شاید این روزها زیاد اسم «NFT» را شنیده باشید. بعضیها آن را به عنوان یک تصویر دیجیتال میشناسند که میلیونها دلار فروخته میشود، بعضی دیگر میگویند راهی برای حمایت از هنرمندان است، و بعضی هم آن را یک حباب میدانند. اما واقعاً NFT چیست و چرا اینقدر سر و صدا به پا کرده است؟
NFT یعنی چه؟
NFT مخفف Non-Fungible Token است که اگر بخواهیم فارسیتر بگوییم، یعنی «توکن غیرقابلتعویض».
توکن یعنی یک دارایی دیجیتال که روی یک شبکه بلاکچین ثبت شده.
غیرقابلتعویض یعنی مثل پول یا سکه نیست که همهشان یک ارزش و شکل داشته باشند؛ هر NFT منحصربهفرد است.
برای درک بهتر، تصور کنید یک اسکناس ۱۰۰ هزار تومانی دارید؛ این اسکناس با هر اسکناس دیگر به همان مبلغ برابر است و میتوانید آن را به راحتی با دیگری عوض کنید. این میشود «قابلتعویض». اما اگر یک تابلوی نقاشی اصل از یک هنرمند معروف داشته باشید، دقیقاً همان اثر را هیچکس دیگری ندارد، حتی اگر نسخههای چاپی آن موجود باشد. این میشود «غیرقابلتعویض».
NFT چطور کار میکند؟
NFT روی بلاکچین ساخته و ذخیره میشود. بلاکچین یک دفتر کل دیجیتال است که همه میتوانند آن را ببینند و تغییر در آن تقریباً غیرممکن است. مشهورترین شبکهای که NFTها روی آن ساخته میشوند، اتریوم (Ethereum) است، اما بلاکچینهای دیگری هم وجود دارند.
وقتی یک NFT ساخته میشود (که به آن Mint کردن میگویند)، اطلاعاتی مثل مالکیت، تاریخ ایجاد، و حتی یک لینک به فایل اصلی (مثلاً تصویر یا ویدئو) روی بلاکچین ذخیره میشود. این اطلاعات باعث میشود همیشه بتوانید ثابت کنید که مالک یک NFT خاص هستید.
NFT فقط عکس نیست
خیلیها فکر میکنند NFT فقط برای تصاویر دیجیتال است، اما در واقع میتواند هر نوع فایل دیجیتال باشد:
آثار هنری (عکس، نقاشی دیجیتال، طرح سهبعدی)
موسیقی و آلبومها
ویدئو و کلیپهای کوتاه
آیتمهای بازیهای ویدیویی (مثل لباس یا سلاح مجازی)
بلیت رویدادها یا کارت عضویت دیجیتال
حتی اسناد رسمی یا قراردادها
چرا NFT مهم شده؟
پیش از NFT، اگر یک فایل دیجیتال میساختید، به راحتی کپی و پخش میشد و نمیتوانستید مالکیت «نسخه اصلی» را اثبات کنید. NFT این مشکل را حل کرد: حالا میتوانید یک فایل دیجیتال را طوری ثبت کنید که نسخه اصلی و مالک آن به صورت عمومی و شفاف مشخص باشد. این موضوع برای هنرمندان، طراحان، موسیقیدانها و حتی برندها اهمیت زیادی دارد.
مزایا و کاربردها
مالکیت دیجیتال واقعی: میتوانید ثابت کنید یک اثر یا آیتم دیجیتال متعلق به شماست.
حق امتیاز (Royalties): هنرمند میتواند هر بار که NFTاش فروخته میشود، درصدی از مبلغ را دریافت کند.
کمیابی و ارزشگذاری: چون تعداد NFTها محدود است، کمیابی میتواند ارزش آن را بالا ببرد.
کاربرد فراتر از هنر: از بلیت کنسرت گرفته تا مدارک دانشگاهی، همه میتوانند به صورت NFT صادر شوند.
نقدها و چالشها
البته NFT بینقص نیست. هزینههای بالای تراکنش (کارمزد)، تأثیرات زیستمحیطی بلاکچینها (که البته در حال بهبود است)، و ریسکهای سرمایهگذاری (مثل نوسان قیمت) از جمله ایراداتی است که به آن وارد میشود. همچنین، مالکیت NFT لزوماً به معنی مالکیت حقوقی فایل یا اثر نیست؛ بلکه بیشتر به معنای داشتن «توکن مالکیت دیجیتال» آن است.
در نهایت NFT را میتوان مثل یک سند مالکیت دیجیتال دانست که روی بلاکچین ثبت میشود. این فناوری راهی تازه برای اثبات مالکیت و ایجاد ارزش در دنیای دیجیتال فراهم کرده و میتواند برای هنر، موسیقی، بازی و حتی اسناد رسمی کاربرد داشته باشد. هرچند این حوزه هنوز نوپا و پر از تغییرات است، اما به نظر میرسد نقش مهمی در آینده اینترنت و اقتصاد دیجیتال داشته باشد
درباره پلتفرم فروش ان اف تی: NFTsaz، پلتفرمی ایرانی تحت مدیریت شرکت آرتا رسانه، اولین بازار داخلی برای ساخت، خرید و فروش هنرهای دیجیتال بهصورت NFT است. این سایت امکان مینت (ساخت) و عرضه آثار دیجیتال هنرمندان را در قالب دستهبندیهای متنوع، از جمله «سرزمین رؤیا» و «داستان زندگی»، بهعلاوه شرکت در حراجهای روزانه فراهم میآورد. همچنین امکاناتی مثل سبد خرید، وبلاگ، خبرنامه و تماس با پشتیبانی، تجربهای ساده و کارآمد برای کاربران فراهم کرده است. NFTsaz فرصتی برای هنرمندان ایرانی ایجاد میکند تا آثارشان را با کمترین کارمزد و در بستر بلاکچین به نمایش جهانی بگذارند.
