اکثر متغیر های موثر بر راندمان ، زمانی تحت تاثیر قرار می گیرند که منشا گرفتگی ممبران تصفیه آب ، عوامل مهمی نظیر گل و لای ، لج و رسوب باشد که در آن صورت راندمان تغییر می کند. هر یک از عوامل گرفتگی / رسوب ، توسط یک محلول تمیز کننده مناسب که توانایی حل کردن و شست و شوی گرفتگی یا رسوب را دارد به بهترین نحو ممکن از روی غشا حذف کند.
اغلب تشکیل لای گرفتگی / رسوب بر روی غشا به صورت لایه های مختلف اتفاق می افتد. اگر ابتدا محلول شیمیایی مناسب برای شست و شوی لایه بالایی مورد استفاده قرار گیرد، این لایه ها به بهترین نحو ممکن تمیز خواهند شد و حذف گرفتگی لایه های بعدی با استفاده از محلول مناسب، ساده تر انجام می شود.
در ممورد حذف لایه های مختلف گرفتگی/ رسوب سخت ، ممکن است لازم شود که از محلول شست و شو شیمیایی توسط روش سعی و خطا انجام می گیرد. اگر تجزیه آب خوراک نشان می دهد که مقدار آهن یا منگنز آن زیاد است، از محلولی برای شست وشو استفاده می شود که قادر به شست و شو رسوب فلزات باشد. اگر جامداتمعلق در آب زیاد باشد، یا TBC بیش از حد باشد، نشان دهنده گرفتگی بیولوژیکی است و باید از یک محلول بازی برای شست وشو استفاده شود . اگر استفاده از یک محلول شیمیایی، بدون تاثیر باشد ممکن است موارد دیگری از گرفتگی اتفاق بیوفتد . اگر محلول شست وشو اندازه ای موثر است، شست وشو باید در دو مرحله انجام گیرد.
در مورد ممبران تصفیه آب بزرگ، روش سعی و خطا ، روش عملی مناسبی برای پیدا کردن مناسب ترین روش شست و شو نیست. برای تشخیص نوع گرفتگی ، تجزیه لایه یی که باعث گرفتگی شده ، اقتصادی تر است و انجام شست و شو شیمیایی به احتمال زیاد موثر واقع می شود. شرکت های تهیه کننده مواد شیمیایی می توانند این خدمات را ارائه کنند.
پس از اینکه نمکهای موجود در آب خوراک به حد اشباع رسید به صورت کریستال در آمده، از محلول خارج می شوند. سایز ترکیبات، نظیر سولفید هیدروژن اگر اکسید شوند از محلول خارج می شوند. در ضمن ، اگر PH افزایش یابد، احتمال اینکه فلزات به صورت محلول در آیند وجود دارد. معمولا امکان کنترل و یا جلوگیری از رسوب دهی و گرفتگی توسط چنین رسوبهای با انجام پیش تصفیه صحیح وجود دارد.
اگر گرفتگی توسط رسوب غیر آلی به وجود آید ، در راندمان غشا تاثیر خواهد گذاشت. دشواری تمیز کاری رسوب از غشا به ماهیت رسوب بستگی خواهد داشت.
رسوب کربنات کلسیم بر روی غشا در صورتی تشکیل می شود که غلظت نمک ها به حداکثر رسیده، اشباع شده باشند. کاهش دبی آب محصول ، نشانگر تشکیل رسوب بر سطح غشا است، مگر اینکه غشا از جنس سلولز استات باشد و هیدرولیز اتفاق افتاد باشد . این رسوب اغلب موجب کاهش تدریجی میزان دفع نمک می شود. افزایش عبور نمک از غشا، به دلیل توانایی کربنات کلسیم درایجاد واکنش تعدلی با آب است. مقداری از کربنات کلسیم دائما به صورت محلول در آمده و یا از محلول خارج می شود .این عمل بر غشا تاثیر می گذارد و امکان دارد غلظت یون ها ی کربنات کلسیم موجود در سطح غشا بسیار زیاد شود، بنابراین غشا تمایل دارد غلظت بیشتری از یون ها را از خود عبور دهد.
رسوب کربنات کلسیم سریعا غشا سلولز استات را هیدرولیز می کند. اگر احتمال داردکه کربنات کلسیم بر روی غشای سلولز استات رسوب کرده باشد، باید هر چه سریع تر شست و شو شیمیایی انجام گیرد. برای این کار باید یک محلول اسیدی در داخل المنها چرخش داده شود. وجود یک عامل خیس کننده در فرمول شیمیایی محلول توسط کاهش کشش سطحی لایه رسوب شده ، به مرطوب شدن لایه رسوب با محلول اسیدی کمک می کند.
رسوب کلسیم ، باریم ، یا استرانسیوم در صورتی که ساختمان رسوب کاملا خالص نباشد، با استفاده از تمیز کننده های اسیدی به صورت محلول در آیند. اگر ساختمان کریستالی در اثر حضر سایر رسوب ها، مواد آلی یا بازدارنده های رسوب به صورت یکپارچه نباشد، احتمال شست وشو آن ها زیاد تر می شود. مواد دیگر موجود در رسوب ، آسانی به صورت محلول در می آیند و بدین ترتیب موجب شکسته شدن شبکه رسوب و گرفتگی می شوند. این عمل موجب می شود ذرات رسوب سولفات در محلول شست و شو به صورت معلق و متفرق در آیند.
تشکیل رسوب سولفات خالص در میزان دفع نمک ممبران صنعتی یا دبی نرمال شده آب محصول ، تاثیری ندارد. بسته به اینکه تشکیل رسوب در داخل المنت غشا در چه محلی اتفاق می افتد، رسوب سولفات ممکن است رفتاری شبیه به یک مسدود کننده جریان داشته باشد. در این وضعیت ، افزایش فشار افزایش خواهد یافت. اگر رسوب سولفات به اندازه کافی زیاد باشد که بر ویژگی های جریان در سطح غشا تاثیر بگذارد ، این تاثیرات در میزان دفع نمک یا دبی نرمال شده آب محصول آشکار خواهد شد. رسوب سولفات کلسیم از هم گسیخته، بعضی اوقات با استفاده از یک محلول شست و شو مخصوص که دارای غلظت زیاد کربنات است به صورت محلول در می آید.
آهن در آب به صورت فرو یا فریک وجود دارد. آهن فریک در آب نسبتا نامحلول است، در حالی که آهن فرو به خوبی در آب محلول است، مگر اینکه PH آب بالا باشد. اگر کلر آزاد یا سایر عوامل اکسید کننده در اب وجود داشته باشند، آهن به حالت فریک ، اکسید خواهد کرد. اگر این اکسیداسیون در بالا دست فیلتر با بستر مختلط اتفاق بیوفتد، ذرات بزرگ آهن توسط فیلتر ها جدا خواهند شد.
اگر ذرات کوچک آهن شکسته و خرد شده و از فیلتر با بستر مختلط عبور کنند، در ممبران صنعتی ته نشین شده و موجب افزایش افت فشار می شوند. اکثر این افزایش فشار در المنتهای ابتدایی سیستم متمرکز می شود، مگر اینکه آهن به همراه سایر ذرات بسیار ریز به صورت معلق در آید. در این حالت ، ذرات معلق که در حین عبور از فلیتر ممبران تغلیط می شوند، به صورت نامحلول در آمده ، از محلول خارج می شوند.
گرفتگی های خفیف آهن، به راحتی توسط محلول شیمیایی اسیدی یا EDTA از بین می رود. روش و مکانیزم برداشتن آهن با این محلول ها ارائه شده است.
اگر گرفتگی آهن ، سنگین باشد، استفاده از محلول استاندارد اسیدی در حذف تمام ذرات آهن موثر نخاهد بود. اگر ته نشینی مستقیما بر روی سطح غشا ، ساختمان کریستالی به وجود آمده باشد، حذف آهن بسیار سخت می شود. این کار موجب کاهش دبی آب محصول می شود. در این حالت ، بهترین فرصت برای تمیز کاری آهن، احیای آهن فریک به فرو با استفاده از یک عامل احیا کننده قوی نظیر بی سولفیت سدیم است. بعد از اتمام عمل احیا ، آهن به راحتی در PH پایین به صورت محلول در می آید. مناسب ترین PH حدود 5/3 است.
