جرقه نوشتن این پست چند روز پیش در ذهنم زده شد؛ یکشنبه ۲۰ مهرماه تعداد زیادی از کاربران Trust Wallet وارد کیف پولشون شدن و با دیدن صفر شدن موجودیشون، شوکه شدن. چند دقیقه کافی بود تا موجی از خبر و نگرانی مبنی بر تحریم کاربران ایرانی توسط تراست ولت بین کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی و رسانهها دست به دست شود. هر چند که خوشبختانه این اتفاق تنها به خاطر یک باگ نرم افزاری رخ داده بود و خیلی زود هم برطرف شد. اما یکبار دیگر تلنگری بود برای یادآوری این نکته که «امنیت در دنیای رمزارز بزرگترین دارایی کاربر است و باید آن را جدی گرفت» دنیای رمزارزی که به خاطر شرایط سیاسی و اقتصادی ایران، از شکل یک بازار مالی خارج و تبدیل به یک کلید بقا دربرابر تحریم و نوسانات ارز برای ما شده.
همین تحریمها باعث کوتاه ماندن دست ما کاربران ایرانی از بعضی از بهترین ابزارها و سرویسهای جهانی و اجبار به استفاده از سایر سرویسها که امنیت پایینتری دارند شده است. اینجا است که ذکر گذاره قبلی باز هم لازم است؛ امنیت در دنیای رمزارز بزرگترین دارایی کاربر است و باید آن را جدی گرفت.
پس از افت شدید شاخص بورس در انتهای سال ۱۳۹۹ و ابتدای سال ۱۴۰۰، که باعث کاهش ورود نقدینگی به این بازار مالی شد، اینبار بازار ارزهای دیجیتال بود که شاهد رشد چشمگیر ورود اشخاص و نقدینگی برای سرمایهگذاری در خود بود. رشدی که تا همین لحظه نیز همچنان به قوت خود باقی است. اما همزمان، آمار جرائم سایبری با هدف قراردادن دارایی دیجیتال کاربران ایرانی نیز به شدت افزایش داشته است. به شکلی که همین چند هفته پیش، سردار وحید مجید، رئیس پلیس فتا در نمایشگاه الکامپ اعلام کرد پروندههای کلاهبرداری در حوزه رمز ارز از ۲۰۵ مورد در سال ۱۳۹۹ به عددی بالغ بر ۴,۰۰۰ پرونده در سال ۱۴۰۳ رسیده است. فکر میکنم برای هشدار جدی گرفتن امنیت در این بازار، همین عدد رشد ۲,۰۰۰ درصدی پروندههای قضایی این نوع جرائم در طول ۴ سال کافی است و نیاز به توضیحات اضافه نباشد. امیدوارم شما هدف یکی از این کلاهبرداریها نبوده باشید اما اگر میخواهید در ادامه نیز اتفاق ناگواری برای شما رخ ندهد، پیشنهاد میدهم همچنان با من در ادامه این پست همراه باشید.
شاید بتوان گفت ۲ عامل اصلی باعث قربانی شدن ما در در بازار رمز ارز نقش دارد؛ هیجانزدگی یا ترس از دست دادن فرصت و فقدان آگاهی کافی است که همیشه در کنار هم دیگر هستند.
هیجان زدگی؛ اشتباه نکنید، نمیخواهم به همان تعاریف کلیشهای و همیشگی FOMO بپردازم. هیجان زدگی در این بازار به چند روش مختلف پیش میآید. شاید برایتان جالب باشد که مرسومترین روش هیجانزدگی در بازار رمزارزها همچنان همان پنهان کردن یک پروژه کلاهبرداری (پانزی) پشت عدد و رقمهای پیشبینی سودهای هنگفت است. یک فرمول ساده برای فهمیدن اینکه پروژهای که به شما پیشنهاد داده میشود یک پروژه پانزی است وجود دارد: اگر پیشبینی سود رمزارز بسیار بالاتر از میانگین سایر ارزها است و آن رمز ارز تا این لحظه در صرافیهای معتبر جهانی لیست نشده است، قطعا مطمئن باشید که با یک پروژه پانزی طرف هستید و به نفع خودتان است که این موضوع را جدی بگیرید.
با یک مثال این مورد را بیشتر توضیح میدهم:
یک شرکت که ظاهر نسبتا معتبری دارد به شما پیشنهاد سرمایه گذاری در رمزارزش را میکند و شما باید رمزارز KIM را که در ۶ صرافی مختلف لیست شده است خریداری کنید. این شرکت برای اینکه شما را مجاب به خرید این رمزارز بکند پیشبینی میکند در این در آینده قیمت هر عدد کوین KIM هماندازه یک بیتکوین خواهد بود.
نظر شما در مورد این پروژه چیست؟ آیا در آن سرمایه گذاری میکنید؟
درست است که شما احتمالا در همان لحظه اول متوجه کلاهبرداری بودن این پروژه شدید اما اگر در سال ۱۳۹۹ که آگاهی کمتری نسبت به امروز داشتید و قیمت بیتکوین ۸,۰۰۰ دلار بود چطور؟ شاید باورتان نشود باشد، اما در سال ۱۳۹۹، پروژه کینگ مانی با همین اسم و با همین پیشنهاد اغوا کننده، توانست ۱۰۷ میلیون یورو از دارایی کاربران ایرانی کلاهبرداری کند. اگر به کسب اطلاعات بیشتر در مورد این پروژه علاقه داشتید میتوانید این لایو یوتیوب در کانال وبآموز محمد جرجندی را مشاهده کنید.
پس تا اینجا به این نکته رسیدیم که اگر پروژهای پیشنهاد سود بالاتر از انتظار میدهد یا در هیچکدام از صرافیهای معتبر جهانی مثل Binance, Coinbase, Coinbase, OKX, Gemini, Crypto.com, Bitstamp لیست نشده است به احتمال زیاد با یک پروژه کلاهبرداری طرف هستید.
بازار رمزارز بازار پرخطری است، اگر هر صرافی که برای خرید و فروش از آن استفاده میکنید، دچار یک اشتباه فاحش شد و امنیت دارایی شما را به خطر انداخت، بهتر است که دیگر از آن استفاده نکنید. زیرا باز هم امکان تکرار آن در آینده وجود خواهد داشت.
میدانم که همه شما، استانداردهای محکمی برای انتخاب صرافی یا هر سرویس دیگر در فعالیتهای مالی خودتان دارید. اما گاهی اوقات به خاطر عجله یا کم حوصلگی پا روی این استانداردها و خط قرمزمان میگذاریم. همیشه قبل از انتخاب صرافی همه شرایط و قوانین استفاده از آن صرافی را به دقت بخوانید. این یک نقل قول واقعی از یک کاربر در سایت زومیت در مورد دلیل انتخاب صرافیش است:
«ح.م» اوایل خردادماه امسال ۷ هزار تتر به اکسکوینو واریز کرد، چون نرخ تبدیل بهتری نسبت به سایر صرافیها داشته و سابقه چندین ساله اکسکوینو به او ثابت کرده بود که میتواند به آنها اعتماد کند اما: «بعد از واریز به من گفتند که کاربر عادی هستم و نهایتا روزانه ۲۵ میلیون تومان میتوانم برداشت کنم. این موضوع برای من سنگین تمام شد و مجبور شدم تراکنش انجام بدهم تا از کاربر عادی بودن خارج بشوم و بتوانم کل پولم را بردارم. در همین راه کلی پول کارمزد تراکنشهایم را دادم و در نهایت برداشت ریالی پولم را زدم ولی پولم به حسابم نمی آمد.»
فرقی ندارد، چه وسیله کارتان موبایل باشد و چه لپتاپ، پیشنهاد میکنم هیچ وقت به کیف پولتان در همان دستگاه لاگین نکنید. دلیل آن هم واضح است. ما در دستگاه کاریمان معمولا مجبوریم نرم افزارهای مختلفی را نصب کنیم که اطمینان کاملی به امنیت آن نداریم. در صورتی که یکی از این برنامهها حاوی بدافزار باشد، میتواند در زمانی مناسب و وقتی که شما وارد کیفپولتان شدید، به کل موجودیتان دسترسی داشته باشد. تا کنون بارها کاربران گزارش دادهاند که با دانلود یک نرم افزار در موبایل یا یک پکیج نرم افزاری روی لپتاپشان موجودی کیف پولشان را از دست دادهاند.
بله، سعی کنید از هول حلیم در دیگ نیوفتید! بعضی کاربران برای اینکه حتما میخواهند از صرافی ایرانی استفاده نکنند، به سراغ صرافیهای رده چندم خارجی میروند. این صرافیها امنیت بسیار پایینتری از صرافیهای معتبر داخلی دارند. حتی برخی از آنها تنها با هدف طعمه قراردادن کاربران ایرانی یا سایر کشورهایی که هدف تحریمهای بینالمللی هستند راه اندازی میشوند و بعد از چند ماه که موجودی مناسبی در کیفهای قرار گرفت به یکباره سرویس خود را پایین میآورند و حاصل زحمات چند ساله شما یک شبه بر باد میرود.
اگر به هر دلیلی دسترسی به صرافیهای معتبر جهانی (که بالاتر هم لیست کردم) ندارید، حتما پیشنهاد میکنم از صرافیهای معتبر داخلی که در طول این چند سال امتحان خودشان را پس دادهاند مثل صرافی کیف پول من استفاده کنید. زمانی که شما در شبکههای اجتماعی، گروههای تلگرامی و اینترنت اسم این صرافیها را بررسی میکنید، باید اعتماد شما جلب شود که نه خبری از نگه داشتن پول مردم و واریز نکردن پولشان به حساب بانکی وجود دارد و نه خبری از هک و نشت اطلاعات. آن وقت است که میتوانید با اطمینان خاطر بیشتری به فعالیت خود در این بازارمالی ادامه دهید.
یادتان باشد همیشه امنیت از سود مهمتر است. هر زمان که خواستید رمز ارزی خریداری کنید یا صرافی یا کیف پولی انتخاب کنید باز هم به سراغ این جمله برگردید و ببینید که آیا امنیت شما در این انتخاب تامین میشود یا نه؟ اگر جوابتان مثبت نبود، مطمئن باشید بعدا بابت انتخاب نکردن آن رمزارز یا صرافی، به خودتان افتخار میکنید.
امیدوارم که شما هیچ گاه هدف هیچ نوع کلاهبرداری نبوده باشید و در آینده هم به همین شکل باشد، اما یادتان باشد که سواد دیجیتال یک مورد نسبی است و همیشه باید سعی در افزایش سواد دیجیتالیتان داشته باشید و به دیگران هم در صورتی که درگیر انتخابهای اشتباه شدهاند، کمک کنید تا قبل از اینکه دیر شود، امنیت مالی خود و خانوادهشان را به خطر نندازند.
