بقیع در لغت به زمین گستردهای گفته میشود که گیاهانی در آن روییده باشد.(المعجم البلدان، ذیل واژه بقیع) از نظر جغرافیایی، بوستانی در شهر یثرب که مسلمانان به دستور پیامبر اکرم(ص) اموات خود را در آن مکان دفن کردند. بسیاری از بزرگان و شخصیتهای مهم اسلامی از جمله چهار تن از امامان معصوم(ع) در آن مدفون هستند.
بقیع، مهمترین قبرستان مسلمانان است که از سالهای نخست اسلام تاکنون صدها هزار نفر از مسلمانان در آن دفن شدهاند. در فضیلت این قبرستان روایات متعددی نقل شده است. بنا بر روایتی پیامبراکرم(ص) مأمور شدند برای مردگان بقیع طلب آمرزش کنند و آن حضرت(ص) هر شب جمعه به بقیع میرفتند و برای آمرزش مدفونان در آن دعا میکردند.(ر.ک: وفاء الوفاء، ج۳، ص۷۹) در روایتی از آن حضرت(ص) نقل شده است که در روز قیامت، هفتاد هزار نفر با صفات نیکو از بقیع محشور میشوند.(ر.ک: تاریخ المدینه، ج۱، ص۹۷)
بقیع در ادوار مختلف اسلامی، مورد توجه حاکمان بوده است. بر روی قبر برخی از این شخصیتهای اسلامی، بقعههایی ساخته شده بود. بقعه ائمه بقیع از جمله این بقعهها بوده است که به دست وهابی ها، تخریب شد.
آل سعود، بقیع را گسترش داده، در دور تا دور آن دیوار ساخته و نردهگذاری کرده است. زمین بقیع کاملا مسطح شده و هیچ سنگ قبر منقش و حکشدهای وجود ندارد. برای قبر مردان، یک پاره سنگ و برای قبر زنان دو پاره سنگ قرار داده میشود. در بخش ائمه بقیع، فقط اثری از قبر ـ بدون نام و نشان مشخص ـ باقی مانده است.
علاوه بر وجود قبر چهار امام معصوم(ع) احتمال دفن حضرت زهرا(س) در بقیع اهمیت این قبرستان را برای شیعیان دو چندان کرده است. شیعیان که در چهارده قرن به دنبال قبر گمشده حضرت زهرا(س) می گردند، قبرستان بقیع را به عنوان یکی از اماکن احتمالی قبر مخفی آن حضرت(س) زیارت می کنند.
بنابر اخبار موثق، خود حضرت فاطمه(س) تصمیم گرفته بودند که قبرشان مخفی بماند و از حضرت علی(ع) خواستند ایشان را شبانه به خاک سپارند و قبرشان را مخفی نمایند. اگر چه خود حضرت علی(ع) و فرزندان حضرت زهرا(س) محل دفن را می دانستند ولی هیچ یک از آنان حاضر نشدند، آن را معرفی کنند. ائمه اطهار(ع) هم اجازه نداشتند که این سرّ الهی را آشکار سازند.
در روایات شیعه، سه محل برای دفن حضرت زهرا(س) مطرح شده است:
ـ روضه رسول خدا(ص)(بحار الانوار، ج 43، ص 185)
ـ خانه حضرت زهرا(س)(معانی الاخبار، ج 1، ص267)
ـ قبرستان بقیع (البدایة والنهایة، ج 5، ص 285 و مناقب ابن شهر اشوب، ج 3، ص 363)
منتظران حضرت حجت(عج) اعتقاد راسخ دارند که حضرت ولی عصر(عج) بعد از ظهور قبر مخفی مادرشان را که به احتمال زیاد در قبرستان بقیع قرار دارد، به دوستداران اهل بیت نشان خواهند داد.