در این نوشتار به دنبال آنیم تا به معرفی شهر بلقیس بپردازیم. این شهر که در بخش مرکزی شهرستان اسفراین استان خراسان شمالی قرار دارد در شهریور ماه سال ۱۳۸۰ در لیست آثار ملی ثبت شده و ارزش تاریخی بالایی دارد.
عمده‌ترین علت شهرت شهر بلقیس به ارگ واقع شده در این شهر برمی‌گردد. در واقع ارگ بلقیس اسفراین جز معدود آثار تاریخی باقی‌مانده از این شهر است و نشان می‌دهد که روزگاری این شهر آباد و شکوفا بوده و زندگی در آن جریان داشته است.
براساس یافته‌های باستان شناسان ارگ بلقیس که شامل بقایای یک ارگ و خند‌های پیرامون آن است از لحاظ قدمت به زمان پیش از اسلام برمی‌گردد.
این ارگ که پس از ارگ بم دومین بنای گلی کشورمان است شامل بقایای ارگ و خندق‌های پیرامون آن، شارستان یعنی برج و بارو، مقبره شیخ آذری، ویرانه‌های معروف به منارتپه (مسجد جامع)، کوره سفالگری، آب‌انبار، بازار، کاروانسرا، بنای معروف به یخدان‌ها و یک گورستان وسیع در نزدیک دروازه شرقی است.
تاریخدانان معتقدند که شهر بلقیس برای اولین‌بار توسط اسفندیار پسر گشتاسب بنا نهاده شده و عده‌ای نیز البته بر این باورند که مشابهت میان این منطقه از لحاظ آب و هوایی با سرزمین ملکه سبا یعنی بلقیس سبب شده این شهر به بلقیس معروف شود.
بلقیس یکی از شهرهای مهم در زمان حکومت ساسانیان بوده و حتی با ورود اسلام نیز از رونق نیفتاده است. غزنویان و سلجوقیان نیز در دوران حکومت خود از مزایای این شهر بهره برده و در واقع بر پویایی آن افزوده‌اند.
بلقیس حتی در زمان حمله چنگیزخان مغول به ایران نیز توانست استحکام نسبی خود را حفظ کند اما با این وجود سرانجام در ابتدای حکومت نادر توسط افغان‌ها ویران شد. ارگ بلقیس بقایایی از نسخه قدیمی این شهر است که نشان‌دهنده اصول معماری دوره ساسانی نیز می‌باشد.
از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهرستان کوچک می‌توان به مقبره شیخ آذری اشاره کرد. وی از مشایخ و شعرای مشهور قرن هشتم هجری است که در هند و ایران زندگی کرده است.
بلقیس یکی از شهرهای دانشمند پرور کشور بوده و زجل سیاسی و مشاهیر بی‌شماری از این شهر برخواسته‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به بقایی اسفراینی اشاره کرد.
بلقیس یکی از مراکز مهم ضرب سکه به خصوص در دوره ایلخانی و صفویه بوده و به همین دلیل نیز بر روی بسیاری از سکه‌های قدیمی مکشوفه نام این شهر دیده می‌شود.
این شهر به خصوص برای توریست‌های خارجی از جذابیت بالایی بهره‌مند بوده و هرساله سیل قابل‌توجهی از گردشگران خارجی و داخلی را پذیراست.
