوری که هر 100 گرم بادام زمینی حدود 580 کیلو کالری دارد اما در مقابل کربوهیدرات چندان زیادی ندارد.
دانه سویا یک دانه بسیار مقوی و مفید بوده و سالیان بسیار زیادی است که در برنامه غذایی بیشتر کشورهای آسیایی وجود دارد. در کشور چین، تایلند و ژاپن از این دانه به وفور در وعده‌های غذایی استفاده می‌شود. دانه روغنی سویا خواص درمانی بالایی برای پوست و مو دارد. این دانه در عین حال که در ترکیبات خود، چربی‌های اشباع و غیراشباع فراوانی دارد یک دانه کم کالری نیز به شمار می‌رود به طوری که در هر 100 گرم دانه سویا حدود 148 کیلوکالری وجود دارد.
اما از موادی که ساختار این دانه کم چرب را تشکیل داده می‌توان به آهن، کلسیم، ویتامین‌های A، C ،B ، پروتئین، فیبر، تیامین، فسفر و کربوهیدرات اشاره کرد. از جمله فواید درمانی این دانه می‌توان به باز کردن رگ‌های قلبی و عروقی، براق شدن موها، جلوگیری از پیری پوست، مرطوب کننده مناسب، کمک به کاهش وزن، از بین برنده سلول‌های سرطان پروستات در آقایان و جلوگیری از پوکی استخوان اشاره کرد.
گیاه کلزا در مناطقی با آب و هوای معتدل و مرطوب رشد می‌کند. این دانه خواص درمانی بسیاری دارد و میزان کلسترول خون بدن را به صورت چشمگیری کاهش می‌دهدو دانه روغنی کلزا از ترکیباتی چون اسیدهای چرب اشباع نشده، پروتئین، اسید لینولئیک، امگا6 و اسید اورسیک تشکیل شده است.
روغن حاصل از دانه کلزا یکی از سالم‌ترین روغن‌های موجود است اما نباید برای پخت و پز از آن استفاده کرد به دلیل اینکه توانایی تحمل حرارت بالا را ندارد و در مقایسه با سایر روغن‌ها در جهان کمترین میزان چربی اشباع شده را در خود جای داده است.
