ما معمولاً فکر میکنیم آدمهای منطقی و بیطرفی هستیم؛ اما حقیقت این است که ذهن انسان، قبل از آنکه ببینیم و بشنویم، قضاوت میکند.
در کوچینگ، این دو عامل—قضاوت و پیشداوری—بزرگترین مانع رشد فردی هستند.
قضاوت چیست؟
وقتی بدون شناخت کافی، رفتاری یا شخصیتی را برچسب میزنیم.
جملاتی مثل:
• «از قبل معلوم بود اینطوری میشه.»
• «رفتارش نشون میده آدم قابل اعتمادی نیست.»
• «این آدم همیشه اینجوریه.»
قضاوت یعنی: برداشت سریع → نتیجهگیری قطعی → بستهشدن ذهن.
پیشداوری چطور شکل میگیرد؟
از مسیرهای زیر آرامآرام وارد ذهن ما میشود:
• تجربههای ناخوشایند گذشته
• باورهای خانوادگی
• ترسها و ناامنیهای درونی
• کلیشههایی که بارها شنیدهایم
• سوگیریهای ذهنی که خودمان هم از آنها خبر نداریم
ذهن برای صرفهجویی در انرژی، میانبر میزند؛ و همین میانبرها واقعیت را تحریف میکنند.
چرا قضاوت، دشمن رشد است؟
۱) گوش دادن واقعی را نابود میکند
وقتی قضاوت داریم، فقط دنبال تأیید ذهنیت خودمان هستیم.
۲) رابطهها را سطحی و حساس میکند
طرف مقابل گارد میگیرد و هیچ گفتوگوی عمیقی شکل نمیگیرد.
۳) امکان انتخابهای جدید را از ما میگیرد
وقتی “فکر میکنیم” همهچیز را میدانیم، دیگر راه تازهای نمیبینیم.
۴) رشد فردی متوقف میشود
تا زمانی که زاویهی نگاه ثابت باشد، مسیر زندگی ثابت میماند.
در کوچینگ چه اتفاقی میافتد؟
کوچ فضایی کاملاً بیقضاوت ایجاد میکند؛
در این فضا مراجع خودش میتواند:
• واقعیت را دقیقتر ببیند
• احساساتش را شفافتر بشناسد
• انتخابهای بالغتری انجام دهد
کوچ نمیگوید چه باید کرد؛ کوچ کمک میکند فرد «خودش» بفهمد چرا آنطور فکر میکند.
چطور در زندگی روزمره قضاوت را کمتر کنیم؟
• به جای «فکر میکنم»، از خود بپرسیم: «مطمئنم؟»
• به جای برچسب، مشاهده کنیم: چه شد؟ چه دیدم؟
• به جای نتیجهگیری، سؤال بپرسیم.
• به جای دفاع از ذهنیت، گوش بدهیم.
• یادمان باشد: هر کسی داستان نادیدهای دارد.
قضاوت یعنی دیدن زندگی از پشت عینک ذهنیتها.
کوچینگ کمک میکند این عینک را برداریم و واقعیت را شفافتر تجربه کنیم.
وقتی پیشداوری کم میشود، کیفیت تصمیمگیری، روابط و حتی عزتنفس تغییر میکند.
ندا ماهر — لایف کوچ و بیزینس کوچ
