استارتاپ‌ها مانند هر کسب‌وکار دیگری همواره در حال رشد هستند. حضور در بازار و تعامل با مشتریان نیازهای جدیدی ایجاد می‌کند. این نیازهای جدید، بستری برای شکل‌گیری ایده‌های نو هستند و تیم ناچار به خلق راه‌حل‌های خلاقانه است. یکی از تکنیک‌های خلاقیت که می‌تواند در این راه اثربخش باشد اسکمپر (SCAMPER) است. ابداع‌کننده این روش الکس آزبورن (Alex Osborn) و توسعه‌دهنده آن باب ابرل (Bob Eberle) است. هدف این روش ایجاد مسیرهای تفکری گوناگون برای بهبود یا ایجاد محصولات و خدمات جدید است. اسکمپر خلاصه شده حروف اول (انگلیسی) ۷ بخش مختلف این تکنیک است که در قالب یک سری سوال ارائه می‌شود. این سوالات محصول را از جنبه‌های مختلف به چالش می‌کشند تا هرچه بیشتر به بهبود آن کمک کنند. در هر بخش سوال‌هایی مطرح می‌شود و سپس با تکنیک‌هایی همچون طوفان فکری (brain storming) می‌توان برای این سوالات پاسخی یافت. پس از ارائه راه‌حل‌هایی برای پاسخ به سوالات، با غربال آنها برمبنای امکانات تولیدی و قابلیت تبدیل شدن به یک راه‌حل خوب، می‌توان ایده‌های مفید را برای توسعه محصول یافت. جزئیات این بخش‌ها به شرح زیر است:
جایگزینی (Substitute): در این بخش باید به دنبال جایگزینی عناصر مختلف در محصول بود. به عنوان مثال چه نگرش یا احساسی را می‌توانیم با نگرش دیگری جایگزین کنیم یا چه منابعی را می‌توانیم به جای منابع موجود بگذاریم؟
ترکیب (Combine): همانطور که از نام این بخش پیداست باید به دنبال ترکیب برای رسیدن به راه‌حل‌ها یا خروجی‌های جدید گشت. سوالات این بخش می‌تواند بر محور ترکیب اهداف یا منابع یا ویژگی‌ها باشد.
تطبیق دادن (Adapt): در این مرحله باید سنجید که چه چیزهایی را می‌توان برای رسیدن به هدف دیگری مناسب‌سازی کرد یا با شرایط جدید تطبیق داد. مثلا چه ایده‌هایی می‌تواند الهام‌بخش باشد یا از چه چیزی برای ایجاد تغییر می‌توان استفاده کرد.
اصلاح (Modify): اینکه چطور می‌توانیم محصولمان را بهتر کنیم یا چه ویژگی‌هایی آن را به محصولی برجسته تبدیل می‌کند از سوالات این بخش است.
کاربرد دیگر (Put to Another Use): در این بخش باید دید راه‌حل‌های موجود را چطور می‌توان در حوزه دیگری استفاده کرد. مثلا با تغییر شرایط محیط یا کاربران آیا محصول در بازار دیگری قابل ارائه است؟
حذف (Eliminate): این مرحله به دنبال بهینه‌تر یا ساده‌تر کردن محصول است و هدف‌اش در کوچک‌تر، سریع‌تر و چابک‌تر شدن محصول خلاصه می‌شود. سوالات این بخش به حذف ویژگی‌های محصول می‌پردازد.
وارونه کردن (Reverse): وارونه کردن پروسه‌ها چه تاثیری خواهد داشت؟ اگر از انتها سفر محصول را به ابتدا پیش بگیریم خروجی کار ما چگونه خواهد شد؟ این سوالاتی است که در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرد.
اسکمپر روش ساده و سریعی برای رسیدن به پاسخ‌های خلاقانه است. اجرای این روش دانش یا امکانات خاصی نیاز ندارد اما باید در حین انجام آن به این نکته توجه نمود که نباید مانع حرکت آزادانه در طول این تکنیک و پاسخ به سوالات حتی با بیان راه‌حل‌های ناممکن شد. تفکر خلاق نیازمند ذهن باز و پذیرنده است و می‌تواند چالشی جدی برای همه اعضای تیم ایجاد کند.
این مقاله در روزنامه جام‌جم: magiran.com/n3792552
