دقایقی قبل از سونامی بزرگ ژاپن در سال 2011، عده ای از ماهیگیران که متوجه پایین آمدن غیر عادی سطح آب شده بودند، خطر سونامی را حس کردند و به سرعت از مناطق ساحلی فاصله گرفتند. اما در همین زمان، هنگامی که گزارش لرزه‌نگاری به مرکز سونامی اقیانوس آرام رسید، زمین‌شناسانِ دانشمند به سبب غیرقابل‌باور بودن داده ها پنداشتند که اشتباهی در لرزه‌نگاری رخ داده است و توجه کافی به آن نکردند. این در حالی بود که بحران عظیمی پیش روی ژاپن بود، بحرانی که جان حدود بیست هزار نفر را گرفت و 4.5 میلیون ژاپنی را بی‌خانمان کرد.
وضع امروز ما از جهات متعددی با سونامی ژاپن تشابه دارد، بحران‌ها در حال تهدید کردن ما هستند، اما ما با خوش‌خیالی همچنان به فکر مواجهه با بحران‌ها نیستیم. گویی نمی‌خواهیم باور کنیم که روزی که موج سونامی بحران‌های دست‌ساخته خودمان به ساحل برسد، راهی برای نجات نخواهد بود.
امروز ما با مسائل زیست محیطی خاصی دست و پنجه نرم می‌کنیم که بعد از انقراض دایناسور ها، بی‌سابقه است. طی بیست سال گذشته و با اوج گیری استفاده از سوخت‌های فسیلی و صنعتی شدن جهان، میزان کربن دی اکسید موجود در جو چندین برابر شده و میانگین دمای کره زمین 1 درجه افزایش داشته است. مقدار عظیمی از یخ های قطبی آب شده‌اند و حیوانات قطبی که زندگی وابسته به یخ دارند، در حال ناپدید شدن هستند. از سال 1978 میلادی یک میلیون کیلومتر مربع از جنگل‌های بارانی آمازون نابود شده‌اند و این روند تا امروز ادامه دارد. تغییر دادن اکوسیستم زمین با از بین بردن زیست‌بوم‌ها، ساختن سد، رها کردن آلودگی‌ها در طبیعت و... باعث تغییرات اقلیمی شده و فصل‌ها را جابجا کرده است. صید بی رویه ماهی در دریاهای آزاد بسیاری از گونه‌های ماهی‌ها را تا معرض انقراض برده است. به عقیده کارشناسان اگر این روند ادامه پیدا کند تا 40 سال آینده زمین مکان مناسبی برای زندگی انسانها نخواهد بود.
بحران هایی که امروزه پیش روی بشر هستند، مانند سونامی، علائم فراوانی از خود بروز نمی دهند.
بحران‌هایی که امروزه پیش روی بشر هستند مانند سونامی تا قبل از وقوع، علائم فراوانی از خود بروز نمی‌دهند اما تنها پس از مدتی میتوان شاهد پیامدهای فجیع آن بود. یکی از این بحران‌های بی‌صدا شبکه‌های اجتماعی است. شبکه‌های اجتماعی بستری را برای ما فراهم کرده‌اند که در آن می‌توانیم با داشتن چهره‌ای نامتعارف یا گفتن جملات انگیزشی خاص یا به خاطر چند میم1 ، در عرض چند روز بیش از جمعیت شهرمان فالوور داشته باشیم، در مرکز توجهات قرار بگیریم، درآمد کسب کنیم و به خواسته‌هایمان از زندگی برسیم. گویی دیگر نیاز به تلاش نیست و هر کس با اندکی تلاش می‌تواند یک اینفلوئنسر موفق شود. در حالی که آن سوی این صفحاتی که به ما ویدئوهای 15 ثانیه‌ای نشان می‌دهند، دستگاه‌های فیلم‌برداری و عوامل اجرایی و سالیانی تلاش نهفته است. ندیدن این حقیقت، این توهم را می‌سازد که من هم میتوانم با ساخت یک فیلم معروف و پولدار شوم، در حالی که در واقع در دنیای مجازی هم مانند جهان واقعی، کسی بدون تلاش موفق نمی‌شود.
در زمانه‌ای که مادربزرگ‌ها نیز در شبکه های اجتماعی فعال هستند، صفحات شبکه‌های اجتماعی افراد معیاری برای قضاوت آنها شده است و پارامترهایی مثل تعداد فالوور، لایک و کامنت معیار ارزش افراد. چنین مسائلی باعث ایجاد بحران‌هایی اجتماعی و بخصوص برای نسل‌های جدیدتر شده است. انسانها در شبکه‌های اجتماعی با سیل بی‌پایانی از دیگرانی که از خودشان برترند روبرو می‌شوند و باید با آنها بر سر توجه دیگران رقابت کنند. حاصل این رقابت چیزی جز اضطراب برای برنده و سرخوردگی برای بازنده نخواهد بود. به گزارش یکی از مراکز فعال حوزه سلامت در آمریکا، فقط در چند سال گذشته و با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی میان نوجوانان، میزان خودکشی در این سنین تا چند برابر افزایش داشته است.
فقط در چند سال گذشته با گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی میزان خودکشی نوجوانان چندین برابر افزایش داشته است.
بحران‌های جهان امروز را میتوان در صنعت درمان نیز به وضوح مشاهده کرد. طبی‌سازی همه امور جهان امروز، نگاه تکنولوژی‌زده پزشکی مدرن و غفلت آن از وجوه انسانیِ انسان باعث شده مفاهیم انسانی بسیاری بی‌معنا بشوند. امروز به لطف پیشرفت‌های تکنیکی روزافزون در حوزه درمان، مسئله مهمی مثل مرگ، دیگر معنایی ندارد. این وهم که علم پزشکی می‌تواند تمامی بیماری‌ها حتی مرگ را درمان کند، فرصت فهم حقیقت و کنار آمدن با مساله مرگ را از ما گرفته است.
همانطور که سونامی را میتوان با لرزه‌نگاری پیش‌بینی کرد، بحران‌ها نیز قابل پیش‌بینی هستند و برخلاف سونامی، اگر به موقع اقدام شود، قابل پیشگیری هستند. اگر دانستیم که بحرانی این چنین در پیش است، شاید با ارزیابی موقع و مقام خودمان در جهان و تاریخی که پیموده‌ایم، بتوانیم راهی بیابیم و بفهمیم که چه باید بکنیم. علم و فناوری فقط در صورتی می‌توانند ما را در مقابل این بحران‌ها یاری کنند که از پشتوانه‌ای فکری بهره‌مند باشند، گرنه مسیری که به وضع بحرانی امروز ختم شده نیز به وسیله علم و فناوری پیموده شده است. از همینجاست که امروز مطالعه تاریخ، فلسفه و علوم‌اجتماعی برای دانشجویان علوم فنی و مهندسی بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد...
در نشریه‌ای که پیش رو دارید به سراغ این مسائل خواهیم رفت. از تاثیرات فناوری بر محیط زیست تا شبکه‌های اجتماعی و هوش مصنوعی و از پزشکی و مرگ تا تاریخ و فلسفه ریاضیات را در این دفتر گرد آورده‌ایم، تا بهانه‌ای باشد برای بیشتر اندیشیدن به اوضاع بحرانی امروزمان و برای تفکر عمیق‌تر به علم و فناوری. به امید آنکه این بار راه آزموده‌تری را بپیماییم...
