در صراط مستقیم الهی همه چیز با نام خدا شروع می شود: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ؛ به نام خداوند رحمتگر مهربان
فرق نمی کند باء، برای الصاق باشد؛ یعنی به اسم خدا شروع می‌کنم و ابتدای کارم با یاد خداست. تا با اتصال به او، کارم ضامن اجرایی پیدا کند. یا برای استعانت؛ به این معنی که کارم را با یاری خدا شروع می‌کنم.
سالک صراط مستقیم الهی می داند: اگر کاری را با نام خدا شروع نکند ناقص می ماند..«كُلُّ أَمْرٍ ذِي بَالٍ لَمْ يُذْكَرْ فِيهِ بِسْمِ اللَّهِ فَهُوَ أَبْتَرُ؛ هر كاری كه با نام خدا شروع نشود ابتر است»(بحار الانوار، ج 73، ص 305 و ج 89، ص242)
توضیح اینکه در صراط مستقیم الهی دنیا و آخرت در امتداد هم هستند اگر عملی به آخرت منتقل نشود در واقع ناقص است اگرچه در ظاهر در این دنیا تمام شده باشد. به فرموده قرآن مجید، صرف عمل در این دنیا، موجب پاداش نیست؛ بلکه انتقال سالم عمل به آن دنیا موجب پاداش خواهد بود: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزَى إِلا مِثْلَهَا وَهُمْ لايُظْلَمُونَ؛ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود.»(سوره انعام، آیه۱۶۰) و: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْهَا وَهُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ؛ هر كس نيكى بیاورد پاداشى بهتر از آن خواهد داشت و آنان از هراس آن روز ايمن هستند.»(سوره نمل، آیه۸۹)
بیان بسم الله در ابتدای گفتار و رفتار به اين معناست كه خداوندا از تو كه مهربان و رحيم هستی، مدد می‌جويم و كمك می‌خواهم.
در گفتار، مانند سوره های قرآن مجید که تمام سوره ها ـ باستثناء سوره برائت ـ با بسم الله شروع شده است. همچنین در نامه هایی که نوشته می شود؛ مانند نامه ای که حضرت سلیمان علیه السلام برای بلقیس، ملکه سبا نوشته است: «قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلأُ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ* إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ* أَلاتَعْلُوا عَلَيَّ وَأْتُونِي مُسْلِمِينَ؛ [ملكه سبا] گفت: اى سران [كشور] نامه اى ارجمند براى من آمده است كه از طرف سليمان است و [مضمون آن] اين است به نام خداوند رحمتگر مهربان؛ بر من بزرگى مكنيد و مرا از در اطاعت درآييد.»(سوره نمل، آیات ۲۹تا۳۱)
در رفتار، مانند حرکت و توقف کشتی حضرت نوح علیه السلام که هر دو با نام خداوند بوده است: «وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ؛ و [نوح] گفت در آن سوار شويد به نام خداست روانشدنش و لنگرانداختنش بى گمان پروردگار من آمرزنده مهربان است.»(سوره هود، آیه۴۱)
در روایات و احادیث حضرات معصومین علیهم السلام، جایگاه «بسم الله» به اشکال مختلف توصیف و تبیین شده است از جمله: امیر المؤمنین على عليه السلام مى فرمودند: «بسم اللّه مايه بركت كارها و ترك آن موجب نافرجامى امور است.» (بحارالانوار، ج 76، ص 385) آن حضرت همچنين به شخصى كه جمله «بسم اللّه» را مى نوشت، فرمود: آن را نيكو بنويس. (كنزالعمّال، حديث 29558)
در آموزه های دینی اسلام به زبان آوردنِ «بسم اللّه» در شروع هر كارى سفارش شده است: غذا خوردن، خوابيدن، سوارشدن بر مركب و... حتی هنگام ذبح حيوان
جمله «بسم اللّه» علامت و رمز آیین مسلمانى است و در هر كارى ، چه بزرگ و چه كوچك و در هر مكانى، چه مسجد و چه خانه و در هر زمانى، چه صبح و چه شام و... اين كلام مبارك بر زبان مسلمان جارى است. به بیان بهتر «بسم اللّه» نشانگر رنگ و صبغه الهى و بيانگر جهت گيرى توحيدى مسلمانان است .
جمله «بسم الله الرحمن الرحیم» به صورت تخفیف یافته آن یعنی «بسم الله» با فرهنگ مسلمانان عجین شده است: هنگام شروع کار، ورود به محل تاریک یا ترسناک، برای پرهیز از خطرات ناشناخته و احتمالی، دفع بلا، هنگام شنیدن صدای ترسناک، هنگام دیدن صحنه تعجب آور و شنیدن مطلب عجیب و غریب، هنگام دعوت به خوردن غذا و داخل شدن به خانه ، دور کردن اجنه و حفظ خود از شر آنها و...
ای نام تو بهترین سرآغاز بی نام تو نامه کی کنم باز
هر که دارد هوس کرب و بلا بسم الله
بفرما، بسم اللّه،
ترمز ماشینم بریده بود تا اینجا با بسم الله بسم الله آمدم.
هنوز اول فتح است و وقت بسم الله
از بای بسم الله تا سین و الناس یا از بای بسم الله تا تای تمّت
بسم الله اگر حریف مایی
اول دشت است، بسم الله الرحمن الرحیم
تعویذ چهل بسم الله.
