استفاده از کلاه به زمان غارنشینان بر میگردد که با پیشرفت شهرها و روستاها بسته به طبقه اجتماعی ، جایگاه ها و .... کلاه ها پیشرفت کردند.
از دیر باز در ایران از کلاه به عنوان تزئین ، نشان دهنده شغل ، نشان دهنده نژاد ، طبقه اجتماعی ، محافظت و .... استفاده میکردند .
کلاه ها در مدل و نوع ها مختلفی وجود داشت که آن ها را تاج ، دیهیم ، بساک ، کلاه راسته ، دستار، باشلق و کلاه های نمدی می نامیدند .
حتی در ایران زنان هم کلاه مخصوص به خود را داشتند که نوعی روسری را که تا قوزک پامیرسید را بر سر میکردند و رویه آن یک نیم تاج یا بساک قرار میدادند .
در مطالعاتی که در مورد استفاده از کلاه انجام شده به این نتیجه رسیدیم که در گذشته مردان کلاه را برای زیبا کردن یا آرایش دادن به بدن استفاده میکردند در مواقع هم برای آسایش به کار استفاده شده است .
برای مثال برا دوری از سرما خوردن از کلاه استفاده میکردند یا حتی برای روز های گرم که در آفتاب مستقیم به صورت برخورد نکند از کلاه استفاده می شده .
نمیتوان دلیل دقیق و کامل استفاده از کلاه را نام برد چون نظر هر شخصی میتواند برای استفاده از آن کاملا متفاوت باشد اما تمام این دلیل ها برای رسیدن به رفاه است .
منظور از رفاه راحت تر بودن آن شخص است حال چه در استفاده روزانه از آن چه در استفاده شخصی به عنوان زیبایی و القای حس آرامش به شخص استفاده کننده از کلاه است .
شواهدی که در کتاب های تاریخ بدست آدمده است در ایرن کلاه ها در دوران سلاطین افشار، قاجار و ساسانیان بیشتری استفاده را داشته است .
در دوره قاجار مردم عبا به دوس میکردند و کسبه عمامه سفیدی بر سر میکردند آما بعد حاکم اصفهان دستور داد مردم عمامه سفید داشته باشند و کسبه عمامه زرد داشته باشند که هنوزه در بعضی از شهرستان ها دیده می شود .
مردم تا قبل از ظهور اسلام کلاه به سر میکردند و بعد از ظهور اسلام به استفاده از عمامه علاقه نشان دادند .
در زمان صفویه شاه اصرار داشت تا خود را معتقد به شیعه معرفی کند به همین دلیل عمامه سبز را در میان مردم رواج داد .
در دوره افشاریه و زندیه بجای عمامه از عرقچین و شال ترمه‌ای که به دور آن پیچیده می‌شد استفاده میکردندد.
همانطور که در قبل اشاره شد مردم از شال و عمامه و عرقچین استفده میکردند که این روند حتی در زمان قاجار هم ادامه داشت تا اینکه مردم کم کم شال را رها کردند و فقط کلاه به سر میکردند .
کلاه در عشایر ایران انواع و اقسام مخلفی دارند مانند کلاه های بختیاری ، کلاه قشقایی و ..... که هر کدام مخصوص مکان های خاصی بودند .
بعدها ایرانیان در سلطنت پهلوی به کلاه هایی که از لباس های اروپایی الهام گرفته شده بود روی آوردند و کلاه پهلوی (کلاه نقابدار) از معروف ترین آن دوره شاهان پهلوی بود .
در دوره های قاجار و قبل از آن نداشتن کلاه را بی احترامی میدانستند حتی مردم عادی اعتقاد داشتند که نداشتن کلاه باعث بی آبرویی ، دیوانگی یا حتی احتلال حواس می شود .
به همین دلیل داشتن کلاه فقط یک عادت روزانه نبود بلکه به یک ضرورت تبدیل شده تا جایی که مردم حتی در شب هم از عرقچین استفاده میکردند و در روز هم در زیر کلاه خود از عرقچین استفاده میکردند .
طبقات مختلف کلاه هایشان از یکدیگر متفاوت بود به وصورتی که اشخاصی که قدرت مالی بیشتری داشتند سعی میکردند جنس و شکل کلایشان به گونه ای باشد که از دیگرن متمایز شودند .
در دوران سلطنت محمد علی شاه قاجار به منظور صرفه جویی در هزینه‌ها مردم را مسخره میکردند و به همین دلیل دستور دادند تا کلاه هایشا کوتاه باشد که طولشان به نیم ذرع و یا سه چارک و به عبارت دیگر ۵۲ سانتی‌متر تا ۷۵ سانتی‌متر می‌رسد کوتاه شود.
همانطور که گفتیم مردم ایران از دیر باز از کلاه استفاده میکردند که در زمان ها مختلف شکل آن ها متفاوت بود حتی در بعضی مواقع استفاده از کلاه به سیاست تبدیل می شد مانند دوران کلاه پهلوی .
در دوران امروز هم از کلاه استفاده می شود همانند دوران گذشته برای تفکیک افراد مختلف از هم برای مثال مثال شرکت ها برای تبلیغات از کلاه تبلیغاتی برای تکنسین های خود استفاده میکنند تا آن ها را دیگران متمایز کنند .
یا هنوزه در روستا ها یا عشایر کشورمان از کلاه استفاده میکنند . و جوانان برای زیبا تر کردن نوع پوشش خود از کلاه استفاده میکنند و هنوزه برای دوری از سرما و گرما از کلاه استفاده می شود .
پس به این نتیجه میرسیم که کلاه در زمان ها مختلف نتنها از بین نرفته بلکه همان نوع استفاه با نوع پوش اقدام شده و استفاده می شود .
امیدوارم استفاده کرده باشید .
نام نویسنده : حسین منعم
منبع : پرچم سلامی
