در طول تاریخ، انسان سرگردان در جهان متلاطم به دنبال گمشده اي به نام «آرامش» بوده است. مکاتب گوناگون در مورد این گمشده، دیدگاه های مختلفی داشته اند؛ از نظر مکتب اسلام، آرامش و طمأنینه امری واقعی و دست یافتنی است. برای به دست آوردن آن عوامل و راه هایی وجود دارد که ذکر و یاد خدا مهمترین آنهاست. انسان کمال جو که در جستجوی كمال مطلق است، نمی تواند با چیزهای محدود به آرامش برسد. توجه به غیرخدا انسان را از یاد خدا باز مى دارد؛ غفلت از یاد خدا و اعراض از ذکر او زندگی را تنگ و تاریك می کند: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكًا وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى* قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَ قَدْ كُنْتُ بَصِيرًا* قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَ كَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى؛ و هر كس از ياد من دل بگرداند در حقيقت زندگى تنگى خواهد داشت و روز رستاخيز او را نابينا محشور مى كنيم. مى گويد: پروردگارا چرا مرا نابينا محشور كردى با آنكه بينا بودم؟ مى فرمايد همان طور كه نشانه هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى امروز همان گونه فراموش مى شوى.»(طه، آیات126ـ۱۲۴)
یاد خدا تمام پریشانی ها را از دل انسان دور کرده و او را به آرامش واقعی می رساند. بنابر این ياد خدا و ذكر كثير در آيات قرآن و احادیث از اهميت فراواني برخوردار است. بدیهی است منظور از ذكر خدا تنها يادآوري به زبان نيست بلکه توجه تمام وجود به ذات پاك خدا مدنظر بوده است، توجهي كه انسان را از گناه باز مي دارد و به اطاعت از او دعوت مي كند: «الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ همان كسانى كه ايمان آورده اند و دلهايشان به ياد خدا آرام مى گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دلها آرامش مى يابد.»(رعد، آیه۲۸)
