ترانهٔ راک «اسبِ بادِ گنبدکاووس» منتشر شد.
ویرگول(میزگرد)، اخبار ادبی_ هنر و ادبیات// ۱۵ آذر ۱۴۰۴ – گنبدکاووس؛ ترانهٔ تازهای از دکتر حجت بقایی با نام «اسبِ بادِ گنبدکاووس» امروز منتشر شد؛ اثری در قالب راکِ روایی که تلاش میکند روح اسبدوانی ترکمن، هویت قومی و جغرافیای اسطورهای گنبدکاووس را در قالب موسیقی ترکیب کند. انتشار این قطعه، با بازتابهای قابلتوجهی در جامعهٔ هنری و همچنین میان دوستداران اسبدوانی همراه بوده است.
در این ترانه، «من ترکمانم» نه فقط یک جملهٔ هویتی، بلکه شعار محوری اثر است. تکرار قومنامها، از ترکمن تا قزاق و ایغور دست به گسترش هویتی میزند که مرزهای جغرافیایی را میشکند و اسب را به سمبل پیوند اقوام تبدیل میکند.
منتقدان موسیقی فولکلور معتقدند که این تکرار هویتی، ساختار آهنگ را به سمت «سرود هویت» سوق میدهد، امّا در عین حال با فضای راک و بیان احساسی خواننده، به نوعی مانفیست معاصر ترکمنها تبدیل شده است.
در بخشهای مختلف ترانه، اسب نماد آزادی، حرکت، تاریخ و خاک است. شاعر با تصویرهای پیاپی 《سمُش آهنو میکوبه》، 《باد توی گیسوی اسبم》، «برو! برو! برو!» کوشیده ضرباهنگ اسبدوانی را با ریتم موسیقی راک همنوا کند.
منتقدان سبک راک این هم نشینی را «جسورانه» توصیف کردهاند؛ ترکیبی از راک غربی و ادبیات حماسی آسیای مرکزی که کمتر در موسیقی فارسی تجربه شده است.
یکی از نکات جذاب این است که؛ در این ترانه، گنبدکاووس تنها یک مکان نیست؛ قهرمان دوم اثر است. از «خاک شور گنبدکاووس» تا «قلب ترکمنزمین»، شاعر سعی میکند تجربهٔ جمعی یک شهر را در قالب موسیقی بازتاب دهد. این نوع استفاده از مکان بهعنوان هویتساز، از نظر تحلیلگران موسیقی قومی، نقطهٔ قوت اثر محسوب میشود.
و اما نقد فنی: تکرار، نقطهٔ قوت یا ضعف؟
برخی تحلیلگران معتقدند که تکرارهای پرشمار—«من ترکمان هستم!»، «اسب یعنی جان»، «گنبدکاووس!»، در لحظاتی اثر را به مرز شعارزدگی نزدیک میکند. در مقابل، طرفداران سبک راک میگویند این تکرارها بخشی از ساختار خلسهآور راک است و به حس جمعی، شور و پایکوبی موسیقی کمک میکند.
در پایان می توان گفت؛ ترانهٔ «اسبِ بادِ گنبدکاووس» همزمان یک بیانیهٔ هویتی، یک قطعهٔ راک، و یک ادای احترام به سنت اسبدوانی ترکمن است. هرچند دربارهٔ میزان موفقیت فرم راک در حمل این محتوای سنگین اختلافنظر وجود دارد، اما انتشار آن قطعاً یک رویداد تازه در موسیقی قوممحور ایران بهشمار میآید.
+++
