بنابر گزارش هاى معتبر تاريخى، در روز هفتم محرّم ابن زياد به عمرسعد دستور داد كه: «بين حسين و آب فاصله انداز و مگذار كه قطره اى از آن بنوشند.»(انساب الاشراف، ج3، ص180) و اين عمل را نوعى انتقام در مقابل بستن آب بر عثمان تلقى كرد. ابن سعد به مجرد دريافت اين دستور، عمرو بن حجاج را با پانصد سوار، مأمور مراقبت از شريعه فرات به منظور جلوگيرى از دسترسى امام(ع) و يارانش به آب كرد.(همان)
البته در اين دو سه روز امام حسین(ع) و يارانش از طرق مختلف سعى در دسترسى به آب داشتند زيرا تحمل تشنگى در آن بيابان سوزان ـ به ويژه بر زنان و كودكان ـ بسيار طاقت فرسا بود. پیش از این، آن حضرت(ع) گروه هایی را برای پرکردن مشک ها فرستاده بودند. شواهد تاریخی نشان می دهد، فراهم کردن آب، مشکل بود ولی محال نبود؛ به طوری که حتی در روز عاشورا و در گرماگرم جنگ، باز هم حضرت عباس(ع) آماده می شود تا یک بار دیگر آب بیاورد.
بنابر نقل مورخین، یاران امام حسين(ع) در محدوده اردوگاه اقدام به حفر چاه هايى كرده بودند. وقتى گزارش آن به ابن زياد رسيد، او دستور شدّت عمل بيشتر و ممانعت از حفر چاه را به عمرسعد ابلاغ كرد: «فقد بلغنى ان الحسين يشرب الماء هو و اولاده و قدحفروا الآبار و نصبوا الاعلام فانظر اذا ورود عليك كتابى هذا فامنعهم من حفر الآبار ما استطعت و ضيق عليهم و لاتدعهم يشربوا من ماء الفرات قطرة واحدة؛ به من خبر رسیده است که حسین و فرزندانش آب می نوشند آنها چاه ها کنده اند و علائم نصب کرده اند، زمانی که این نامه من به تو رسید تا آنجا که می توانی آنها را از کندن چاه منع کن و بر آنها سختگیری کن و نگذار یک قطره هم از آب فرات بنوشند.»(الفتوح، ج5، ص91)
در برخى روایت ها از ريختن آب بر چهره حضرت زينب(س) از سوى امام حسین(ع) در شب عاشورا صحبت شده است؛ وقتى که آن حضرت(س) با شنیدن اشعار برادرش ـ در مورد نزديك بودن شهادتش ـ از حال رفته بود.(ر.ک: تاريخ يعقوبى، ج 2، ص244) گزارش هایی از این دست دلالت بر وجود آب در شب عاشورا مى كند.
علامه مجلسى مسأله وجود آب در صبح روز عاشورا را با صراحت بيشترى مطرح مى كند. در اين روایت آمده است: « ثم قال لاصحابه: قوموا فاشربوا من الماء يكن آخر زادكم و توضؤوا و اغتسلوا و اغسلوا ثيابكم لتكون اكفانكم ثم صلّى بهم الفجر؛ سپس امام(ع) به اصحاب خود فرمودند: برخيزيد و آب بنوشيد كه آخرين آذوقه شما از دنيا است و وضو بگيريد و غسل كنيد و لباس هاى خود را با آن بشوييد تا كفن هاى شما باشد. آنگاه امام(ع) نماز صبح را با آنان به جماعت خواندند.»(بحارالانوار، ج 44، ص317)
از عبارت «يكن آخر زادكم» و نيز از گزارش هاى مربوط به روز عاشورا چنين استفاده مى شود كه پس از اتمام اين ذخيره آب، ديگر دسترسى به آب ميسّر نشد و امام حسین(ع) و ياران و خاندانش در آن گرماى طاقت فرساى كربلا تا هنگام شهادت، علاوه بر مبارزه سنگين با دشمن با تشنگى شديد نيز دست به گريبان بودند.
در ادامه روایت سخن از ريشخند يكى از لشكريان عمرسعد به نام تميم بن حصين خزارى به ميان آمده است كه می گويد: «اى حسين و اى ياران حسين، آيا به آب فرات نمى نگريد كه چگونه همانند شكم مار مى درخشد؛ به خداوند سوگند از آن قطره اى نخواهيد آشاميد تا آنكه مرگ را دريابيد.»(همان) حرّ نيز در روز عاشورا و در هنگام نصيحت به كوفيان، آنان را به جهت ممانعت از دسترسى امام حسین(ع) و يارانش به آب فرات توبيخ كرده است.(انساب الاشراف، ج 3، ص189)
خلاصه اين كه از روز هفتم ماه محرم تا بعد از ظهر عاشورا، امام حسين(ع) و ياران باوفایش با مشكل آب مواجه شدند. البته در روزهای دیگر امام(ع) و يارانش به سختي آب تهيه مي کردند ولی روز عاشورا مشكل آب بسيار جدي شد. حتی وقتی كه امام(ع) خود را به آب رسانيدند و خواستند آب بخورند، در همان لحظه حصين بن تميم تيری به سوي آن حضرت(ع) پرتاب كرد که به دهانشان فرو رفت و میان ایشان و آب، مانع شد و آن حضرت(ع) کاسه را از دست، فرو گذاشتند. هنگامى که دیدند دشمنان از او پس می‌کشند، برخاستند و بر تَل و سیل بند کنار فرات، به سوى آب رفتند که جلو ایشان را گرفتند و در نتيجه نتوانستند آب بخورند.(رک: تاريخ طبري، ج 4، ص343؛ اللهوف فی قتلی الطفوف، ص120؛ مثیر الأحزان، ص73)
در کتاب «إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب(عج)» به نقل از «الموائد» آمده است: «زمانی که حضرت قائم(عج) ظهور می کنند، ما بین رکن و مقام می‌ایستند و پنج ندا می‌دهند:
الأول: ألا یا أهل العالم أنا الإمام القائم؛ آگاه باشید ای جهانیان! منم امام قائم.
الثانی: ألا یا أهل العالم أنا الصمصام المنتقم؛ آگاه باشید ای اهل عالم! منم شمشیر انتقام گیرنده.
الثالث: ألا یا أهل العالم إن جدّی الحسین(ع) قتلوه عطشانا؛ آگاه باشید ای اهل عالم! جد من حسین(ع) را تشنه کشتند.
الرابع: ألا یا أهل العالم إنّ جدّی الحسین(ع) طرحوه عریانا؛ بیدار باشید ای اهل عالم که جدّ من حسین(ع) را برهنه روی خاک افکندند
الخامس: ألا یا أهل العالم إنّ جدّی الحسین(ع) سحقوه عدوانا؛ آگاه باشید ای جهانیان که جدّ من حسین(ع) را از روی کینه توزی پایمال کردند.»(إلزام الناصب فی إثبات الحجة الغائب(عج)، ج 2، ص233)
با توجه به روایت های موثق رسیده از اهل بیت(ع) با اطمینان می توان گفت که شهدای کربلا با لب عطشان به شهادت رسیده اند؛ به نقل دو روایت بسنده می کنیم:
امام سجاد(ع) فرمودند: «پدرم را از آبی كه برای درنده ها و حيوانات آزاد بود، منع كردند.»(بحارالانوار، ج 46، ص109)
امام صادق(ع) فرمودند: «امام سجاد(ع) چهل سال برای پدرش امام حسين(ع) گريه كرد و هر وقت برای او آب مي آوردند می گريست و می فرمود: پدرم را تشنه به شهادت رساندند.»(همان، ج 45 ، ص149)
