«همواره برای تغییر، نیاز به یک نماد هست و سوفیا همان نماد است». محمد بن سلمان که مدیریت تحول عربستان را با رونمایی از چشمانداز ۲۰۳۰ کلید زده بود؛ نیاز به نمادهایی داشت، تا واژهها را تقویت کند. «چشمانداز ۲۰۳۰» که در سال ۲۰۱۵ به سفارش محمدِ جوان توسط شرکت مککینزی تدوین شد، نویدبخش دوران تازهای برای کشور عربستان بود؛ که تغییراتی بزرگ را هدف قرار داده بود.
عمارتهای باستانیِ باقیمانده از دیروز، نمادهای تغییر در دورههایی دور بودهاند. «میدان نقش جهان» تنها یک میدان چوگان یا فضای میانهی بازار و مسجد و کاخ نبوده است. «نقش جهان» نماد دوران صفویه بوده است. نماد دورانی است که شاه عباس تلاش داشت تا از طریق آن اعلام کند که «فردا از دیروز رها خواهد شد».
دنیای امروز نمادهای خاص خود را دارد و استعارههای سازندهاش را. سوفیا نماد تغییر است. دیگر ساختن برجها و پلها نمادهای دنیای امروز نیستند.
رقابت دو سالهی محمد بنسلمان و محمد بننایف، رقابت دو آیندهی مختلف برای عربستان بود. رقابتی که در آن یک آینده توسط بنسلمان جوان ترویج میشد و پایههای این آینده در مشارکت جهانی در ساخت آینده تاکید داشت؛ در حالی که در سوی دیگر آیندهای قرار داشت که بننایف تنها راه بقای عربستان را در پناه بردن به سنت میدانست. چشمانداز ۲۰۳۰ سند آیندهای بود که بنسلمان نمایندهی آن است.
در تمامی دو سال گذشته (از بهار ۲۰۱۵) تقریبا اغلب تحلیلگران شناخته شده و خبرهی ایرانی باور داشتند که بننایف آیندهی عربستان خواهد بود. آنها به نشانههای تغییر میخندیدند؛ چرا که آنان دلبستهی ایدهی بننایف بودند؛ چرا که آنان اسیر تصویر بننایفی از عربستان بودند. آنها نشانههای تغییر را با برچسبهایی همچون جوانی، بیتجربگی و ایدههای فانتزی مردود میکردند. آنان از تحلیل نشانههای تغییر درمانده بودند؛ چراکه این تحلیلگران در گذشته مانده بودند.
ما ایرانیان همچنان اسیر ادراک نژادپرستانه و عربستیزانهای هستیم که فرصت نگاه درست به تغییرات این جامعه را از ما ربوده است.
مردم و تحلیلگران ما شیفتهی کشیدن پاهای تاریخ به فهم امروز هستند؛ چرا که دیدن و بها دادن به هر نمادی از تغییر، برای آنان به معنای نفی بخشی از خویشتنشان خواهد بود.
برای تغییر باید زیرساختهای مناسبش را داشت؛ اما سوفیا اما از چشم من نماد «تمایل به تغییر» است. تمایل به تغییری که میتواند هر لحظه در جامعهی عربستان از حرکت بازماند.
شاید نمادی که عربستان انتخاب کرده است، بیش از اندازهی واقعیاش در علم و فناوری باشد؛ شاید این نماد در آینده تبدیل به کاریکاتوری برای تغییر شود؛ اما بدون شک سوفیا نماد یک «تمایل به تغییر» در جامعهی عربستان است.
ویدیوی زیر مصاحبهای با سوفیا است که شما را به دیدن آن دعوت میکنم. انگار باید قبول کنیم که داستان فیلم HER بیش از حد به ما نزدیک شده است. سوفیا میتواند عاشقان خود را داشته باشد؛ عاشقان تغییر!