بخش اول : توضیح عدم مسئوليت پذيري و عدم مسئوليت خواهي
عدم مسئوليت پذيري
مسئولیت پذیری ، تعهدی مسئولانه نسبت به وظیفه ای که محول شده تا آنرا به نتیجه برسانیم . ما یا بهانه تراشی می کنیم یا مسئولیت قبول می کنیم . افراد مسئولیت پذیر ، جزیره بهانه تراش ها را ترک می کنند و دست از بهانه تراشی هایشان بر می دارند. برای حل مشکلاتشان تلاش می کنند و برای اتفاقات آینده ،آینده نگری می کنند ، بجای بهانه تراشی و ذکر مصیبت بروی حل موضوع تمرکز می کنند. بجای اینکه دایما دیگران را مقصر خطاب کنند و انتظار تغییر از آنها داشته باشند، برتغییر خود تمرکز می کنند . انگشت اتهام را از دیگران برداشته و آنرا به سمت خود می گیرند. برای یافتن کلید حل مشکلات بجای جستجو در فضای روشن بیرونی ذهن خود در نیمه تاریک ذهن خود جستجو می کنند . اصرار به تغییر دیگران ندارند و تمرکز در تغییرخود دارند.
حوزه مسئولیت پذیری : ما نسبت به همه امور زندگی شخصی خود مسئول هستیم اما نسبت به همه چیز مسئول نیستیم . متاسفانه بسیاری از افراد از روی عادت ، نسبت به اموری که به مربوط بهشان نمی شوند احساس مسئولیت می کنند.
ترتیب مسئولیت پذیری: اولین مسئولیت ما ، احساس مسئولیت نسبت به خودمان است . ما نسبت به غم ، شادی ، ناخوشی ، رضایتمندی، بیماری ،گرفتاری، موفقیت، وجدان و ... خودمان مسئول هستیم . دومین حوزه ای که به ما مربوط است خانواده مان می باشد ، ما نسبت به غم ، شادی ، ناخوشی ، رضایتمندی، بیماری ،گرفتاری، موفقیت و ... خانواده خود مسئول هستیم. سومین حوزه ای که به ما مربوط است دوستان ،آشنایان و خویشاون دانمان است . اما نسبت به افرادی که نمی شناسیم تنها بسته به موقعیت وجایگاه اجتماعی مان مسئول هستیم ، نه بیشتر .
تفاوت "عدم مسئولیت پذیری" و "عدم مسئولیت خواهی" : "عدم مسئولیت پذیری" دو علت دارد یا فرد این مهارت را (مسئولیت پذیری) نیاموخته یا فاقد اعتماد بنفس کافی هستند. فردی که اعتماد بنفس کافی ندارد از کسب مسئولیت ترس دارد و گریزان است .
اما "عدم مسئولیت خواهی" نه به دلیل عدم یادگیری مهارت (مسئولیت پذیری) است ، نه بدلیل عدم اعتماد بنفس . عدم مسئولیت خواهی ، عادت به تنبلی است . تنبلی هم دو شق دارد. یا فرد صرفا تنبل است یا فرد تنبلی می کند تا زرنگی کرده باشد( زرنگی به معنای منتفع شدن از زحمت و دسترنج دیگران بدون اینکه بار مسئولیت را بردوش بکشد. )
مسئولیت پذیری در برابر بهانه تراشی :
در خصوص موضوعاتی که بارمسئولیتی دارند ، یا مسئولانه برخورد می کنیم یا بهانه تراشی می کنیم . می توانیم در قبال هر اتهام بهانه تراشی کنیم، غر بزنیم و بار مسئولیت را از دوش خود برداریم . مثال: از شما پرسیده می شود چرا شاد نیستی ؟ چرادائما احساس افسردگی داری ؟ پاسخ : دیگران نمی گذارند من شاد باشم و بهانه تراشی کنیم. مثال : از شما سوال می شود چرا دست به کار نمی شوید و قدمی جهت موفقیت خودبرنمی دارید ؟ پاسخ : شرایط بازار نمی گذارند، همه وضعشان خراب است اگر می خواستم مثل بقیه باشم و دزد باشم موفق می شدم و بهانه تراشی کنیم یا اینکه خود را مسئول عدم موفقیت خود بدانیم .
1- بهانه تراش ها : فردی که بابت موفق نشدن بهانه تراشی می کند ، مسئولانه رفتار نمی کنند . فردی که مسئولانه رفتار می کند عادت به بهانه تراشی ندارند .
افرادی که دائما دیگران را مسبب بدبختی خود می داند ، با چنین رویکردی هیچ گاه بر مشکلات خود فائق نمی آیند. بلکه اشتباهاتِ مشابه را مدام تکرار می کنند . از تصمیم های اشتباه خود درس نمی گیرند . چون مسئولانه برخورد نمی کنند از درون دچار تغییر نمی شود و مسیر قبلی شکست را دوباره تکرار می کنند. از مشکلات عبور نمی کنند و در آن اقامت می کنند و دائما به دیگران غر می زنند.
2- مسئولیت پذیرها : افرادی که خود را مسئول مشکلات شان می دانند. ابتدا درون خود را جستجو می کنند تا تغییرکنند . افراد موفق مشکلات را نعمت می دانند ، با این نگرش که تنها با بروز مشکل فرد می تواند ایرادات درونی خود را درمی یابد و این را طبیعی ترین راه خود سنجی و خودارزیابی می داند. افراد مسئولیت پذیر بعد از تصمیمات اشتباه ، خود را تغییر خواهند داد و از پذیرش اشتباهشان ترس ندارند.آنها به دید تجربه اندوزی به تصمیمات خود می نگرند. تغییرپذیری شان ، موجب می شود اشتباهات را مجدد تکرار نکنند و علت موفقیت شان بر همین اساس است.
تفاوت " دستور دادن" و "مسئولیت پذیری" :
مدیر ، شخصی است مسئولیت امور را بر عهده گرفته و کارمندانی را جهت برعهده گرفتن این وظایف بطور مسئولانه استخدام می کند . فرد مدیر برای پیشبرد و رهبری اهدف خود ملزم به فرمان دادن و دستور دادن است .
مسئولیت قبول کردن تنها به محدودبه دستور دادن خلاصه نمی شود . دستور دادن شرط لازم مدیریت است نه شرط کافی .
بعضی از مدیران انتصابی بدون اینکه مسئولانه وظایف مدیریت را قبول کنند شروع به دستور دادن می کنند. فردی کهبدون قبول مسئولیت فقط با دستور دادن می خواهد نمایش ریاست دهد، مدیر نیست .
