ریسک به طور کلی احتمال برآورده نشدن پیش بینی‌ها تعریف می‌شود. مثلا شما سهامی را خریداری کرده‌اید و احتمال می‌دهید در یک بازه‌ی زمانی به میزان n% سود کنید، به میزانی که احتمال داشته باشد سهم شما به این میزان سوددهی نداشته باشد ریسک می‌گوییم. عوامل مختلفی ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برند که در این مطلب به معرفی انواع آن می‌پردازیم.
نوعی از ریسک که در اثر تغییرات نرخ تورم، تحریم و سایر جریانات اقتصادی و سیاسی کشور روی کل بازار رخ می‌دهد، ریسک سیستماتیک و به آن دسته از ریسک که برای یک گروه خاص از سهام اتفاق می‌افتد ریسک غیرسیستماتیک گفته می‌شود. ریسک سیستماتیک غیرقابل اجتناب بوده و کنترل آن نه در دست سرمایه‌گذاران و نه دردست شرکت‌هاست. برای مثال اگر نرخ دلار در این هفته چندهزارتومان بالا برود، تمامی شرکت‌ها تحت تاثیر این تغییر قرار گرفته و سرمایه‌گذاران راهی برای خروج از این ریسک سیستماتیک را ندارند. ریسک غیرسیستماتیک اما متوجه صنعت، گروه و یا شرکتی خاص است و عوامل اقتصاد کلان برآن اثرگذار نیست. در این نوع ریسک، سرمایه‌گذار می‌تواند با تصمیماتی که برای پرتفوی خود می‌گیرد از این نوع ریسک رهایی یابد. برای مثال اگر در صنعت دارو اکتشاف جدیدی به عمل آید، تمام صنایع دارویی تحت تاثیر قرارگرفته اما صنایع خودرو و پتروشیمی هیچ ریسکی را شاهد نخواهد بود.
تعهدات مالی هر شرکتی در صورت‌های مالی آن درج می‌شود. قاعدتا اگر شرکتی وام‌ها و تعهدات مالی زیادی داشته باشد، سرمایه‌گذاری در آن ریسک مالی بالایی به سبد شما تحمیل می‌کند. طبیعی است که سرمایه‌گذاران تمایلی به خرید چنین سهامی نداشته و به راحتی به فروش نخواهد رسید. چنان که در مطلب پنج سایت مهم بورسی گفته شد، صورت‌های مالی تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در سایت کدال موجود است و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن برای بالا بردن اطلاعات خود پیش از خرید سهام بهره ببرند.
ریسک نوسان نرخ بهره همواره باید در نظر گرفته شود، چرا که تغییرات ناگهانی نرخ بهره خصوصا نرخ بهره‌ی بانکی که با تورم رابطه مستقیم دارد می‌تواند باعث ضرر بشود. برای مثال اگر اوراق مشارکت دولتی با سود مشخص با سررسید تعیین شده را خریداری کرده و به طور ناگهانی ده درصد افزایش بهره پیدا کند سرمایه‌گذار می‌بایست برای محافظت از سرمایه‌ی خود در برابر تورم، سرمایه فعلی را نقد کرده و اوراق جدید با نرخ سود جدید خریداری کند.
نرخ تورم همواره بر سرمایه‌گذاری تاثیر مستقیم می‌گذارد. برای درک بهتر تورم،ارزش پنجاه هزارتومان را در سه دهه‌ی هفتاد هشتاد و نود مقایسه کنید. می‌بینید که تورم رو به رو افزایش است، بنابراین سرمایه‌گذاری ما باید با سرعتی بیش از سرعت افزایش تورم رشد کند. چرا که اگر یک سهم از سبد شما در طول یکسال ۲۵٪ سود بدهد و نرخ تورم ۱۸٪ باشد در واقع تنها ۷٪ از سرمایه‌گذاری خود سود کرده‌اید.
از افراد موفق بسیاری شنیده‌ایم که پیش از ورود به هر جایی باید راه خروج آن را پیداکرد. این جمله در بورس نیز مصداق دارد. پیش از آن که سهمی را بخریم می‌بایست به فروش آن نیز فکر کنیم. هیچ سهمی قرار نیست تا ابد در سبد ما بماند و نسبت به آن وفاداری مثال زدنی به خرج بدهیم. بنابراین مهم است که هنگامی که اقدام به فروش میکنیم سهام ما خریدارانی داشته باشد. و فاصله‌ی زمانی ثبت سفارش فروش تا واریز وجه کوتاه‌ترین زمان ممکن باشد. اگر عملکرد شرکتی چنان نادرست باشد که زمانی که شما اقدام به فروش می‌کنید کسی تمایل به خرید نداشته باشد سهم پرریسکی را خریداری کرده اید و ممکن است مدتی طولانی میهمان سبد شما بماند.
تغییرات نرخ ارز نیز به طور حتم بر روی تمام صنایع تاثیرگذار خواهد بود. واضح است که شرکت‌های وارداتی یا تولید کننده‌ای که مواد اولیه خود را از طریق واردات تامین می‌کنند، در اثر افزایش نرخ ارز، تاثیرات مثبتی از افزایش نرخ ارز نخواهند گرفت و بالعکس قیمت سهام شرکت‌های صادرات محور با درآمدهای ارزی، افزایش یافته و سودآوری بیشتری خواهند داشت. سخن کوتاه، یک سرمایه‌گذار باید همواره از تغییرات نرخ ارز باخبر بوده و از نتایج آن برروی شرکت‌های مختلف آگاه باشد.
ریسک سیاسی از مهم‌ترین زیرشاخه‌های ریسک سیستماتیک است و به شدت به عواملی مانند تورم، جنگ، عدم ثبات سیاسی وابسته است و بسیاری تغییرات در حوزه‌ی بورس را شکل‌می‌دهد که عموما تغییرات مثبتی نیستند و ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهند.
ریسک تجاری تماما مربوط به پاسخ این سوال است که آیا شرکت قادر است محصول خود را تولید کرده، بفروشد، سودآوری کرده و هزینه‌های عملیاتی خود را تامین کند یا خیر. سرمایه‌گذاری شرکت‌هایی که تقاضای کافی برای تولید محصول آنها وجود ندارد، یا تولید آنها وابسته به مواد اولیه‌ی وارداتی باشد یا هزینه‌های ثابت عملیاتی آنها حجمی بالاتر از سود حاصل داشته باشد؛ با ریسک بالایی مواجه است. برای نمونه از صنایعی که ریسک تجاری پایینی دارند می‌توان به شرکت‌های دارویی اشاره کرد، چرا که همواره تقاضای بالایی برای آن وجود دارد، عموما با مواد اولیه داخلی تولید شده و حمایت دائمی دولت را دارا هستند.
شما می‌توانید برای یافتن پاسخ سواالات بورسی خود، سایر مقالات نمادبان را بخوانید. همچنین پیشنهاد میکنیم برای اطلاع از گزیده اخبار بورس ایران، مشاهده آخرین اطلاعات نمادهای بورسی‌تان، و همچنین استفاده از سبد مجازی حرفه‌ای جهت رصد بازدهی سرمایه‌تان و تشکیل سبدهای مختلف اپلیکیشن نمادبان را نصب نمایید.
