⭕️یک روایت
فرشته حسینی بازیگر سینما و یکی از افغانستانی‌های میهمان ایران (که دوست دارم از این پس «هم‌وطن‌های افغانستانی» بنامم؛ هرچند نگاه سیاسی غلط بنامدش) در صفحه اینستاگرام خود از مشکلات دریافت سیمکارت تلفن همراه توسط مادرش می‌نویسد. یادداشت او به سرعت در شبکه‌های اجتماعی بازنشر می‌شود و حتی افرادی مانند سید حسن خمینی درباره آن می‌نویسند.
وزیر ارتباطات، آدری جهرمی، موضوع را پیگیری می‌کند و نتیجه:
۱-ممنوعیتی برای خرید سیمکارت توسط هم‌وطن‌های افغانستانی وجود ندارد.
۲-فروشنده برای دریافت پول بیشتر از فروش سیمکارت سر باز زده است.
۳-همان شب سیمکارت برای ایشان صادر می‌شود.
⭕️ریشه‌های پنهان روایت
این روایت کوتاه اما آشکارکننده ۴ ویژگی فرهنگی-اجتماعی است که مرور آن درس‌اموزی‌هایی برای آینده ایران خواهد داشت:
1️⃣تنزل اخلاقی: اگرچه یک رویداد قابل تعمیم به کل نیست؛ اما تکرار آن، حداقل ما را با این شک روبه‌رو می‌سازد که «چرا اخلاق در این روزگار خریداری ندارد؟» پرسشی که در حقیقت پاسخ است!
2️⃣ریشه‌های نژادپرستی: فروشنده بر بال نژادپرستی سوار می‌شود و احساس می‌کند که هم‌وطن افغانستانی، احتمالا ابزار دادخواهی کمتری دارد و احتمالا سکوت او فرصتی خواهد بود برای سوءاستفاده و حق‌کشی. به‌رسمیت‌شناسی مساله مهاجرت و تدوین مقرراتی خاص برای این هم‌وطن‌ها یک ضرورت اجتماعی است.
3️⃣صدای بلند شبکه‌های اجتماعی: شبکه‌های اجتماعی در حال تغییر شیوه‌های حکمرانی هستند. حکمرانی که تا دیروز بلندگوی یک‌طرفه خود را داشت، امروز صدای شهروند را می‌شنود و می‌تواند به او پاسخ دهد؛ می‌تواند تصحیح کند، می‌تواند پیگیری حقوق شهروندان باشد.
دشمنی با شبکه‌های اجتماعی را گاهی باید در همین فضا جستجو کرد. وقتی مدیری توانایی شنیدن یا واکنش سریع را ندارد؛ باید بدیهی تصور کنیم که دشمن شبکه اجتماعی شود!
4️⃣سرمایه پایین اجتماعی حکمرانان در ایران: روایت بالا به سرعت در شبکه‌های اجتماعی نشر می‌شود. شاید اگر در کشوری دیگر چنین روایتی منتشر می‌شد، بخش عمده‌ای از مخاطبان از همان ابتدا به رفتار غیرقانونی فروشنده اشاره می‌کردند؛ اما در ایران این روایت «غیرقانونی بودن فروش سیمکارت به هم‌وطن افغانستانی» باورپذیر است؛ نه فقط برای شهروندان، بلکه برای سیاستمداران هم!
باورپذیری این روایت نشانه بزرگی است از یک ادراک اجتماعی: «قوانین در ایران عادلانه نیست و تبعیض گروه‌های کم‌برخوردار و اقلیت بدیهی است!»
این پیش‌فرض، گویا نه صرفا به این روایت تعلق دارد، و نه محدود به هم‌وطن‌های افغانستانی است.
⭕️برای توسعه
برای توسعه ما نیاز به تغییر هر ۴ عامل بالا داریم:
1️⃣توسعه اخلاقی جامعه
2️⃣گذار از نادیده گرفتن حقوق اقلیت‌ها
3️⃣مهارت بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی
4️⃣افزایش سرمایه اجتماعی
روایت «امروز، روز خوبی برای مادرم نبود» روایت هر روزه است اگر به ریشه‌های ۴گانه بالا پرداخته نشود.
