در دنیای امروز که «بانک» و «بورس» به ارگان و سازمان تبدیل شده و هریک دفتر و دستک سازمانی خود را دارد، شاید پذیرفتنش سخت باشد که در قرن پانزدهم میلادی، این «بانک» پردبدبه و کبکبه نیمکتی بود که یک بزرگ زاده‌ی بلژیکی به نام «واندر بورس» تصمیم گرفت روی آن نشیمن بگزیند و مبادلات پولی انجام می‌داد. در این داستان خواهیم خواند که بازارسرمایه چطور به دنیای اقتصاد راه پیدا کرد و بذر درخت تنومند بورس چگونه در ایران کاشته شد.
سروکله‌ی «بورس» در لغت‌نامه ها از آنجایی پیدا شد که در قرن پانزدهم میلادی بازرگانان و کسبه شهر بورژ، در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تربوئرس در مقابل خانه بزرگ زاده ای به نام "واندر بورس" جمع شدند و به داد و ستد پرداختند. بعدها چنان مفهوم بورس با پول و مبادلات مالی گره خورد که به مرور زمان به بازرگانان، صرافان و دلالان اختصاص یافت. اجتماع بازرگانان، صرافان و دلالان در ابتدا در هوای آزاد برگزار می شد که به مرور تالارهای بورس مسقف ساخته شدند و شکل جدید به خود گرفتند. بازرگانانی که از فعالیت های تجاری ضرر می کردند به دنبال یافتن راهی بودند تا ریسک ضرر و خسارت احتمالی خود را کاهش دهند و برحسب تجربه به این نتیجه رسیدند که برای حل این مشکل میتوانند در کارها با فرد یا افراد دیگری شریک شوند و از این طریق سود و زیانهای احتمالی را با آنها تقسیم کنند.
اتفاقی که نشیمن واندر بورس در ایتالیا رقم زد، چندی بعد در بازار قیصریه اصفهان رخ نمود. پس از انقلاب صنعتی، اتفاقات بزرگی در تولیدات کارگاه‌های مختلف افتاد. صنایع و تولید‌ی‌های ایران نیز از این قاعده مستثنا نبودند و به موازات پیشرفت صنعت در دنیا رو به گسترش بودند. در دوره‌ی پهلوی اول صنعت نساجی به عنوان صنعت پاسخگوی نیازهای اولیه مردم، پیشرفت چشمگیری داشت و تعداد کارخانه‌های نساجی روز به روز افزایش می‌یافت. طوری که در دو دهه اول قرن چهاردهم شمسی، در فاصله‌ی بین سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ تعداد کارخانه‌های نساجی از ۲ به ۴۰ یعنی تعداد کارخانه‌های نساجی و بالتبع تولیدات آنها ۲۰ برابر گذشته شد! دور از ذهن نیست که در پس این اتفاقات، به دلیل وجود چندین شرکت فعال نساجی، کاسبان در کوشک‌های بازار قیصریه نشیمن گزیدند و به فکر سهامداری این شرکت‌ها افتادند. پس از چندی سهامداران به فکر فروش یا تعویض سهام خود در این شرکت‌ها می‌افتادند و در همین محافل خرید و فروش سهام انجام می‌دادند. به این ترتیب برای اولین بار در ایران معاملات غیرکالایی و مبتنی بر مالکیت و سهامداری زیر سقف‌های هندسی و منقوش بازار قیصریه، به صورت غیر رسمی اتفاق افتاد. این تجمعات رو به رشد، در بین افراد و اقشار مختلف برگزار شده و توسط مسئولان غیر رسمی مدیریت می‌شد تا اینکه وقوع جنگ جهانی دوم در ۱۳۲۰ شمسی از رونق این بازار کاست و چندی بعد با دخیل شدن ایران در ماجرا، به طور کلی تعطیل شده و سهامداران زیادی را متضرر کرد.
در بحبوحه‌ی جنگ، محققی به نام “ران لوترفِلد” پس از انجام مطالعات گسترده درباره‌ي تاسيس بورس در ايران، اساسنامه بورس را تهيه و به مسئولان ايرانی ارائه كرد. بختی که ظاهرا چندان با لوترفلد یار نبود، تحقیقات او را ۲۵ سال در سایه‌ی جنگ بلااستفاده نگاه داشت تا سپس‌تر در سال ۱۳۴۶ پس از تشکیل وزارت بازرگانی، وزارت دارايی و بانك توسعه‌ی صنعتی و معدنی در ايران، به موضوع بورس اوراق بهادار پرداخته شد و موافقت‌‌نامه اوليه‌ی تاسيس بورس سهام، تشكيل و تنظيم شد.
شما می‌توانید برای یافتن پاسخ سوالات بورسی خود، سایر مقالات نمادبان را بخوانید. همچنین پیشنهاد میکنیم برای اطلاع از گزیده اخبار بورس ایران، مشاهده آخرین اطلاعات نمادهای بورسی‌تان و همچنین استفاده از سبد مجازی حرفه‌ای جهت رصد بازدهی سرمایه‌تان و تشکیل سبدهای مختلف اپلیکیشن نمادبان را نصب نمایید.
