کربن فعال که با نام های دیگری از جمله زغال اکتیو، کربن اکتیو و معادل لاتین آن Activated Carbon نیز شناخته می شود، فرم خام گرافیت می باشد که در مغز مداد استفاده می گردد. این ماده در پروسه فراوری خود از طریق اکسیژن دارای منافذ ،خلل فرج و ترک ها و شکاف هایی ریز و متنوعی در ساختار خود می شود. ساختار گرافیتی کربن فعال قابلیت جذب وسیعی از انواع ترکیبات را به خود می دهد.
این ماده دارای بالاترین میزان جذب و خلل فرج از خود می باشد و میزان پوشش سطحی آن به نحوی است که تنها 3 گرم از این ماده می تواند کل سطح زمین فوتبال را بپوشاند. کربن فعال قابلیت جذب سطحی دارد به طوری که می تواند مولکول های گاز یا مایع را بر روی سطح جمع نماید، این نوع جذب با جذبی که از طریق سایر جاذب های رطوبت از جمله سیلیکاژل، مولکولارسیو و آلومینای فعال که فرآیند جداسازی مولکول آب و گاز را میسر می سازد متفاوت می باشد.
ماده اولیه تولید این ماده از موادی از جمله زغال سنگ، چوب، پوست پسته و پوست گردو می باشد و هر کدام از این مواد، قادر به تولید کربن فعال با مشخصات و ویژگی های متفاوتی می باشد.
زغال فعال شده مواد ارگانیک را از محیط اطرافش جذب می‌کند، که عمل انتقال آلاینده از فاز مایع (آب) به فاز جامد (کربن) صورت می‌گیرد. نیروی جاذبه‌ای باعث تشکیل یک پیوند بین آلاینده و کربن و چسبیدن آن‌ها به هم می‌شود.
علاوه بر این باکتری‌هایی به سطح خارجی زغال فعال شده می‌چسبند و بخشی از آلاینده‌ها را جذب و مصرف می‌کنند. جذب منجر به پخش یک گاز یا ترکیب در شبکه متخلخل زغال فعال شده می‌گردد، جایی که یک واکنش شیمیایی یا یک ثبات فیزیکی روی می‌دهد. به عنوان مثال ازن O3
در قسمتی که جذب می‌شود، قسمتی از زغال فعال شده را اکسید می‌کند، و O3 به O2 تبدیل می‌شود و ازن در ساختار کربن اندوخته و گردآوری نمی‌شود.نحوه جذب کربن فعال در فیلتر کربنی
جذب در زغال فعال شده دارای 3 مرحله است:
این 3 مرحله همزمان رخ می‌دهند.
