خرید مقاطع فولادی از جمله کارهایی است که نیازمند داشتن دانش قبلی و کسب اطلاعات است. تنوع کارخانه های تولیدی، ابعاد مختلف و استانداردهای گوناگون از دلایلی هستند که نیازمند دانش کافی است تا خرید به صرفه را شکل بدهد.
همان طور که می دانید هر شغل و حرفه ای اصطلاحات رایج و پر کاربرد مخصوص به خودش را دارد که دانستن آن در خرید کمک زیادی خواهد کرد. آهن فروشی از این دسته مشاغل است که دارای جملات و عناوین مختص به خود است که در این نوشتار به 16 اصطلاح رایج در بازار آهن آلات می پردازیم؛
کلیه مقاطع طویل فولادی در بسته های چندتایی از کارخانه به بازار عرضه می شود که اصطلاحا بندل/بندیل (Bundle) نامیده می شود. برای مثال تیرآهن 14 شرکت فایکو از مبدا به صورت بسته های 36 شاخه ای بار زده و ارسال می شود. خرده فروشان نیز در بازار این بندل ها را باز و به صورت شاخه ای به فروش می رسانند. برای بسته بندی و ساخت بندل تیرآهن معمولا از تسمه کش استفاده می شود تا فرم قرارگیری تیرها کنار یکدیگر با نظم صورت گیرد. گاهی در وسط بندیل از میلگردهای ساده سایز 6 به صورت حلقه ای به منظور حمل با جرثقیل نیز استفاده می شود. میلگرد نیز به کمک مفتول های باریک تر بندل سازی می شود.
کویل ورقی است که به صورت رول شده با دستگاهاه تنشن ریل در کارخانه پیچیده می شود. ورق کویل یا رول برای حمل و نقل بسیار آسان تر است. کویل فولادی در انواع نورد سرد و گرم، کربنی، کویل گالوانیزه و … موجود است. کویل ها در ساخت خودرو، ماشین آلات صنعتی، لوازم خانگی، صنعت بق و … کاربرد دارند.
تیرآهن به صورت شاخه ای عرضه می شود اما میلگرد به صورت بندلی و کیلویی فروخته می شود. اصطلاح شاخه شمار بیشتر برای میلگرد فروشان به کار می رود. اگر مقدار سفارش کمتر از حد باشد برخی فروشندگان بندل را باز کرده و بر اساس میزان شاخه مورد سفارش محصول را به مشتری عرضه می کنند. معمولا قیمت محصول در حالت شاخه شمار کیلویی 100 تا 150 تومان بالاتر محاسبه می گردد.
ورق فابريكی اصطلاحی است که به ورق های تولید شده در کارخانه گفته می شود که در همانجا با اندازه های معین برش خورده و آماده عرضه می شود. اما ورق هایی که به صورت رول یا کویل تولید می شود در خرده فروشی ها به طول دلخواه مشتری کوتاه می شوند. ورق های فابریک دارای ابعاد دقیق و بدون دوییدگی هستند که از مزیت اصلی آن ها محسوب می شود.
خرید در بازار آهن نیازمند ظرافت زیادی است. یکی از موارد مهم تطبیق جنس خرید شده با کالای تحویل گرفته شده است. متاسفانه در برخی موارد توسط افراد سودجو پدیده مغایر فروشی صورت می گیرد. بدین صورت که مثلا برخی سفارش تیرآهن برند ذوب آهن را گرفته و به جای آن از دیگر کارخانجات مانند فایکو و یزد تحویل مشتری می دهند که از قیمت کمتری برخوردار است. بررسی برگ آنالیز و حک نام تولید کننده روی بدنه تیرآهن اهمیت زیادی دارد. متاسفانه برخی از سایزهای تیرآهن فاقد حک اختصار کارخانه روی پروفیل است و همین موضوع سبب سو استفاده احتمالی می شود.
تمامی مقاطع فولادی که در انبار تهران یا شهرستان هستند دارای هزینه انبارداری هستند. این هزینه به خرج انبار معروف است که شامل نگهداری آهن آلات و بارگیری می شود و مسئول تصفیه انبار از خریدار به هنگام خروج بار دریافت می کند.
اشتال (Stahlbau Profile) نام کتابی است که به وزن تمامی مقاطع و محصولات فولادی مپردازد. در این مجموعه که رفنرنس محسوب می شود جدول وزنی آهن آلات مختلف بر اساس سایز استاندارد و فهرست بندی شده است. تولید کنندگانی که محصولات خود را منطبق بر وزن های این کتاب تولید می کنند از درجه کیفی بهتری در تولیدات خود برخوردار هستند. در حال حاضر کتاب جدول اشتال در بازار قابل دسترس است.
مبنای فروش آهن آلات وزن است، اما همانطور که گفته شد مواردی نظیر تیرآهن، نبشی و ناودانی چون به صورت شاخه ای فروخته می شود، به همین تعداد شاخه نیز با وزن باسکول شده تحویل گرفته می شود. اما در مقاطعی نظیر میلگرد چون به صورت بندل ارسال می گردد، کارخانه یا فروشنده، آهن آلات خریداری شده توسط مشتری را بار می زند، سپس راننده می بایست بار را به باسکول برده و برآورد وزن کند و اوراق آن را به خریدار ارائه نماید. اگر خریدار با این اعلام وزن مشکل داشته باشد، قبل از رسیدن بار به مقصد درخواست باسکول مجدد می نماید، سپس یکبار دیگر با حضور مشتری تریلی بر روی باسکول رفته و وزن می شود. به تفاوت وزن محاسبه شده در مبدا و مقصد، اختلاف باسکول گفته می شود. معمولا اختلاف وزنی بین دو باسکول برای بارهای خرد حمل شده با نیسان تا 10 کیلوگرم و بارهای حجیم تریلی تا 70 کیلوگرم قابل قبول و ناشی از خطاهای خود دستگاه است.
بلیت (Billet) یا شمشال در طی فرآیند ریخته گری تولید می شود و سطح مقطع آن کمتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع است. بیلت طول بیشتری نسبت به انواع شمش دارد و سطح آن مربعی یا دایره ای شکل است. 3sp و 5sp دو نوع بیلت محسوب می شود. از بیلت برای تولید انواع میلگرد و سیم استفاده می شود. نام علمی این محصول CCM است.
تیرآهن، میلگرد، ناودانی و سایر مقاطع فولادی وقتی در هوای آزاد و رطوبت قرار بگیرد تغییر رنگ می دهد. این تغییر رنگ ناشی از زنگ آهن است. اگر میزان آن به حدی نباشد که دچار خوردگی فلزی شود و نفوذ نکرده باشد جای نگرانی ندارد. معمولا این موارد با دستمال کشیدن برطرف می شود و زنگار و غبار نشسته شده روی محصول برطرف می گردد. اما بار نو و تازه به رنگ خاکستری تیره و سیاه است. آهن مشکی اصطلاحی است که به این موارد گفته می شود. بارهای زرد شده عمدتا در بازار به قیمت کمتری فروخته می شود.
هنگامی که نرخ های اعلامی در بازار آهن رو به افزایش باشد، اصطلاحا گفته می شود بازار رو به بالا و یا بازار سفت است. نرخ ارز، میزان تولید و بورس مواردی هستند که در قیمت تیرآهن تاثیر گذار هستند.
قراضه یا Scrab به بقایای ساختمانی و صنعتی قلزی گفته می شود که دچار خرابی و آسیب دیدگی فیزیکی نظیر خم و شکستگی شده باشند. با جمع آوری و تفکیک فلزات و سرازیر کردن آن در کوره ذوب می توان آن را به چرخه استفاده بازگشت داد. با توجه به کمبود منابع آهن در برخی کشورها جمع آوری آهن قراضه سود سرشاری ایجاد می کند. در تصور عوام که این شغل حاشیه ای محسوب می شود اما تجارات آهن آلات قراضه بازاری پر سود است. با توجه به چگالی، خلوص و وضعیت قراضه به انواع سوپر ویژه، ویژه، درجه یک و موارد سطح پایین تر تقسیم بندی می شود که با توجه به شرایط هرکدام قیمت گذاری صورت می گیرد.
ادامه مطلب در : نگین فولاد السا | 16 اصطلاح رایج در بازار آهن آلات
