گفتیم یکی از معجزات پیامبر اکرم(ص) معراج آن حضرت بود. در معراج یک جلسه پرسش و پاسخی بین خدا و پیامبر اکرم(ص) اتفاق افتاده و خداوند به سؤال پیامبر اکرم(ص) در مورد افضل اعمال که توکل بر خدا و راضی بودن به رضای اوست پاسخ داده و در تکمیل جواب به مطالبی اشاره فرمود که به اختصار بیان گردید.
رسول خدا(ص) گفتند: « یا رَبِّ دُلَّنِی عَلَی عَمَلٍ أَتَقَرَّبُ بِهِ إِلَیک قَالَ اجْعَلْ لَیلَک نَهَاراً وَ نَهَارَک لَیلًا قَالَ یا رَبِّ کیفَ ذَلِک قَالَ اجْعَلْ نَوْمَک صَلَاةً وَ طَعَامَک الْجُوعَ- یا أَحْمَدُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی مَا مِنْ عَبْدٍ ضَمِنَ لِی بِأَرْبَعِ خِصَالٍ إِلَّا أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ یطْوِی لِسَانَهُ فَلَا یفْتَحُهُ إِلَّا بِمَا یعْنِیهِ وَ یحْفَظُ قَلْبَهُ مِنَ الْوَسْوَاسِ وَ یحْفَظُ عِلْمِی وَ نَظَرِی إِلَیهِ وَ یکونُ قُرَّةُ عَینَیهِ الْجُوعَ؛ خدایا مرا به کاری دعوت کن که با انجام آن به تو نزدیک شوم؟ فرمود: شب خود را روز قرار بده و روزت را شب. پرسید: چگونه؟ فرمود: خوابت را در شب تبدیل به نماز و غذایت را در روز گرسنگی کن (و روزه بگیر).ای احمد! سوگند به جلال و عزّتم، اگر بندهای چهار خصلت را برایم ضمانت نماید، او را در بهشت داخل میکنم: زبانش را جز در موارد لازم باز نکند و دلش را از وسواس حفظ کند و بداند که من نسبت به تمام حالاتش علم دارم و او را میبینم و نور چشمش را گرسنگی بداند(روزه بگیرد).»
خداوند فرمود: شبت را چون روز و روزت را چون شب قرار بده. آن حضرت پرسید: پروردگارا چگونه چنین کنم؟ خداوند فرمود: خوابت را نماز و طعامت را گرسنگی قرار بده یا رسول الله تو با دیگران فرق می کنی زندگیت هم باید با دیگران فرق بکند مردم در روز به دنبال کسب روزی می روند تو هم شب به دنبال رزق باش.
می دانیم که رزق فقط روزی مادی نیست . رزق عام است روزی معنوی را هم می گویند در زیارت عاشورا دو سه مورد از رزق معنوی را از خدا می خواهیم: «وَ أَنْ يرْزُقَنِي طَلَبَ ثَارِي مَعَ إِمَامٍ هُدًي ظَاهِرٍنَاطِقٍ بِالحَقّ مِنکُم» و «أَكْرَمَنِي بِمَعْرِفَتِكُمْ وَ مَعْرِفَةِ أَوْلِيائِكُمْ وَ رَزَقَنِي الْبَرَاءَةَ مِنْ أَعْدَائِكُم» و «أَللّهُمَّ ارْزُقْنی شَفاعَةَ الْحُسَیْنِ یَومَ الْوُرُودِ...»
توفیق نماز در شب هم رزق است یعنی در شب از نمازگزاران باشی به اصطلاح قائم اللیل باش. در شب که عموماً افراد مى‌خوابند وقت خواب، خوردن و آشامیدن تعطیل است تو هم در روز از خوردن و آشامیدن دوری کن یعنی روزه بگیر باصطلاح صائم النهار
بعضی از کارها مخصوص رسول خداست: خالصه لک دون المؤمنین ولی به ما گفته شده است در حد توان تبعیت کنیم. برخی از اعمال که به پیامبر اکرم(ص) واجب است مانند نماز شب در مورد ما حکم استحباب دارد. در مورد نماز شب، اگرچه یازده رکعت است، توصیه شده است حداقل سه رکعت (شفع و وتر) را حتما بخوانیم. اگر توفیق نماز شب نداریم حداقل نمار وتیره(نماز مستحبی دو رکعتی نشسته بعد از نماز عشا) را بخوانیم که جایگزین وتر نماز شب شود.
در مورد روزه هم گفته شده است از فرمول: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلايُجْزَى إِلا مِثْلَهَا وَ هُمْ لايُظْلَمُونَ؛ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن [پاداش] خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود (سوره انعام، آیه۱۶۰) استفاده کنیم سه روز در ماه روزه بگیریم که ضرب در ده، بشود سی. در مورد سه روز، دو روایت نقل شده است: اول، وسط و آخر ماه قمری یا چهارشنبه اول، پنجشنبه وسط و چهارشنبه آخر ماه قمری
یک نکته در باب آیه: دقت کنیم خداوند نفرمود من عمل حسنه یا من فعل الحسن ... فرمود: من جاء بالحسنه... عرب برای متعدی کردن فعل از سه روش استفاده می کند : باب افعال (علم، اعلم) باب تفعیل(فرح ، فرّح) آوردن حرف جر؛ ذهب: رفت، ذهب به : برد. من جاء بالحسنه یعنی اگر کسی بتواند عمل خوبی را که انجام داده است از ریا و منت و ... حفظ کند و سالم به آخرت بیاورد ده برابر حساب می شود.
خداوند ادامه می دهد: «یَا أَحْمَدُ وَ عِزَّتِی وَ جَلالِی مَا مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ ضَمِنَ لِی بِأَرْبَعِ خِصَالٍ إِلا أَدْخَلْتُهُ الْجَنَّةَ، یَطْوِی لِسَانَهُ فَلایَفْتَحُهُ إِلا بِمَا یَعْنِیهِ وَ یَحْفَظُ قَلْبَهُ مِنَ الْوَسْوَاسِ وَ یَحْفَظُ عِلْمِی وَ نَظَرِی إِلَیْهِ، وَ تَکُونُ قُرَّةُ عَیْنِهِ الْجُوعَ؛ اى احمد! به عزت و جلالم سوگند هیچ بنده‌اى از بندگانم نیست که چهار خصلت را برایم ضمانت کند، مگر آنکه او را وارد بهشت سازم. [آن چهار خصلت عبارتند از:] زبان خود را [از گفتن سخنان بیهوده] بازدارد و جز برای بیان آنچه که براى او فایده دارد سخن نگوید، و قلب خود را از وسوسه حفظ کند، علم و نظرخدا نسبت به خود را محفوظ بدارد و گرسنگی را موجب روشنی چشم (و مجبوب)خود محسوب کند.»
یعنی تمام ابعاد وجود خود را در مراقبة کامل قرار دهد. نه زبانش رها باشد و نه قلبش که عرش اعمال اوست و نه یک لحظه از توجه به حق بر همه اعمال و افکار او غافل باشد و بداند که عالم محضر خداست و در محضر او معصیت نکند و گرسنگی را که ضیافت الهی با آن برگزار می شود روشنی چشم بداند.
جلسات قبل گفتیم برای کمال و انسال کامل شدن نیاز به خواندن کتاب چهارصد صفحه ای انسان کامل نیست :
صمت و جوع و سهر و عزلت و ذکر بدوام نا تمامان جهان را بکند کار تمام
صورت معرفة الله بود صمت ولیک در سهر معرفة نفس کند بر تو سلام
جوع باشد سبب معرفت سلطانی دانش دینی از عزلت گردد بنظام
صمت يعني مراقبت از زبان، یعنی پرهیز از حرف بيهوده و لغو. بعضي حرف‌ها نه خیر دنيا دارد و نه آخرت. در تعالیم اسلامی بر مواظبت از زبان، تأکید فراوانی شده است. نقل شده پيامبر اکرم (ص) كفن و دفن جواني را خودشان انجام دادند، مادر آن جوان گفت: خوشا به حالت، مرگ برای تو آسان باشد. پيامبر اکرم (ص) بعد از آنکه روي قبر را پوشاندند، فرمودند: قبر چنان فشاری به او داد كه استخوان‌های سينه‌اش درهم شكسته شد. گفتند: يا رسول الله آدم خوبی بود. جواب دادند: بله آدم خوبی بود، بهشتی هم هست. امّا زياد حرف بيهوده می زد. باید مواظب بود صحبت‌های بیهوده و بدون نتیجه بر آن جاری نگردد. گناهان زبانی مانند دروغ و غیبت و تهمت و... جای خود دارد.
جوع، پرهیز از پرخوری است. از دیدگاه تعالیم اسلامی، پرخوری ممنوع و مبغوض است. پيغمبر اكرم(ص) مي‌فرمايد: « أَبْغَضُكُمْ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى كُلُّ نَئُومٍ وَ أَكُولٍ وَ شَرُوب مبغوض‌ترين افراد نزد خداوند متعال كسی است كه زياد می خوابد، زياد می خورد و زياد می نوشد.»(مجموعه ورام، ج 1، ص100)
سلامتی انسان مرهون كم خوری است. به اندازه خوردن و کم خوردن، نه تنها هیچ مشکلی برای انسان به وجود نمی‌آورد، بلکه از بروز امراض و بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کند. من نمی دانم تقسیم روز به سه وعده غذایی دینی است یا ملی و جهانی؛ ولی می دانم که پيامبر اكرم(ص) فرمودند: تا وقتی كه گرسنه نشده‌اید، غذا نخورید و قبل از آنکه سیر شوید، از ادامۀ غذا خوردن منصرف شوید.(ر.ک: مکارم الاخلاق، ص 14۶)
سحر یعنی شب زنده‌داری، بیداری بین الطلوعین (بین طلوع کاذب و طلوع صادق، تقریبا از اذان صبح تا طلوع آفتاب)
عزلت، گوشه نشینی و دوری از مردم؛ اکثریت قریب به اتّفاق مجالس مردم بيهوده و لغو است. در بسیاری از این دور هم نشستن‌ها نه خیر دنیا وجود دارد و نه خیر آخرت. اگر در این مجالس و میهمانی‌ها گناه هم اتفاق افتد که وامصیبتا... البته این به معنی قطع ارتباط نیست مؤمن بايد رفت و آمد داشته باشد، منظور اجتناب از مجالس بیهوده و بی‌نتیجه است.
ذكر هم اگرچه ذکر زبانی هم تأثیر دارد ولی مهم ذکر قلبی است. خوشا آنانکه دائم در نمازند یعنی همیشه به یاد خدا هستند نماز هم بالاترین ذکر است. در کنار ذکرهای معروف سبحان الله و .. ذکر یا حاضر یا ناظر بیشتر توصیه شده است به قول علما مجرب است. اگر بخواهید ریا نشود ذکر لا اله الا الله توصیه شده است حروف این ذکر طوری است که لبها به هم نمی خورد و کسی متوجه ذکر گفتن شما نمی شود....ادامه دارد
