اگر تاکنون همگام با آموزش‌های نمادبان فعالیت خود را در بورس آغاز کرده، کدبورسی دریافت کرده و با رعایت نکات سرمایه گزاری کم‌ریسک معامله انجام داده باشید، حتما به گزارشات روزانه از شاخص کل و شاخص هم وزن برخورده اید. اما این شاخص ها نمایانگر چه آماری بوده و چگونه می‌توانند بر تصمیمات ما تاثیرگذار باشند؟ در ادامه به بررسی تک‌تک این شاخص ها پرداخته و از پاسخ این سوالات پرده برمیداریم.
شاخص را بعنوان معیاری آماری تعریف می کنیم که تغییرات اقتصاد و به طور خاص‌‌تر تغییرات بازار بورس را نشان می دهد. به بیان دیگر شاخص نمایانگر مجموعه ای از متغییر‌های همگن است که به کمک آن می‌توان تحلیل کرد. در این مطلب به معرفی هشت شاخص اصلی بورس پرداخته و با کاربرد هریک در تحلیل بازار سرمایه آشنا می شویم:
۱. شاخص کل قیمت
شاخص کل قیمت که به اختصار شاخص کل نیز خوانده می شود، همانی است که بیشترین اخبار در طول شبانه روز را درباره اش می شنوید. این شاخص میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در کل بازار یا به عبارت دیگر میانگین کل بازدهی سرمایه گزاران را نشان می دهد. در این شاخص، شرکت ها به میزان بزرگی خود می توانند تاثیرگذار باشند. از آنجایی که شاخص کل فقط یک داده ی عددی است، معیار سنجش آن تمام اعداد و ارقام مربوط به یک سال مبدا به نام سال پایه (در ایران سال ۱۳۶۹) می باشد و میزان رشد یا سقوط آن براساس ارقام ثبت شده‌ی این سال سنجیده می شود. یعنی اگر شنیدید که شاخص کل بورس رشد ۵/۵ درصدی داشته، به این معناست که میانگین قیمت سهام کل شرکت های فعال در بورس، نسبت به سال ۶۹ به میزان ۵/۵ درصد افزایش پیدا کرده است. نکته‌ای که درباره‌ی شاخص کل وجود دارد این است که هرچه شرکت ها بزرگ تر بوده و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری برآن می گذارند.
۲. شاخص کل هم‌وزن
از آنجایی که با معیار قراردادن شاخص کل، تاثیر شرکت های کوچک نادیده گرفته می شود، برخی کارشناسان آن را به قدر کافی کارآمد نمی دانند و معیاری مکمل برای آن تعریف می کنند: شاخص هم وزن. در این مفهوم، به تمام شرکت ها اعم از کوچک و بزرگ، در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته شده و نوسانات مثبت و منفی آنها به یک اندازه در شاخص هم وزن تاثیرگذار است.
مقایسه‌ی شاخص کل و شاخص هم‌وزن، چهار حالت زیر را به دست می‌دهد:
۳. شاخص بازده نقدی
شاخص بازده ی نقدی درواقع نمایانگر میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران است. پس وقتی شاخص سود نقدی رو به افزایش است، شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی بیشتری را در مجامع عادی سالیانه بین سهامدارانشان تقسیم می‌کنند.
۴. شاخص قیمت و بازده نقدی
شاخص قیمت، در واقع تغییرات قیمت سهام در طول یک سال را نشان می دهد. در این شاخص فقط میانگین تغییرات قیمت نمایش داده شده و برخلاف شاخص کل سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها در آن لحاظ نمی شود. برای مثال اگر بشنوید شاخص قیمت ۱۵٪ رشد داشته، معنایش این است که قیمت های سهام شرکت های بورسی به طور میانگین نسبت به سال گذشته ۱۵٪ درصد افزایش پیدا کرده اند.
شاخص بازده نقدی، تنها بازدهی حاصل از سود مصوب مجامع یا همان سود نقدی را محاسبه کرده و از این طریق بازدهی حاصل از کل سودهای پرداختی شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند. نزول این شاخصحاکی از آن است که در مجامع سود کمتری پرداخت می‌شود. در این حالات نمی‌شود انتظار سود نقدی بالا داشت و می‌بایست انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح کنیم.
۵. شاخص صنعت و شاخص مالی
تمام شرکت های حاضر در بورس بسته به نوع فعالیت خود در دو دسته ی «صنعتی و تولیدی» و «مالی و خدماتی» جای می گیرند. شاخص صنعت نشان دهنده ی میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در حوزه ی صنعت، مانند صناییع خودروسازی، فلزات و... بوده و شاخص مالی نمایانگر میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در مالی مانند بانک ها و شرکت های بیمه ای است.
۶.شاخص سهام آزاد شناور
پیش از پرداختن به این شاخص می بایست با سهام آزاد شناور آشنا شویم. سهام آزاد شناور، بخشی از سهام یک شرکت است که دارندگان آن، آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و انتظار می رود در آينده نزدیک قابل معامله باشد.
شاخص سهام شناور آزاد مانند شاخص کل محاسبه می شود تنها با این تفاوت که تنها درصد شناور آزاد شرکت ها در نظر گرفته می شود.
۷.شاخص بازار اول و بازار دوم
شرکت‌های فعال در بورس بر اساس مولفه‌هایی نظیر تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، میزان سرمایه، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار دادوستد می شود و... سنجیده شده و به دو دسته تقسیم می شوند. دسته‌ای که از وضعیت بهتری برخوردارند بازار اول نامیده شده و مابقی در دسته‌ی بازار دوم جای می گیرند. شرکت های بازار اول خود به دو دسته ی تابلو اصلی و فرعی تقسیم می شوند و برای هریک از آنها شاخص هایی وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در آن گروه را مشخص می کنند.
۸. شاخص ۵۰ شرکت برتر
تمام شرکت های فعال در بورس در بازه های زمانی حدود سه ماهه با یکدیگر مقایسه شده و ۵۰ شرکتی که بیشترین معاملات بازار در این بازه ی زمانی و بالاترین قابلیت نقد شوندگی را داشته باشند، معرفی شده و شاخص ۵۰ شرکت برتر نشان می دهد طی این مدت سود و قیمت آنها چه تغییراتی می کند.
شما می‌توانید برای یافتن پاسخ سواالات بورسی خود، سایر مقالات نمادبان را بخوانید. همچنین پیشنهاد میکنیم برای اطلاع از گزیده اخبار بورس ایران، مشاهده آخرین اطلاعات نمادهای بورسی‌تان، و همچنین استفاده از سبد مجازی حرفه‌ای جهت رصد بازدهی سرمایه‌تان و تشکیل سبدهای مختلف اپلیکیشن نمادبان را نصب نمایید.
