خودبینی، آن است که آدمی به سبب انجام عملی مهم و یا داشتن کمالی و مالی و یا برخورداری از زیبایی و یا تصدی منصب و مقامی و... خود را از دیگران بالاتر بداند. بنابر این، خودبین کسی است که گمان می کند ویژگی های برجسته ای دارد. البته گاهی هم در پی وسوسه های شیطان، انسان به کردار ناشایست خویش نیز افتخار می کند. به بیان قرآن مجید: «أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلاتَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ؛ آيا آن كس كه زشتى كردارش براى او آراسته شده و آن را زيبا مى بيند.[با مومن نیکوکار برابر است] خداست كه هر كه را بخواهد، گمراه مى گذارد و هر كه را بخواهد، هدايت مى كند؛ پس مبادا به سبب حسرت ها بر آنان جانت[از كف] برود. قطعا خدا به آنچه مى كنند داناست.»(فاطر، آیه 8)
خودبینی انسان را از حرکت به سوی رشد باز می دارد و تا زمانی که خودبینی را ترک نکند، به کمالات انسانی نمی رسد. برای ترک این خصلت مذموم راه هایی پیشنهاد شده است ازجمله:
1 ـ خودشناسي؛ اگر انسان خود را بشناسد و بداند كه هیچ کدام از اسباب غرور ـ از قبیل مال، زیبایی و... ـ از آنِ او نیست و پس از مدتی از او گرفته خواهد شد، هرگز بر آنچه که دارد مغرور نمی شود.
2 ـ تقوا؛ اگر انسان بداند که ملاك فضیلت و برتري تقواست نه مال و مقام و موقعيت اجتماعي، خود را به خاطر داشتن مال و منال از دیگران برتر نمی داند.
3 ـ عبرت گرفتن از سرنوشت صاحبان ثروت و قدرت مانند قارون و فرعون؛ توجه به عاقبت افرادي كه در جامعه امكانات و موقعيت‌هاي بالايي داشتند ولی قدرت و ثروتشان نتوانست آنها را نجات دهد نتیجه مال و ثروت او هم نمی تواند کاری بکند.
بی اعتنایی نسبت به مردم، رعایت نکردن ادب در حضور بزرگان، بی رحمی نسبت به زیردستان، نگاه های تحقیرآمیز به انسانها و... از نشانه های خودبینی و غرور است. البته باید دقت شود عزّت نفس که از ویژگی‌های مثبت انسانی است با این رذیلت اخلاقی اشتباه نشود.
