اگر برنامه‌نویس هستید، حتماً با این تجربه مواجه شده‌اید که پس از مدتی، حتی کدی که خودتان نوشته‌اید برایتان نامفهوم و پیچیده به نظر می‌رسد. حال تصور کنید که در یک تیم نرم‌افزاری کار می‌کنید و باید کدهای دیگران را بخوانید، اصلاح کنید یا توسعه دهید. در چنین شرایطی، خوانایی و سادگی کد به یکی از مهم‌ترین اصول مهندسی نرم‌افزار تبدیل می‌شود.
کتاب سادگی کد (Code Simplicity) نوشته‌ی مکس کانات الکساندر، یکی از کتاب‌های مهم در این زمینه است که دیدگاهی عمیق و فلسفی درباره‌ی توسعه‌ی نرم‌افزار ارائه می‌دهد. این کتاب اخیراً توسط مسلم دریس جرفی به فارسی ترجمه شده و حالا در اختیار برنامه‌نویسان فارسی‌زبان قرار گرفته است.
در این مقاله، نگاهی دقیق‌تر به این کتاب و ایده‌های کلیدی آن خواهیم داشت.
اکثر برنامه‌نویسان زمانی متوجه اهمیت سادگی در کدنویسی می‌شوند که درگیر پروژه‌های پیچیده و غیرقابل نگهداری می‌شوند. کدی که در ابتدا به نظر کارآمد و هوشمندانه می‌رسد، ممکن است در طول زمان به یک بدهی فنی تبدیل شود که تغییر یا توسعه‌ی آن زمان‌بر، پرهزینه و دشوار خواهد بود.
مکس کانات الکساندر، که یکی از مهندسان سابق گوگل است، در این کتاب تلاش می‌کند تا اصول بنیادین طراحی نرم‌افزار را از دیدگاهی ساده اما عمیق بیان کند. او نشان می‌دهد که چطور می‌توان با پایبندی به اصول سادگی، نرم‌افزارهایی پایدارتر، قابل نگهداری‌تر و توسعه‌پذیرتر ساخت.
کتاب سادگی کد برخلاف بسیاری از کتاب‌های فنی که روی زبان‌های برنامه‌نویسی خاص تمرکز دارند، رویکردی مفهومی و انتزاعی دارد. هدف نویسنده این است که فلسفه‌ی توسعه‌ی نرم‌افزار را توضیح دهد و اصولی را معرفی کند که در هر زبان برنامه‌نویسی و هر نوع پروژه‌ای قابل استفاده باشند.
در فصل‌های ابتدایی، نویسنده بررسی می‌کند که چرا کدها به‌مرور پیچیده و نامفهوم می‌شوند. برخی از مهم‌ترین دلایل عبارت‌اند از:
یکی از نکات کلیدی این کتاب، اهمیت سادگی به‌عنوان مهم‌ترین معیار کیفیت کد است. نویسنده تأکید می‌کند که سادگی، عملکرد و کارایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در طولانی‌مدت باعث کاهش هزینه‌های نگهداری نرم‌افزار می‌شود.
او پیشنهاد می‌کند که هنگام نوشتن کد، همیشه از خود بپرسیم:
در ادامه‌ی کتاب، نویسنده به راهکارهای عملی برای کاهش پیچیدگی اشاره می‌کند:
یکی از جملات معروف این کتاب می‌گوید:
"نرم‌افزار یک مقصد نیست، بلکه یک سفر است."
این جمله نشان می‌دهد که هیچ نرم‌افزاری در ابتدا کامل و بی‌نقص نیست. بلکه باید به‌صورت مداوم بازبینی و بهینه‌سازی شود تا ساده‌تر و بهتر شود.
مسلم دریس جرفی در ترجمه‌ی این کتاب تلاش کرده است که متن را تا حد امکان روان و قابل فهم نگه دارد. او با آگاهی از مفاهیم فنی و تجربه‌ی برنامه‌نویسی، اصطلاحات تخصصی را به‌شکلی ترجمه کرده که برای خوانندگان فارسی‌زبان قابل درک و کاربردی باشد.
همچنین، این ترجمه سعی کرده است که حس و لحن نویسنده‌ی اصلی را حفظ کند تا خواننده ارتباط بهتری با مطالب برقرار کند.
اگر شما یک برنامه‌نویس هستید، چه مبتدی و چه حرفه‌ای، این کتاب می‌تواند دیدگاه شما نسبت به توسعه‌ی نرم‌افزار را متحول کند. برخلاف کتاب‌هایی که صرفاً به تکنیک‌های کدنویسی می‌پردازند، این کتاب اصول و فلسفه‌ی مهندسی نرم‌افزار را آموزش می‌دهد.
این کتاب برای شما مناسب است اگر:
کتاب سادگی کد اثری ارزشمند است که به هر برنامه‌نویسی کمک می‌کند تا کدهای بهتر، خواناتر و توسعه‌پذیرتری بنویسد. این کتاب نه‌تنها یک راهنمای فنی، بلکه یک راهنمای تفکر و تصمیم‌گیری در توسعه‌ی نرم‌افزار است.
ترجمه‌ی مسلم دریس جرفی این کتاب را به اثری روان و خواندنی برای فارسی‌زبانان تبدیل کرده است. اگر به‌دنبال بهبود کیفیت کدنویسی و کاهش پیچیدگی‌های غیرضروری هستید، این کتاب را از دست ندهید!
