سیستم اعلام حریق یا سیستم اعلان حریق مجموعه ای از المان هایی نظیر دتکتورها، آژیرها، شستی ها و ماژول های ورودی و خروجی هستند که در صورت بروز حریق با ایجاد علایم هشدار دهنده و آگاهی به هنگام و اطلاع رسانی سریع باعث کنترل هر چه سریع تر حریق و نجات جان افراد واقع در محل حادثه شده و خسارات مالی را کاهش می دهد.و وظیفه اصلی این سیستم ها آشکارساختن آتش سوزی است.
استفاده از سیستم اعلام حریق برای حفاظت از جان و مال انسان ها، از اهمیت بسزایی برخوردار است. و برای جلوگیری از آتش سوزی احتمالی تجهیزات اعلام حریق در ساختمان های مسکونی، ساختمان های اداری و تجاری،ساختمان های صنعتی، بیمارستان ها، هتل ها، پاساژها و غیره نصب می شوند.
قطعات اصلی یک سیستم اعلام حریق شامل پنل مرکزی، دتکتورها، شستی ها، تجهیزات هشداردهنده دیداری و شنیداری و تجهیزات جانبی (فرعی) می باشند.
این واحد، واحد کنترلی یک سیستم اعلام حریق محسوب می شود. پنل مرکزی اطلاعات را از سایر تجهیزات طراحی شده جهت شناسایی و گزارش آتش سوزی دریافت می کند، به عملکرد آنها نظارت کرده و کنترل خودکار تجهیزات را انجام می دهد. انتقال اطلاعات مورد نیاز تاسیسات مقابله با حریق را طبق توالی از پیش تعیین شده انجام می دهد.
دتکتورها و یا همان آشکار سازها به کمک ساختاری خاص و تحریک پذیر، در صورت بروز حریق سیگنالی را برای پنل مرکزی ارسال می کنند و به انواع مختلف دودی، حرارتی، گازی، شعله و … تقسیم بندی می شوند.
در زمان حریق یا خطرهای کاذب به پنل اعلام می کند که حریق رخ داده و محل نصب آن ساختمان های مسکونی، هتل ها، فروشگاه ها و مکان های پر رفت و آمد است.عملکرد دتکتورهای دودی نسبت به دتکتورهای حرارتی در آشکار سازی حریق بالاتر است، و دقت بالایی در کشف آتش سوزی دارند. به همین علت نسبت به دتکتور حرارتی هزینه بالاتری دارند.
دتکتور دودی یونیزاسیون به ذرات ریز دود حساس است. داخل این دتکتور از مواد رادیو اکتیو استفاده شده و با تشخیص دود با افت جریان مواجه میشود و در واقع این کاهش جریان به معنای ارسال سیگنال هشدار به پنل مرکزی است. در مسیرهای خروجی نصب میشوند، در بیمارستان ها، مجتمع های مسکونی و اداره ها و مورد استفاده قرار می گیرند. به دلیل وجود مواد رادیواکتیو، امروزه به ندرت از این نوع دتکتور استفاده میشود و تولید این نوع دتکتورها رو به توقف است.
متداول ترین نوع دتکتورهای دودی، دتکتور های دودی نوری یا دتکتورهای فتوالکتریک هستند که دارای سلول های نور هستند و درحالت عادی در این دتکتورها سیگنال ارسال میشود و مسیر نور جریان دارد و با وارد شدن دود به محفظه این دتکتور مانع از ارسال سیگنال شده و مانع از رسیدن نور می شود در نتیجه از مسیر عادی منحرف میشود و مدار الکتریکی تشکیل میدهد و این به معنی ارسال سیگنال هشدار به تابلوی مرکزی است. این نوع دتکتورها آتش های کم حرارت را بخوبی تشخیص می دهند و به ذرات دود بسیار حساس هستند و به موقع حریق را به پنل مرکزی هشدار می دهند. این دتکتورها را می توان در ادارات ، اتاق های سرور، اتاق های تجهیزات الکتریکی ، مکان های تمیز و بدون گرد و غبار ودر مسیرهای خروجی نصب کرد.
دتکتوری لیزری یا بیم دتکتور که در محیط های وسیع و باز مورد استفاده قرار می گیرد، و در دو طرف محیط مورد نظر نصب می شود ویک قسمت به عنوان فرستنده پرتو نور عمل می کند ودر فرستنده با همان جریان پرتو نور را دریافت می کند ودر صورت حریق و غلظت دود باعث تضعیف اشعه ارسالی می شود و پرتو نور دچار پراکندگی و افت جریان می شود و پرتو نور تضعیف شده و به محل فرستنده نمی رسد و در این صورت سیگنال هشدار را به کنترل پنل ارسال می کند.بیم دتکتورها یک منطقه بزرگ را پوشش می دهند و عملکردی سریع دارند و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه هستند.
دتکتور استنشاقی یا مکشی سریع ترین نوع دتکتورها هستند و از طریق لوله هوای محیط را داخل محفظه می کشد و ذرات بسیار ریز دود را با سرعت بسیار بالا کشف می کنند.این نوع دتکتورها در مکان هایی که دارای امنیت بالایی هستند مانند موزه ها، اتاق های سرور، مراکز اسناد و مکان هایی که نیاز به کشف سریع آتش سوزی هستند استفاده می شوند.دتکتورهای مکشی بسیار حساس هستند و نسبت به سایر دتکتورهای دودی خیلی سریع تر دود را تشخیص داده و هشدار می دهند، و قبل از اینکه انسان دود را تشخیص بدهد ذرات دود را با حساسیت فوق العاده بالا تشخیص می دهند.
دتکتورهای حرارتی با افزایش دما و حرارت به مرکز کنترل هشدار می دهند و قدرت تشخیص حرارت بالا و دمای زیاد را دارند.و در دو نوع دتکتور حرارتی ثابت و دتکتور حرارتی افزایشی نصب میشوند. و در مکان هایی مانند آشپزخانه، پارکینگ و موتورخانه مورد استفاده قرارمی گیرند.دتکتورهای حرارتی قابل اطمینان هستند و هزینه پایینی دارند و گرد و غبار و دود در عملکرد آن ها تاثیری نمی گذارد.
برای دتکتورهای حرارتی ثابت یک سنسور دما تعبیه شده است و برای یک دمای ثابت برنامه ریزی شده اند، و اگر دمای محیط بالاتر از حد تعریف شده باشد باشد سیگنال هشدار فعال می شود و به پنل مرکزی هشدار می دهد.
دتکتورهای حرارتی افزایشی همانطور که برای یک دمای ثابت تعریف شده اند، با بالارفتن دما هم واکنش نشان می دهند و سیگنال هشدار را برای پنل کنترل ارسال می کنند. این نوع دتکتورها سه مقاومت دارند، مقاومت اولی مستقیما در تماس با هوای محیط است و مقاومت دومی به دور از محیط قرار می گیرد و مقاومت سومی حساس به دمای تعریف شده می باشد. دتکتور اول و دوم از نظر دما با هم مقایسه می شوند و اگر تفاوت زیادی وجود داشته باشد دتکتور سیگنال هشدار را برای پنل مرکزی ارسال می کند.
دتکتورهای گازی با تشخیص بوی گاز و نشتی شروع به فعالیت می کنند و وجود انواع گازهای سمی را تشخیص می دهند، بصورت دیواری و سقفی نصب می شوند و نسبت به گاز منواکسیدکربن حساسیت دارند. در مراکز صنعتی، برج ها و هتل ها مورد ااستفاده قرار می گیرند.
دتکتور دودی و حرارتی همانگونه که از نامش پیداست، نسبت به دود و حرارت حساسیت دارد و میزان غلظت دود و حرارت دما را در محیط می سنجد و برای پنل مرکزی سیگنال ارسال می کند. عملکرد این دتکتورها را می شود برطبق دود یا حرارت نیز تنظیم کرد. در مکان هایی که از حساسیت بالایی برخوردار هستند و پرخطر هستند مورد استفاده قرار می گیرند تا اعلام حریق را سریع تر گزارش دهند.
شستی اعلام حریق جز الزامات هشدار دهنده سیستم اعلام حریق دستی می باشد. شستی ها به صورت دستی و مانند یک سوئیچ عمل می کنند. در واقع اعلام حریق از طرف این تجهیزات به پنل مرکزی به صورت دستی و توسط انسان صورت می پذیرد.با شکستن محفظه ی شیشه ای و فشار دادن شستی توسط انسان حریق اعلام می شود. در مکان های پر رفت و آمد، ورودی، خروجی یا راه پله ها نصب می شود و باید جایی نصب شود که دسترسی راحتی داشته باشد چرا که سرعت عمل در تشخیص آتش سوزی نقش بسیار مهمی دارد. شستی ها به رنگ قرمز هستند.
این تجهیزات شامل آژیرها، زنگ ها، بوق ها، انواع چراغ های هشدار و … بوده و به منظور اعلان حریق به کار برده می شوند. نوع دیگری از اعلام ها نیز برای متصدیان سیستم اعلان حریق مورد استفاده قرار می گیرند.
تجهیزات جانبی شامل:
انواع مبدل ها
انواع رله ها و بردهای اینترفیس
جدا کننده های اتصال کوتاه
انواع تجهیزات ارتباطی و آزمایش سیستم
کابل ها، سیم ها، سینی ها، جعبه تقسیم ها، لوله ها و …
برای نصب سیستم اعلام حریق با توجه به دامنه کاربرد محل مورد نظر اقدام می شود، برای مثال برای ساختمان اداری باید مواد و تجهیزات موجود در هریک از اتاق ها، مساحت هر اتاق، نوع و تعداد دتکتور مورد استفاده و نوع، تعداد و محل نصب خاموش کننده دستی را در نظر گرفت.
منبع : سایت مبتکران صنعت
