دعای روز پنجم ماه
«اللهمّ اجْعَلْنی فیهِ من المُسْتَغْفرینَ واجْعَلْنی فیهِ من عِبادَکَ الصّالحینَ القانِتین واجْعَلْنی فیهِ من اوْلیائِکَ المُقَرّبینَ بِرَأفَتِکَ یا ارْحَمَ الرّاحِمین؛ خدایا قرار بده مرا در این روز از آمرزش جویان و قرار بده مرا در این روز از بندگان شایسته و فرمانبردارت و قرار بده مرا در این روز از دوستان نزدیکت به مهربانی خودت ای مهربان‌ترین مهربانان.»
استغفار، به معنای درخواست زبانی یا عملی از خداوند برای آمرزش گناهان می باشد و هدف از آن، مصونیت از آثار بد گناه و پیشگیری و رفع عذاب الهی است. اگرچه استغفار مستحب است ولی از بهترین دعاها و عبادات دانسته شده است. در همه وقت‌ها و همه مکان‌ها به استغفار سفارش گردیده؛ اما بر انجام آن در وقت سحر، بیشتر تأکید شده است.(ر.ک: آل عمران، آیه ۱۷)
استغفار از یک جهت به دو نوع تقسیم شده است
الف ـ زبانی، که با گفتن عباراتی مانند استغفرالله و... محقق می شود.
ب ـ عملی، که با انجام دادن عملی موجب آمرزش می‌گردد.
بدیهی است قناعت به استغفار زبانی کفایت نمی کند؛ امام علی(ع) شروطی برای آن در نظر گرفته اند ازجمله: پشیمانی برای گناهان گذشته، تصمیم برای بازنگشتن به گناه و... آن حضرت به مردى كه در حضور ایشان استغفر الله گفت، فرمود: «ثَكِلَتْكَ أُمُّكَ، أَ تَدْرِي مَا الاسْتِغْفَارُ؟ الاسْتِغْفَارُ دَرَجَه الْعِلِّيِّينَ وَ هُوَ اسْمٌ وَاقِعٌ عَلَى سِتَّةِ مَعَانٍ: أَوَّلُهَا النَّدَمُ عَلَى مَا مَضَى وَ الثَّانِي الْعَزْمُ عَلَى تَرْكِ الْعَوْدِ إِلَيْهِ أَبَداً وَ الثَّالِثُ أَنْ تُؤَدِّيَ إِلَى الْمَخْلُوقِينَ حُقُوقَهُمْ حَتَّى تَلْقَى اللَّهَ أَمْلَسَ لَيْسَ عَلَيْكَ تَبِعَةٌ وَ الرَّابِعُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى كُلِّ فَرِيضَةٍ عَلَيْكَ ضَيَّعْتَهَا فَتُؤَدِّيَ حَقَّهَا وَ الْخَامِسُ أَنْ تَعْمِدَ إِلَى اللَّحْمِ الَّذِي نَبَتَ عَلَى السُّحْتِ فَتُذِيبَهُ بِالأَحْزَانِ حَتَّى تُلْصِقَ الْجِلْدَ بِالْعَظْمِ وَ يَنْشَأَ بَيْنَهُمَا لَحْمٌ جَدِيدٌ، وَ السَّادِسُ أَنْ تُذِيقَ الْجِسْمَ أَلَمَ الطَّاعَةِ كَمَا أَذَقْتَهُ حَلاوَةَ الْمَعْصِيَةِ؛ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ؛ مادرت در عزايت بگريد، آيا مى دانى استغفار چيست؟ استغفار درجه بلند مرتبگان است و آن را شش شرط است، نخست پشيمانى برگذشته. دوم، عزم بر ترك بازگشت به طور هميشه. سوم، اين كه حقوق مردم را ادا كنى تا بدون گناه با خدا ديدار نمايى. چهارم، هر واجبى را كه بر عهده تو بوده و انجامش نداده اى، به جاى آورى. پنجم، آنكه گوشتى را كه در گناه بر پيكرت روييده، در غم و اندوه آب كنى تا پوستت به استخوانت بچسبد و ميان پوست و استخوان گوشت تازه برويد. ششم، جسم خود را رنج طاعت بچشانى، همچنان، كه بر او حلاوت معصيت چشانده بودى. در اين هنگام بگو: استغفر الله.» (حکمت 417 نهج البلاغه) مولای متقیان در این بیان حکیمانه استغفار زبانی و عملی را جمع فرموده است.
یادآوری دو نکته ان شاء الله خالی از فایده نخواهد بود:
نکته اول: استغفار مختص گناهکاران نیست؛ در سی آیه از قرآن کریم، از استغفار انبیا ـ با وجود عصمت آنها ـ صحبت شده است. البته علامه طباطبایی، احتمال داده است که پیامبران، اعمال مباح خود را گناه شمرده و برای آن استغفار می‌کرده‌اند.(ر.ک: المیزان، ج۶، ص۳۶۷)
نکته دوم: استغفار تنها برای آمرزش گناهان نیست بلکه آثار و فواید مادی و معنوی زیادی دارد از جمله:
الف ـ افزایش رزق و روزی؛ آنچنانکه از روایات استنباط می شود برخی از گرفتاری های اقتصادی در اثر گناهانی است که مرتکب می شویم، ذکر استغفار و عذرخواهی از خداوند موجب گشایش اقتصادی و افزایش رزق و روزی خواهد شد: « اِستَغفروا ربَّکم اِنَّه کانَ غَفّاراً یرسِلِ السَّماءَ علیکُم مِدراراً ویمدِدکُم بِاَموال وبنین وَیجعَل لَکُم جَنّاتٍ ویجعَل لکم اَنهاراً؛ از پروردگار خود آمرزش بخواهید که او بسیار آمرزنده است؛ تا باران های مفید و پر برکت را از آسمان بر شما پیوسته دارد و شما را با مال بسیار و فرزندان متعدّد یاری رساند و باغ های خرّم و نهرهای جاری به شما عطا فرماید. (نوح، آیات 10تا 12) همچنین رسول اکرم(ص) می فرمایند: «مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ؛ کسی که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهی کند خداوند از هر غصّه ای برایش گشایشی قرار دهد و از هر تنگنایی راه فراری پیش پایش گذارد و او را از جایی که گمان ندارد روزی می دهد.»(بحارالأنوار، ج 1، ص 189)
ب ـ پیشگیری از بلا و عذاب؛ بی شک یکی از عقوبت های گناهان نزول انواع بلاهاست، بلاهایی مانند سیل، طوفان، زلزله و... خداوند یک از عوامل پیشگیری از نزول بلا را ـ بعد از وجود مبارک پیامبر اکرم(ص) ـ استغفار مؤمنان اعلام فرموده است: « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِیهِمْ وَ مَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ؛ ولی تا تو [پیامبر اسلام(ص)] در میان آنها هستی خداوند بر آن نیست که آنان را عذاب کند و تا آنان استغفار می کنند خداوند آنان را عذاب نمی کند.»(انفال، آیه33) با توجه به این آیه بود که پس از رحلت پیامبر(ص) امام علی(ع) فرمود: «یکی از دو امان از میان ما رفت، امن دیگر که استغفار است را حفظ کنید.»(نهج البلاغه، حکمت 88) از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود:« إِدْفَعُوا أَبْوابَ البَلایا بِالإِسْتِغْفارِ.( درهای بلاها و گرفتاری ها را به کمک استغفار ببندید.»(مستدرک الوسائل، ج 5، ص 318)
دهها فایده دیگر که جهت دوری از اطاله کلام به این دو مورد بسنده می کنیم.
