تمنا و آرزو

هر کسی را ز لبت چشم تمنایی هست           من خود این بخت ندارم که زبانم باشد

سعدی

تمنا و آرزو، مجموعه خواسته‌هایی است که انسان در جهت رشد و تعالی معیارهای زندگی خود به آن‌ها نیاز دارد. بدیهی است که آرزوها همیشه بر یک منوال نمی­ باشد و بر اساس شرایط و موقعیت زمانی و مکانی تغییر می ­ کند.

این آرزوها در کل به آرزوهای مادی و معنوی تقسیم می ­شوند. هر کدام از آنها می ­توانند یک آرزوی حقیقی یا خیالی باشند.

آرزوهای مادی، مانند: آرزوی به دست آوردن ثروت برای گذران زندگی یا آرزوی ساختن خانه و خریدن ماشین و...

آرزوهای معنوی، مانند: آرزوی زیارت خانه خدا، آرزوی زیارت مشاهد مشرفه اهل بیت(ع) و آرزوی جهاد و شهادت در رکاب امام زمان(عج) و...

پیامبر اکرم(ص) در رابطه با داشتن آرزو فرمودند: «الأمل رحمة لامتی و لولا الأمل مارضعت والدة ولدها و لاغرس غارس شجرا؛ آرزو برای امت من رحمت است و اگر آرزو نبود مادر، طفل خود را شیر نمی‌داد و باغبان هم نهالی نمی‌کاشت.»(بحارالانوار، ج٧٧ ص١٧٣)

دامنه آرزوهای مادی و معنوی انسان هیچ محدودیتی ندارد؛ اگر آرزوها متوجه ارزش‌هاى والاى انسانى باشد و در مسیر تکامل و پیشرفت واقعى انسان‌ها قرار گیرد ـ هر قدر هم طولانى باشد ـ ایرادی ندارد ولی باید توجه داشت که آرزوهای مادی و دنیوی ـ هر چند مباح ـ نباید انسان را دلبسته دنیا نماید.

انسان به آرزو زنده است؛ اگر چراغ آرزو در دل انسان خاموش گردد، روح او مى‌میرد و نشاط از زندگى او کنار رفته و او به موجودى سست و بى‌هدف تبدیل مى‌­شود. به بیان بهتر، آرزو مؤثرترین نیروى محرک انسان براى تلاش‌ و کوشش‌ است. وجود امید و آرزو در انسان عیب نیست، آنچه عیب است و مایه بدبختى مى­ شود، آرزوهاى غیرمنطقى است. آرزوى منطقى آن است که به مقدار نیاز و در حدّ قدرت و توان باشد و انسان را چنان مشغول نکند که از اهداف اصلى حیات بماند. بدیهی است آرزوها باید منطقی باشد. اگر آرزو از حد اعتدال خارج شود، مفاسد جبران­ ناپذيري به دنبال خواهد داشت. حضرت علی(ع) می فرمايند: «از آرزوهای دراز بپرهيزيد که زيبايی نعمت­ های الهی را از نظر شما می برد و آنها را نزد شما کوچک می    ­کند و به کمی شکر فرا می خواند.»(غررالحکم و دررالکلم، ج 5، ص438)

اسلام با برنامه­ ریزى براى آینده مخالف نیست، آنچه در اسلام مذمت شده، این است که انسان چنان غرق آرزوها شود که آخرت را فراموش کند.