در این مقاله می خواهیم برای شما توضیح کلی دهیم درباره تولوئن دهیم. در گذشته نام تولوئن، با تولول شناخته می شد و به این اسم مشهور بود. این ترکیب شیمیایی دارای بوی خوش و خوشایند است. ولی تنفس مقادیر بالای متیل بنزن موجب مشکلات تنفسی و عصبی می شود. یک هیدروکربن آروماتیک، سمی با فرمول مولکولی C6H5CH3 است. که کاربرد زیادی در صنعت دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا برای شما به طور کامل درباره تولوئن و خصوصیات آن، کاربرد ها و مضرات به طور کلی صحبت کنیم.
در گذشته های نه چندان دور تولوئن با نام toluol شناخته می شود، این ماده شیمیایی در واقع یک هیدروکربن آروماتیک با فرمول مولکولی C6H5CH3 است. از خصوصیات آن اینطور می توان ذکر کرد که این ترکیب، مایعی بی رنگ، آتش گیر و نامحلول در آب با بوی شبیه به بوی رقیق کننده رنگ است و به عنوان حلال در صنایع مختلفی هچون رنگ و رزین مورد استفاده قرار می گیرد.
در خصوص نام های دیگر این محصول می توانیم به متیل بنزن و یا فنیل متان اشاره نماییم.
در واقع این قسمت را این گونه می توانیم برایتان بیان نماییم که فرمول شیمیایی فنیل متان (C7H8)، دارای هفت اتم کربن (C) و هشت اتم هیدروژن (H) است.
متیل بنزن هم یک ترکیب آروماتیک و هم یک هیدروکربن است.
متیل بنزن تولید شده از طریق صنعت ارزان قیمت است. بنابراین بیشتر متیل بنزن را از طریق روش های آزمایشگاهی تولید می کنند.
به عنوان مثال، از واکنش بنزن با متیل کلرید در حضور اسید لوئیس مانند کلرید آلومینیوم، ماده ی فوق تولید می شود.
C6H5H + CH3Cl → C6H5CH3 + HCl
فنیل متان، کاربرد زیادی در محصولات تجاری و صنعتی دارد. این کاربردها عبارتند از :
مهمترین کاربرد تولوئن استفاده از آن به عنوان ماده پیشرو در تولید بنزن است. استفاده مهم بعدی آن اضافه کردن این ماده در ترکیب بنزن و زایلن و تولید تولوئن-دییزوسایانید، تی ان تی و سنتز تعدادی از داروها است.
لازم به ذکر است که تولوئن-دییزوسیانید، ماده اصلی تولید فوم‌های پلی اورتان است. این ماده همچنین به عنوان تقویت کننده اوکتان سوخت خودروهای بنزینی موتور احتراق داخلی استفاده میشود. در آزمایشگاه‌ها نیز از تولوئن (متیل بنزن) به‌عنوان یک حلال برای نانو مواد کربن از جمله فولرن‌ها استفاده میشود و همچنین می‌تواند به‌عنوان شاخص فولرن استفاده شود. از این ماده می‌توان برای شکستن گلبول‌های قرمز، ضد عفونی کننده در استخراج هموگولوبین در آزمایش‌های بیو شیمیایی و در حذف برگ کوکائین از برگ کوکا در نوشیدنی‌های کوکاکولا استفاده میشود.
کاربردهای دیگر آن شامل حلال رنگ، تینر رنگ، درزگیر سیلیکونی، واکنش‌گر شیمیایی، پلاستیک، جوهر چاپ، چسب، لاک و ضدعفونی کننده و گندزدا میباشد.
تولوئن خورنده نیست و با اسید یا باز رقیق واکنش نشان نمیدهد. تولوئن خالص (درجه نیتراسیون) به طور طبیعی حاوی کمتر از 01/0 درصد بنزن میباشد، در حالی که نوع صنعتی آن ممکن است حاوی تا 25 درصد بنزن باشد. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که 86 درصد از تولوئن تولید شده در نهایت به زیست کره (درجه اول تروپوسفر) منتقل میشود که طول عمر آن از 4 روز (در بالا ارتفاعات در طول تابستان) تا چند ماه (در کم ارتفاع در طول زمستان) متغیر میباشد. متوسط نیمه عمر تولوئن ناشی از اکسیداسیون جوی 8/12 ساعت تخمین زده میشود. تولوئن رهاشده به آب ممکن است توسط تجزیه لجن فعال، تجزیه بیولوژیکی یا تبخیر حذف گردد. نیمه عمر تبخیر تولوئن در آب حدود پنج ساعت در عمق (28/3 فوت) است. تولوئن به عنوان یک ماده خام در تولید مواد شیمیایی (به طور مثال بنزوئیک اسید و تولوئن دیایزوسیانات) و همچنین به عنوان حلال در رنگ‌ها و پوشش‌ها، جوهر، چسب و دارو کاربرد دارد. این ماده به صورت مایع، بی رنگ، فرار، قابل اشتعال و انفجار در هوا میباشد. تولوئن با رادیکال‌های هیدروکسیل موجود در هوا (OH-)، اتم اکسیژن (O)، اوزون (O3) و رادیکال پراکسی (RO2) که در آن R یک گروه آلکیل یا آریل به شکل گونه‌ای از محصولات اکسیداسیون میباشد، واکنش نشان می دهد. تولوئن با فرمول مولکولی C6H5CH3 در جدول (1) مهمترین مشخصات تولوئن آورده شده است.
فنیل متان به دلیل داشتن توانایی حل کردن سایر مواد (مانند رزین و پلاستیک ساز ) به عنوان یک ماده در پاک کننده های ناخن مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین از این ماده در فرمولاسیون محصولات ناخن استفاده می کنند.
تاثیرات محیطی و سمی این ماده در طی سال‌ها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. استنشاق مکرر این ماده می‌تواند منجر به سردرد، سرگیجه، تهوع، کاهش حافظه، از دست دادن اشتها، کاهش شنوایی، کوررنگی و حالت مستی و سرخوشی شود. امکان عدم مشاهده برخی از این علائم در صورت عدم تکرار وجود دارد. در صورت استنشاق این ماده به صورت زیاد و مکرر امکان مرگ نیز وجود خواهد داشت.
در هر صورت میزان سمیت این ماده از بنزن کمتر است و به طور گسترده به عنوان جایگزین حلال‌های آروماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازمان حفاظت محیط آمریکا تایید کرده است که هیچگونه شواهدی مبنی بر سرطان زا بودن تولوئن وجود ندارد.
