یکی از مواد معدنی ارزشمندی که در سرتاسر دنیا یافت میشود، سنگ آهن بوده که حدودا 5 درصد پوسته زمین را به خود اختصاص داده است. این سنگ آهن با عملیات خاصی از پوسته زمین استخراج شده و با تفکیک ناخالصیهای موجود در آن، یک پودر تیره قهوهای- خاکستری تولید میشود. سنگ آهن اصلیترین متریال تولید فولاد است که 98 درصد از کل سنگ آهن های موجود در جهان، صرف تولید فولاد مصرفی صنایع مختلف میگردد. خود فولاد هم در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز و خودرو سازی مورد استفاده قرار میگیرد و تقاضا در این دو صنعت هم بسیار بالاست که این موضوع اهمیت سنگ آهن را به اثبات میرساند.
سنگ آهن به توجه به کانیهای تشکیل دهنده آن در دستههای سنگ آهن هماتیت، سنگ آهن سیدریت، سنگ آهن لیمونیت، سنگ آهن زئولیت و سنگ آهن مگنتیت قرار میگیرند. این سنگآهنها به صورت مستقیم استفاده نمیشوند؛ بلکه پس از استخراج از معادن فرآیند خردایش بر روی آنها انجام میشود تا قابل استفاده در صنایع دیگر باشند. هر کدام از این سنگ آهنها دارای ویژگیهای خاصی هستند و کاربرد مختص به خود را دارند. به طور مثال سنگ آهن هماتیت رنگ قرمزی داشته و به همین دلیل از آن به عنوان یک رنگدانه کمک میگیرند از سمت دیگر مگنتیت دارای رنگ سیاهی است و به دلیل خاصیت الکترومغناطیسی، در ساخت آهنربا از این سنگ آهن بهره میبرند. سنگ آهنهای فرآوری شده بعد از انجام مراحل ذوب و تفکیک ناخالصی، به صورت کنسانتره، گندله و دانه بندی شده روانه بازار میشوند.
استخراج از معادن به دو روش روباز و زیرزمینی صورت میگیرد که معمولا سنگآهن با روش روباز از پوسته زمین استخراج میگردد. خوشبختانه کشور ما از نظر داشتن معادن، کشوری ثروتمند به شمار میرود و در بخش سنگ آهن هم معادن زیادی را در خود جای داده است. مهمترین معادن سنگ آهن ایران عبارتند از:
· معدن سنگ آهن ملایر – اراک
· معدن سنگ آهن جلال آباد رزند
· معدن سنگ آهن گل گهر
· معدن سنگ آهن بافق
· معدن سنگ آهن چغارت
· معدن سنگ آهن کاشان-اصفهان
· معدن سنگ آهن خراسان
· معدن سنگ آهن بیجار
· معدن سنگ آهن چادرملو
برخی از این معادن در بخش خصوصی و برخی از بخش دولتی فعالیت دارند. بزرگترین معدن کنسانتره سنگ آهن ایران، معدن چادرملو است و سنگ آهن گل گهر یک و نیم میلیارد ذخیره مواد معدنی دارد. صنعت معدن تنها چند سال است که در دستور کار دولت و سرمایه گذاران خصوصی قرار گرفته است و پیش بینی میشود تا سال 1404، 55 میلیون تن سنگ آهن استخراج، در خطوط فراوری و سنگ شکن ها، خرد و فولاد تولید شود. اگر در سال 1404 به این میزان تولید سنگ آهن دست پیدا کنیم، تنها تا 17 الی 19 سال بعد معادن دوام آورده و پس از آن ذخایر سنگ آهن معادن به اتمام میرسد.