در مسیحیت عبارت zeal of bitterness که معنای تحت‌اللفظی‌اش میشود "شور تلخی"، برای شور و شوقی به کار می‌رود که نه از ایمانی عمیق و از یقین برمی‌آید، بلکه برعکس ، از عدم عمق ایمان و یقین، و بنابراین از نوعی تلخی درون ناشی میشود، و علیرغم ظاهرش با تلخی همراه است. ایمان و یقین در خود شیرینی دارد و جان مومن، به فرموده مولانا، با شیرینی عجین است.
مشابه این مفهوم را آنجایی می‌بینیم که یکی از یاران حضرت علی، متاثر از عبادت‌ها و شب‌زنده‌داری‌های خوارج، از حضرت علی در این باره می‌پرسد. حضرت جواب می‌دهد که بهتر بود که شب را با قلبی پر از یقین به خواب روند تا با قلب بدون یقین شب را به عبادت بسپرند. شور خوارج، شور تلخی و تلخ‌کامی بود!
همین پدیده را در خیلی از گروه‌هایی که بنیادگرا نام گرفته‌اند میشود دید. یا در نسل جدیدی از مذهبی‌ها، که از ریشه‌های سنتی ایمان فاصله گرفته‌اند، با مداحی‌های جدیدشان که خیلی وقتها به موسیقی راک و رپ شبیه است! همچنین است اغراق‌های جاهلانه در ایمان و اخلاص! در بسیاری از این موارد آنچه عدم عمق و عدم یقین را نشان می‌دهد نوعی شوآف است: یاد دارید نمازجماعتهای توی پیاده‌روها را، که سعی می‌شد هر چه بیشتر جلوی عبور عابران را بگیرد؟
ایمانِ درست عمیق است و بنابراین آرام. حتی در شور و شوق خود آرامش دارد و از نمایش و ریا دور است. حتی در گریه و ندبه خود از تلخی بری است. تضرعش خفیه است، نه با نمایش‌های مداحانه و عربده زدن‌های چندش آور. ایمان اگر چه از عقل انسانی فراتر می‌رود با عقل سلیم سر جنگ ندارد، که بالعکس! ایمان در حقیقت بالاترین عقل است و تعبد، بالاترین عقل عملگرایانه!
و انسان مومن خدا را نمی‌آزماید!
حال اگر افرادی به نام شعائر مذهبی و اخلاص دینی به درخواست خیلی از پزشکان در مورد خودداری از تجمعات به دلیل کرونا واکنش نشان می‌دهند، این نه از عمق ایمان است، بلکه یا از ساده‌دلی و نشناختن خطر است و یا از نبود یقین! یقینی که نبودش را می‌خواهند با اغراق و نمایش جبران کنند.
آخر کلام آنکه:
علیه توکلنا والیه انبنا و الیه المصیر!
