جنگجوی سیامی
ماهی بتا ، جنگجوی سیامی یا ماهی فایتر یک ماهی آبهای شیرین کم عمق گرمسیری است که بعنوان یک حیوان خانگی محبوب اغلب آکواریوم های خانگی در سرتاسر دنیا شناخته می شود. گونه های وحشی این ماهی، بومی مناطقی مانند کامبوج و تایلند است، که هنوز در برخی از شالیزارها و کانالهای آبرسانی ساکن است.
مواردی که در فروشگاه های حیوانات اهلی می بینید با ماهی های وحشی که باله های بسیار کوچکتری دارند و از نظر ظاهری رنگ سبز یا قهوه ای دارند کاملاً متفاوت است.
جنسیت نر و ماده این ماهی از نظر ظاهری بسیار متفاوت از یکدیگر به نظر میرسند، نرها دارای باله های بلند تر، رنگی درخشان تر و ماده ها از نظر اندازه و طول بال ها کوچکتر از نرها به نظر می رسند. بتا ها می توانند از ۲ تا ۷سال زندگی کنند ، این برای نگهدارنده گان این ماهی که عموماً نوجوان هستند بسیار خوش آیند است.
تاریخچه
بیایید بیشتر تاریخچه بتا را بررسی کنیم چرا که همه آنها را به خاطر نبرد با نوع خود می شناسند. در اواسط قرن ۱۸ میلادی پادشاه تایلند به دلیل ماهیت قلمرو طلبی و غریزه جنگجویی این ماهی به آن علاقه نشان داد.
بومیان این ماهی را برای مبارزه جمع آوری می کردند و پرورش می دادند که این موضوع باعث جلب توجه پادشاه شد.
بعدها پیروزی پادشاه در این ورزش آنچنان او را مجذوب خود کرد که رویدادهای منظمی برای آن در نظر گرفت و برای تمامی مبارزات و شرط بندی بر روی آن مالیات وضع کرد.
علیرغم اینکه بسیاری معتقدند که بتاها تا مرگ میجنگند ، همیشه اینگونه نیست. درگیری های معمولی بین بتاها تنها چند دقیقه طول میکشد تا اینکه یک نفر تصمیم به عقب نشینی یا تسلیم بگیرد.
در قرن هجدهم شرطبندی بر روی شجاعت ماهی صورت می گرفت نه اینکه چه کسی زنده بماند این بدان معنی است که ماهی که زود عقب نشینی میکرد و از جنگیدن خسته می شد بازنده میدان بود.
از آنجایی که محیط طبیعی بتا در طبیعت به دفعات تغییر می کند ، آنها توانایی جذب اکسیژن از آب و هوا را توسعه دادند این ویژگی به این گونه از ماهی اجازه میدهد تا در آبهای کم عمق با اکسیژن بسیار کم زندگی کنند.
اگر از بتا به عنوان حیوان خانگی نگهداری می کنید ، خواهید دید که آنها اغلب برای مکیدن هوا از بیرون آب به سطح می آیند. باور کنید یا نه ، اما بتا می تواند برای مدتی طولانی به شرطی که بدنش مرطوب باشد بیرون از آب زنده بماند. داستاهای زیادی از صاحبان ماهی فایتر درباره پرش بتا از تانک شان و زنده ماندن بیش از یک روزه در خارج از آب وجود دارد. (من خودم تجربه 2 ساعته این اتفاق را با یکی از فایترهای نر مجموعه آقای بتا فیش دارم)
ویژگیهای رفتاری
ماهی ها اغلب برای زندگی در دسته های بزرگ شناخته می شوند، اما بتاها مانند اسارت در طبیعت هم دوست دارند به صورت مستقل زندگی کنند.
این خود دلیل خوبی است برای اینکه بتا ها را در اسارت یک تانک کوچک در کنار همدیگر قرار ندهید.
در طبیعت این گونه فضای بیشتری برای استقلال و عقب نشینی دارد اما در یک مخزن کوچک این مبارزه میتوانند به یک نبرد خونین ختم شود. این نبرد میتواند به این نحو بین ماده ها نیز صورت پذیرد، بهتر است در صورت مشاهده چنین اتفاقی که آن دو را از هم جدا کنید.
گاها مشاهده شده که برخی از نرها باله های خود را نیز در اسارت گازمی گیرند و این امر در صورت مزمن شدن میتواند به یک بیماری تبدیل شود برای درمان چنین عارضه ای تانکهای با حدود۱۰ لیتر آب پیشنهاد میشود که دارای گیاه طبیعی و مخفیگاه باشند.
ماهی های بتا می توانند با گونههای دیگر زندگی کنند البته تا وقتی که این گونه ها دارای باله های کوچک باشند. ساکنان دیگر اگر رنگ روشن و باله های بلند داشته باشند باعث می شود که بتا شروع به گاز گرفتن و کشتن آن کند.
بتا های ماده می توانند در مخازن بزرگ در کنار یکدیگر به صورت مسالمت آمیز زندگی کنند البته پیشنهاد می شود که جریان زندگی آنها مدام رصد شود تا اگر ماهی متجاوزی در یک گروه وجود داشت به سرعت از بقیه جدا شود، گاهاً نبردهای بین ماده ها هم ممکن است باعث تلفات شود.
جنس نر و ماده دوست دارند که برای ارعاب رقیب آبشش ها خود را برافروخته کنند. شما ممکن است ایناین کار را در نزدیک شدن به تانک ماهی نر، در زمان لانه سازی، جلب توجه ماده، یا محافظت از لانه حبابی و یا در مواجهه با یک نر دیگردیده باشید.
ویژگی دیگر بتاها ظهور خطوط افقی در هنگام ترس بر روی طرفین بدن بتا است. دقیقاً برعکس خطوط عمودی در حین تلاش مادها برای نشان دادن سلامتی و آمادگی جفتگیری به وضوح نمایش داده می شود.
۱۰ واقعیت جالب
1. ماهی فایتر در دمای ۲۶ درجه سانتیگراد بهترین عملکرد را خواهد داشت.
2. هفتادوسه گونه بتا در سرتاسر جهان شناسایی شده اند که تعدادی از آنها طبق فهرست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت از محیط زیست در معرض خطر انقراض قرار دارند.
3. تغذیه بیش از حد میتواند موجب چاقی ، نفخ و یبوست شود. در ضمن تغذیه بیش از حد باعث کثیفی و ناسالم شدن آب می شود.
4. پرورش دهندگان بتا با گذشت زمان تغییراتی در رنگ ها و باله ها ایجاد کردند تا جذابیت بیشتری برای نگهدارندگان خانگی ایجاد کند.
5. آنها از گونه های گوشتخوار هستند این بدان معنی است که آنها غذاهای پروتئینی را دوست دارد پس دقت کنید غذایی که برای آنها تهیه میکنید درصد پروتئین بالایی داشته باشد.
6. بتاها یک اندام منحصر به فرد به نام لابیرنت دارند که با آن می توانند خارج از آب تنفس کنند.
7. نر ها برای جذب ماده، لانه های حبابی را روی سطح آب می سازد حتی اگر مادهای در مخزن نباشد.
8. بتاها عاشق پریدن هستند آنها گاهی اوقات دوست دارند از تانک هم پرش کنند، مطمئن شوید ارتفاع آب به اندازه ای است که بتا نمیتواند از آن خارج شود و یا اگر در ظروف کوچک از آنها نگهداری می کنید برای ظرف درب تهیه کنید.
9. شرکت مایکروسافت در طی آزمایش نسخه بتا سیستم عامل جدید ویندوز(8.1) از تصاویر بتا استفاده کرد.
10. نر پس از اتمام جفت گیری در محافظت از تخم ها ماده را تعقیب می کند اگر به ماده اجازه داده شود مدت طولانی در مخزن بماند شروع به خوردن تخم هایی که تخم ریزی کرده است می کند.
آناتومی ماهی بتا
عضو بی نظیر ماهی بتا لابیرنت است که در بالا به آن اشاره شد. این عضو با گذشت زمان و زندگی در محیط هایی مانند شالیزارهای برنج تکامل یافته و اکنون قادر است که هوا را از سطح آب مکیده و بلافاصله اکسیژن را جذب کند. بدون این سازگاری شاید هرگز گونه های بتا ادامه حیات نمییافتند.
جنس نر و ماده دارای بدنی کشیده هستند و بسته به نوع وحشی و یا خانگی آنها در رنگ بسیار متفاوت اند. شکم آنها بسیار ریز است که شما باید در تغذیه به این نکته توجه کنید بتا ها دو چشم دارند که شکم آنها تقریباً به اندازه یکی از چشمانشان است!
همه بتاها دارای باله های قابل مشاهده و آبشش هایی هستند که برای جذب اکسیژن استفاده می شود. در آخر شما ممکن است تعجب کنید که چگونه بتا قادر به خوابیدن هستند در حالی که به نظر میرسد قرق شده اند. استفاده از کیسه شنا به بتاها اجازه می دهد تا با انبساط و انقباض این کیسه در داخل بدن عمق خود را در آب کنترل کنند. اختلال در کیسه شنا یک بیماری رایج بتاها ناشی از پرخوری است. وقتی به آناتومی بتاها می نگریم آنها از هر نظر یک ماهی عالی هستند.
تصورات غلط در مورد ماهی های رنگارنگ بتا
علیرغم این که ماهی های مبارز سیامی در فروشگاه های حیوانات خانگی درظروف کوچک و گاهاً لیوان فروخته می شوند اگر قصد دارید حیوان خانگی شما زندگی سالم و طولانی داشته باشد به یک زیستگاه بزرگتر احتیاج دارد.
برخلاف آنچه که خیلی ها به آن اعتقاد دارند بتا ها را نمی توان در یک گلدان رها کرد تا به زندگی ادامه دهند چرا که آنها گوشت خوارند و نمی توانند از ریشه گیاه تغذیه کنند این عدم آموزش از طرف فروشنده ها منجر به آنچه که PETAمی نامند ( یعنی محکوم به مرگ کسل کننده، تنهایی و گرسنگی) می شود. بنابراین بتاها برای زنده ماندن در اسارت نیاز به مواد مغذی و رژیمی غذایی پروتئینی دارند.
ماهی های بتا می توانند در دمای اتاق زنده بماند، البته ممکن است سیستم ایمنی بدن آنها مختل شود یا در صورت خنک شدن آب تحرک کمتری داشته باشند. از آنجا که آنها در دمای حدود ۲۶ درجه رشد می کنند لازم است به یاد داشته باشید که هوای اطراف مخزن همیشه حداقل چند درجه بالاتر از دمای واقعی آب است.
پس توجه داشته باشید اگر میانگین دمای اتاق شما باعث شود که دمای مخزن پایین بیاید از بخاری مخصوص و متناسب تانک خود برای ثبات دمای آب استفاده کنید.
تصور غلط دیگر است این است که ماهی بتا نیازی به صافی ندارد زیرا برای زندگی در آب راکد و کثیف (مرداب) عادت کرده است. آمونیاک زیاد در آب می تواند به مرور زمان باعث پوسیدگی باله ها و سایر بیماریهایی که به ماهی آسیب میرساند شود.
شما برای حفظ پارامترهای آب دو گزینه دارید سیفون مرتب مخزن و جایگزین کردن آب سالم و یا استفاده ازفیلتراسیون متناسب تانک خود، البته توجه داشته باشید از فیلتری استفاده کنید که باعث مکیده شدن بالا ها به داخل فیلتر نشود.
باتشکر
ترجمه شده از سایت Bettafish توسط پژمان رعنائی کیسمی