۳۰ ـ اَلْحَکِیم (عیون الاثر، ج۲، ص۳۸۲) حکیم در اصل از القاب خداوند است: «وَلَوْ أَنَّمَا فِي الأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ؛ و اگر آن چه درخت در زمين است قلم باشد و دريا را هفت درياى ديگر به يارى آيد سخنان خدا پايان نپذيرد. قطعا خدا شكست ناپذير حكيم است.»(سوره لقمان، آیه۲۷) و قرآنی که خداوند حکیم بر رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) نازل فرموده است کتابی است که در سرتاسر آن حکمت الهی ـ به معنی معارف حقیقی و فروعات آن اعم از شرایع و عبرتها و مواعظ ـ بیان شده است به بیان بهتر قرآن هم کتاب حکیم است: «یس* وَ الْقُرْءَانِ الحکِیم؛ یاسین، سوگند به قرآن حکیم.»(سوره یس، آیات ۱و۲)
بدیهی است که صفت حکمت، اغلب برای شخص زنده عاقل بکار گرفته می شود. در این آیه، قرآن موجود زنده و عاقل معرفی شده است که درهای حکمت را به سوی انسانها گشوده است.
در قرآنی که متاع دنیا کم و قلیل دانسته شده است اعطای حکمت، خیر کثیر تعریف شده است: «يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْرًا كَثِيرًا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلا أُولُو الْأَلْبَابِ؛ [خداون] به هر كس كه بخواهد حكمت مى بخشد و به هر كس حكمت داده شود، به يقين، خيرى فراوان داده شده است و جز خردمندان، كسى پند نمى گيرد.»(سوره بقره، آیه۲۶۹) در همین کتاب خداوند به پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) دستور داده است که مردم را با حکمت و موعظه به راه خدا دعوت نماید: «ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ؛ با حكمت و اندرز نيكو به راه پروردگارت دعوت كن و با آنان به [شيوه اى] كه نيكوتر است مجادله نماى در حقيقت پروردگار تو به [حال] كسى كه از راه او منحرف شده داناتر و او به [حال] راهيافتگان داناتر است.»(سوره نحل، آیه۱۲۵)
کسی که مأمور است مردم را با حکمت به راه خدا دعوت کند نمی تواند حکیم نباشد. اگر چه نام حکیم بر پیامبر اطلاق نمی شود ولی با توجه به آیات مذکور و دیگر آیات قرآن ـ که بارها صفت حکیم را به قرآن و آیات آن نسبت داده است ـ با قاطعیت می توان گفت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به معنای واقعی یک حکیم است. حکیم الهی که همه چیز را از منظر الهی محض می بیند و قرآن کتاب حکمت اوست.
