اصول SOLID به زبان ساده - اصل دوم

در مقاله قبلی اصول SOLID به زبان ساده - اصل اول را توضیح دادیم.حالا ببینیم اصل دوم چی هست.

اصل باز - بسته (Open/Closed Principle)

دومین اصل از اصول SOLID، اصل باز/بسته یا Open/Closed Principle هست که به اختصار OCP گفته میشه. تعریف رسمی این اصل به این صورت هست:

موجودیت‌های یک نرم‌افزار (کلاس‌ها، ماژول‌ها، توابع و ...) باید برای توسعه داده شدن، باز و برای تغییر دادن، بسته باشن

توی این اصل از کلمه‌های باز و بسته استفاده شده. این کلمات با چیزی که توی ذهنمون داریم یکم متفاوت هست. اول بذارید معنی کلاس باز و بسته رو با هم بررسی کنیم و بعد به توضیح این اصل بپردازیم.

چه زمانی به یک کلاس می‌گیم باز؟

به کلاسی که بشه اون رو توسعه داد، بشه از اون extend کرد، متدها و پراپرتی‌های جدید اضافه کرد و ویژگی‌ها و رفتار اون رو تغییر داد، میگن باز.

چه زمانی به یک کلاس میگیم بسته؟

کلاسی که کامل باشه. یعنی 100% تست شده باشه که بتونه توسط بقیه کلاس‌ها استفاده بشه، پایدار باشه و در آینده تغییر نکنه. توی بعضی از زبان‌های برنامه‌نویسی یکی از راه‌های بسته نگه داشتن یک کلاس، استفاده از کلمه کلیدی final هست.

خب حالا بپردازیم به توضیح اصل OCP:

اصل OCP میگه که ما باید کد رو جوری بنویسیم که وقتی می‌خوایم اون رو توسعه بدیم و ویژگی‌های جدید اضافه کنیم، مجبور نشیم اون رو تغییر بدیم و دستکاری کنیم. ویژگی‌های جدید باید براحتی و بدون دستکاری کردن قسمت‌های دیگه اضافه بشن.

طبق این اصل کلاس باید همزمان هم بسته باشه و هم باز! یعنی همزمان که توسعه داده میشه (باز بودن)، تغییر نکنه و دستکاری نشه (بسته بودن).

خب حالا وقتشه که با مثال درک بهتری از این اصل داشته باشم. کد زیر رو در نظر بگیرید:

class Hello {
    public say(lang) {
        if (lang == 'pr') {
            return 'درود';
        } else if (lang == 'en') {
            return 'Hi';
        }
    }
}

let obj = new Hello;
console.log(obj.say('pr'));

این کلاس، با توجه به زبان ورودی، به ما سلام میکنه. همونطور که می‌بینیم درحال حاضر ۲ زبان توسط متد say پشتیبانی میشه. اگه بخوایم زبان‌های دیگه رو اضافه کنیم چطور؟ باید متد say رو ویرایش کنیم:

class Hello {
    public say(lang) {
        if (lang == 'pr') {
            return 'درود';
        } else if (lang == 'en') {
            return 'Hi';
        } else if (lang == 'fr') {
            return 'Bonjour';
        } else if (lang == 'de') {
            return 'Hallo';
        }
    }
}

let obj = new Hello;
console.log(obj.say('de'));

اگه بخوایم تا 150 زبان  به این لیست اضافه کنیم چطور؟ ?
همونطور که می‌بینیم وقتی ویژگی‌های جدید اضافه میشه، کلاس ما با توجه به نیازها دستکاری میشه. این اصلا خوب نیست. چون متد say در برابر تغییرات بسته نیست و همیشه از سمت بیرون در معرض دستکاری هست.

باید چکار کرد؟ ?

خب یه راه حل بهتر اینه که ما متد say رو کلی تر و عمومی تر بنویسیم. یعنی جوری که بدون توجه به تغییرات و نیازهای جدید، مستقل و دست نخورده باقی بمونه. به اصلاح Abstract کنیم. یعنی عمومی‌تر کردن.

خب برای اینکار، مثال رو به شکل زیر تغییر می‌دیم:

class Persian {
    public sayHello() {
        return 'درود';
    }
}

class French {
    public sayHello() {
        return 'Bonjour';
    }
}

class Hello {
    public say(lang) {
        return lang.sayHello();
    }
}


myHello = new Hello();
myHello.say(new Persian());

همونطور که دیدیم، هر زبان رو به یک کلاس جدید منتقل کردیم. و به این صورت هر وقت که بخوایم زبان جدید اضافه کنیم، کافیه یک کلاس جدید درست کنیم. در نتیجه کلاس Hello و متد say دیگه دستکاری نیمشن.

بیشتر بخوانیم:

درک مفهوم انتزاع (Abstraction) در شی‌گرایی به زبان ساده

اصول SOLID به زبان ساده - اصل سوم