رگ به رگ شدن مفصل یک آسیب تقریبا شایع در بین مفاصل پرکاربرد بدن است. این آسیب به دلیل کشش یا پارگی رباط‌ها (وظیفه اتصال دو استخوان در مفاصل را برعهده دارند) در مفاصل ایجاد می‌شود. از علل ایجادکننده این نوع آسیب و اختلالات بافت نرممی‌توانیم به ضربه و فشار زیاد به مفصل، پرش نامناسب، چرخش ناگهانی مفصل و آسیب‌دیدگی در حین ورزش اشاره کنیم.
از علائم شایع رگ به رگ شدن مفاصل می‌توانیم به درد، کبودی، تورم و کاهش دامنه حرکتی در مفصل اشاره کنیم. توجه داشته باشید که رگ به رگ شدن مفصل درجات مختلفی دارد که براساس میزان شدت آسیب در رباط‌ها به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌شوند. این تقسیم‌بندی‌ها در انتخاب نوع روش درمان بسیار مفید هستند.
رگ به رگ شدن مفصل اگر خفیف باشد می‌توان آن را در خانه با اقداماتی همچون RICE (استراحت، یخ، فشرده‌سازی و ارتفاع) درمان کرد. در صورتی که نمونه‌های شدید به فیزیوتراپی و حتی گاهی جراحی نیاز دارند. در این مقاله از مجله پزشکی مجله طبی به موضوع بررسی رگ به رگ شدن مفصل می‌پردازیم، با ما همراه باشید.
· رگ به رگ شدن در اثر فشار بیش از حد به رباط‌ها ایجاد می‌شود
· رگ به رگ شدن مفصل بیشتر در مچ پا، زانو و مچ دست ایجاد می‌شود
· علائم رگ به رگ شدن بسته به شدت آسیب در رباط متفاوت است
· محل و شدت درد می‌تواند به تعیین میزان و ماهیت آسیب در تشخیص کمک کند
· مدت زمان بهبودی پس از رگ به رگ شدن مفصل به شدت آسیب بستگی دارد
رگ به رگ شدن مفصل زمانی ایجاد می‌شود که کشش یا پارگی در رباط‌های موجود در مفاصل ایجاد شود. رباط‌ها همان نوارهای سفت و محکم از جنس بافت‌های فیبری هستند که دو استخوان را در مفاصل به هم متصل می‌کنند. یکی از شایع‌ترین نمونه‌های این آسیب، رگ به رگ شدن مفصل مچ پا است که برای افراد مختلفی رخ می‌دهد. همچنین در بعضی موارد به رگ به رگ شدن، پیچ‌خوردگی نیز می‌گویند. برای درمان پیچ خوردگی روش های درمانی مختلفی وجود دارد که یکی از بهترین آن ها استفاده از زانوبند زاپیامکس اصل آلمان است.
همان‌طور که گفته شد رگ به رگ شدن مفصل زمانی اتفاق می‌افتد که یک رباط بیش از حد کشیده یا پاره شود، در حالی که به مفصل فشار زیادی وارد شده است. این مشکل برای مفاصل مختلف بدن و بیشتر در شرایط زیر رخ می‌دهد:
· مچ پا: راه رفتن یا ورزش روی یک سطح ناهموار یا فرود نامناسب ناشی از پرش روی مچ پا
· زانو: چرخش زانو در طول یک فعالیت ورزشی
· مچ دست: فرود آمدن روی دست دراز شده در هنگام زمین خوردن
· انگشت شست: آسیب‌دیدگی یا کشیدگی بیش از حد هنگام بازی با راکت مانند تنیس یا در ورزش اسکی
همچنین باید اشاره کنیم که کودکان بافت‌های نرمی نسبتا به بزرگسالان دارند که به آن‌ها صفحات رشد می‌گویند. این صفحات در انتهای استخوان‌های آن‌ها قرار دارد. در این حالت رباط‌های اطراف مفاصل کودکان اغلب قویتر از این صفحات رشد است؛ بنابراین احتمال شکستگی استخوان در کودکان بیشتر از رگ به رگ شدن مفصل ان‌ها خواهد بود.
در جواب به این سؤال باید گفت: بله مانند سایر صدمات این نوع آسیب نیز درجات مختلفی دارد. درجه‌ها براساس میزان آسیب‌دیدگی رباط‌ها تعیین می‌شوند. این درجات عبارتند از:
· رگ به رگ شدن خفیف: فقط کمی کشش در رباط‌ها ایجاد شده است
· رگ به رگ شدن متوسط: ترکیبی از کشش و کمی پارگی در رباط وجود دارد
· رگ به رگ شدن شدید: پارگی کامل رباط
عوامل موثر در پیچ خوردگی یا رگ به رگ شدن مفصل عبارتند از:
· شرایط محیطی: سطوح لغزنده یا ناهموار می‌توانند افراد را بیشتر در معرض آسیب قرار دهند
· خستگی: عضلات خسته معمولا کمتر از مفاصل حمایت می‌کنند. به همین دلیل هنگام خستگی افراد بیشتر دچار آسیب و فشار به مفصل می‌شوند
· تجهیزات ضعیف: کفش یا سایر تجهیزات ورزشی نامناسب می‌توانند در خطر رگ به رگ شدن نقش داشته باشند
· سابقه رگ به رگ شدن مفصل
· بیمار در وضعیت جسمانی نامناسب یا اضافه وزن شدید باشد
علائم و نشانه‌ها بسته به شدت آسیب متفاوت است؛ اما به طور کلی امکان دارد که علائم شامل موارد زیر باشند:
· درد در محل آسیب
· تورم
· کبودی
· توانایی محدود برای حرکت مفصل آسیب‌دیده
· شنیدن یا احساس صدای کلیک (پاپ) در مفصل هنگام آسیب
در طول معاینه فیزیکی پزشک تورم و نقاط حساس را در اندام آسیب‌دیده بررسی می‌کند. محل و شدت درد می‌تواند به تعیین میزان و ماهیت آسیب کمک کند. همچنین پزشکان برای تشخیص دقیق و رد شکستگی‌های استخوانی تصویربرداری با اشعه ایکس را تجویز می‌کنند.
از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای کمک به تشخیص و بررسی میزان آسیب ایجاد شده در رباط‌ها یا مفاصل استفاده می‌شود.
پیچ خوردگی خفیف را می‌توان در خانه درمان کرد؛ اما صدماتی که باعث رگ به رگ شدن می‌شوند می‌توانند آسیب‌های جدی‌تری مانند شکستگی ایجاد کنند. به همین دلیل در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه کرد:
· بیمار نتواند مفصل آسیب‌دیده را حرکت دهد یا وزن بدن خود را روی آن تحمل کند
· روی استخوان‌های مفصل آسیب‌دیده درد احساس شود
· در هر قسمت از ناحیه آسیب‌دیده بی‌حسی ایجاد شده باشد
برای کاهش خطر رگ به رگ شدن مفصل‌ها باید موارد زیر را رعایت کرد:
· انجام تمرین‌های کششی و تقویتی منظم برای قوی کردن عضلات و مفاصل
· درست انجام دادن تمرین‌ها و حرکات ورزشی
· عدم پرش یا دویدن در محیط نامناسب
· تناسب اندام
· انجام فعالیت‌های مناسب برای آمادگی جسمانی
· استفاده از کفش‌های مناسب
· عدم ورزش یا فعالیت‌های شدید در هنگام خستگی یا درد
· حفط رژیم غذایی مناسب برای داشتن عضلات قوی و وزن متناسب
· انجام و رعایت اقدامات ایمنی برای جلوگیری از سقوط، ضربه یا حوادث احتمالی
· قبل از انجام هر گونه فعالیتی بدن خود را گرم کرده و حرکات کششی انجام دهید
نوع روش انتخابی برای درمان رگ به رگ شدن مفصل به موارد زیر بستگی دارد:
· نوع مفصل (به عنوان مثال مفصل زانو، مچ دست، لگن و آرنج)
· میزان و شدت آسیب به رباط و مفصل
· شدت درد بیمار
· بروز یا عدم وجود شکستگی در استخوان
· سن و سلامت کلی بدن
· سابقه پزشکی بیمار
· تشخیص پزشک
برای رگ به رگ شدگی‌های خفیف پیشنهاد می‌شود که از روش‌های خانگی و خودمراقبتی مانند روش RICE استفاده کنید. این روش شامل موارد زیر است:
· Rest (استراحت کردن): بعد از آسیب‌دیدگی بیمار باید از فعالیت‌هایی که باعث افزایش درد، تورم و ناراحتی می‌شوند خودداری کند؛ اما توجه داشته باشید که عدم تحرک و استراحت مطلق برای درمان آسیب ایجاد شده اصلا مناسب نیست
· Ice (یخ- استفاده از کمپرس سرد): حتی در صورت بروز رگ به رگ شدگی‌های شدید هم می‌توان تا رسیدن به بیمارستان از کمپرس یخ استفاده کرد. این کار باعث کاهش درد و تورم خواهد شد. در حالت کلی در روزهای اول و دوم (ساعات بیداری) باید برای هر 2 تا 4 ساعت به مدت 15 تا 20 دقیقه روی محل آسیب کمپرس یخ یا سرد قرار داده شود
· Compression (فشرده‌سازی): استفاده از پانداژ، زانوبندهای کشی (برای بستن زانو) یا پارچه تمیز برای بستن محل آسیب به کاهش فشار و درد کمک می‌کند. توجه داشته باشید که پانداژ نباید خیلی محکم یا خیلی شل بسته شود
· Elevation (ارتفاع): در صورت امکان باید ناحیه آسیب‌دیده بالاتر از سطح قلب قرار بگیرد. این کار به ویژه در هنگام شب به کاهش تورم، درد و بهبود گردش خون کمک می‌کند.
در کنار این روش‌های خودمراقبتی بیمار می‌تواند از داروهای مسکن و ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و استامینوفن نیز استفاده کند. پس از دو روز فرد باید به آرامی شروع به استفاده از ناحیه آسیب‌دیده کرده و آن را تکان دهد. این کار به بهبود آسیب، جلوگیری از سفتی و درد بیشتر در مفصل کمک خواهد کرد. توجه داشته باشید که گاهی بهبودی رگ به رگ شدن مفصل روزها یا ماه‌ها طول می‌کشد.
در صورتی که میزان آسیب ایجاد شده، درد بیمار و کاهش دامنه حرکتی مفصل زیاد باشد، پزشک دوره‌های فیزیوتراپی را توصیه خواهد کرد. هدف از انجام این دوره‌ها رسیدن به موارد زیر است:
· کاهش درد
· بهبود دامنه حرکتی بیمار
· برگشت ثابت و قدرت مفصل
· افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری در عضلات اطراف مفصل آسیب‌دیده
در مواردی فیزیوتراپ‌ها در کنار دوره‌های درمانی خود برای بیمار بریس یا آتل را تجویز می‌کنند. دلیل استفاده از این تجهیزات شامل موارد زیر می‌شود:
· کاهش فشار روی مفصل
· عدم حرکت مفصل در دامنه غیرمجاز
· جلوگیری از حرکت‌های ناگهانی مفصل
· ایجاد حس امنیت و کاهش درد بیمار
فیزیوتراپی می‌تواند به ورزشکاران در بازگشت به ورزش و حرفه خود کمک کند و باعث تقویت مفصل آسیب‌دیده حتی قویتر از آنچه که قبل از آسیب بود شود. همچنین باید اشاره کنیم که فیزیوتراپی برای افرادی که دچار پیچ‌خوردگی‌های مکرر شده‌اند یا افرادی که به دلیل آسیب مدتی بی‌حرکتی بوده‌اند (مانند گچ گرفتن ناحیه آسیب یا آتل‌بندی) بسیار مناسب بوده و باعث درمان و تقویت مفصل و عضلات اطراف آن می‌شود.
روش‌های درمانی مختلفی برای آسیب‌های مفصلی استخوانی وجود دارد که از آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
· درمان استئوپاتی
· کایروپراکتیک
· آب درمانی
· ماساژ درمانی
· طب سنتی
· استفاده از مکمل‌های خوراکی
در مواردی آسیب ایجاد شده در مفصل به دلیل پارگی رباط به قدری شدید است که نیاز به جراحی دارد. در این حالت جراحی با هدف بازسازی یا ترمیم رباط صورت می‌گیرد.
معمولا این نوع جراحی‌ها به صورت آرتروسکوپی انجام می‌شوند که در آن جراح با کمک آرتروسکوپ وارد فضای مفصلی شده و میزان آسیب را می‌سنجد. در صورت امکا رباط را ترمیم می‌کند؛ اما باید گفت که در این حالت احتمال پاره شدن و آسیب دوباره افزایش می‌یابد. به همین دلیل جراحان اقدام به پیوند و بازسازی مجدد رباط آسیب‌دیده با قسمتی از یک تاندون در بدن خود بیمار یا یک بیمار فوت شده می‌کنند. از این نمونه جراحی‌ها می‌توانیم جراحی بازسازی ACL (رباط صلیبی) را نام ببریم.
مدت زمان بهبودی پس از رگ به رگ شدن مفصل به شدت آسیب بستگی دارد. در پیچ خوردگی‌های خفیف، بهبودی ممکن است تنها چند روز یا یکی دو هفته طوب بکشد. در حالی که دوره بهبودی پیچ خوردگی‌های شدیدتر حدود 12 هفته است.
توجه داشته باشید که در صورت جراحی برای ترمیم رباط پاره شده دوره بهبودی طولانی‌تر خواهد شد. همچنین بعد از جراحی بیمار حتما باید توصیه‌های لازم را رعایت کرده و دوره‌های فیزیوتراپی را به صورت مستمر انجام دهد و از بریس استفاده کند.
علائم رگ به رگ شدن و کشیدگی رباط بسیار شبیه به هم هستند؛ زیرا این نوع آسیب‌ها شباهت زیادی به هم دارند، به همین دلیل اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند.
از علائم مشترک بین رگ به رگ شدن و کشیدگی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
· کبودی
· درد در اطراف مفصل آسیب‌دیده
· ورم
· انعطاف‌پذیری محدود
· مشکل در استفاده و کاهش دامنه حرکتی مفصل
تفاوت اصلی در علائم این دو نوع آسیب این است که در رگ به رگ شدن احتمال دارد که در اطراف مفصل کبودی دیده شود؛ در حالی که در کشیدگی امکان وجود اسپاسم در عضله آسیب‌دیده وجود دارد.
خلاصه
رگ به رگ شدن مفصل یک نوع آسیب در مفاصل مختلف بدن بوده که در اثر کشیدگی و فشار زیاد به رباط‌ها ایجاد می‌شود. رباط‌ها وظیفه اتصال دو استخوان را در مفاصل برعهده دارند، به همین دلیل آسیب در ان‌ها باعث بروز مشکلاتی در مفصل‌ها می‌شود. از جمله مفاصل بدن که بیشتر دچار رگ به رگ شدن می‌شوند می‌توانیم به مچ پا، زانو و مچ دست اشاره کنیم.
میزان آسیب و درد بیمار تعیین‌کننده نوع درمان است. به این صورت که اگر آسیب ایجاد شده خفیف باشد می‌توان آن را با رعایت تعدادی اصول و اقدامات خاص در خانه درمان کرد؛ اما آسیب‌های شدید به فیزیوتراپی، درمان‌های دارویی و حتی جراحی نیاز دارند. همچنین باید اشاره کنیم که زمانی جراحی انجام می‌شود که آسیب باعث عدم ترمیم و پارگی در رباط شده باشد.
سپاس که تا انتهای مقاله بررسی و آشنایی با رگ به رگ شدن مفصل با ما همراه بودید.
