مقاله کامل را در سایت بانک کتاب ناهید بخوانید. nibs
همگی با زبان عربی آشنایی داریم. در مدرسه آن را خواندیم. اما چقد آن یادگیری زبان عربی در مدرسه کمکمان کرده تا ادبیات عرب را بشناسیم؟ هیچ !
قرآن کتاب بزرگ مسلمانان به زبان عربی‌ست که می‌گویند دارای فصیح‌ترین اشعار عربی‌ست. آیات قرآنی که نظیر ندارند در دنیا دارای زبان فاخر ادبی است که با زبان عامیانه فاصله دارد.
اما ادبیات عرب یا ادبیات عربی شامل چه کتبی ست؟
ادبیات عرب به مجموعه نظم و نثرهایی گفته میشود که به زبان عربی نگاشته شده‌اند. تدوین نوشته‌های ادبی با ظهور اسلام آغاز شد. پیش از آن سروده‌ها و اشعار قبیله‌ای دهان به دهان می‌گشت. یکی از مشهورترین آن سروده‌ها معلقات سبع است که اکنون به تمام زبان‌های دنیا ترجمه شده است.
معلقات سبع شامل هفت قصیده است که هفت شاعر آن را سروده‌اند. علت نام‌گذاری این قصاید به معلقات این است که این سروده‌ها چنان زیبا و پربار بودند که همچون گوهری بر گوش و جان افراد معلق می‌ماندند. به اصطلاح خودمانی به دل می‌نشستند ?
در ادامه با برخی از شاعران و نویسندگان ادبیات عرب آشنا شوید.
با ما همراه باشید ?
شب آرام گشت / گوش به ضربآهنگ صدای ناله‌ها سپار / در دل تاریکی، ژرفای خاموشی، بر جسد مردگان / فریاد ناله‌ها بلند و در افت و خیز / اندوهی می‌جوشد و آتش می‌گیرد / و پژواک ناله‌ها در آن وقفه ایجاد می‌کند
نازک را مبدع شعر نوی ادبیات عرب می‌دانند؛ همانند نیما یوشیج در ایران. منتقدین و ادیبان شعری تحت عنوان کولیرا را اولین شعر آزاد ادبیات عرب برمی‌شمرند. هرچند خود او بعدها در کتابی این ادعا را نمی‌پذیرد.
دیروز تو را به خواب دیدم.. و انگار تکه نباتی بودی.. / ذوب می‌شدی.. حل می‌شدی.. در دهانم.. درون دنده‌هایم.. مگر شیرین‌تر از نبات هم یافت میشود؟ / دیروز خوابت را دیدم و انگار شاخه‌ای سبز بودی.. / خرامان.. رقصان.. روی ناهمواری‌هایم.. خم می‌شدی.. مگر چیزی بیش از اینکه شاخه‌ای سبز باشی، خوشحالم می‌کند؟ / دیروز تو را در خواب دیدم.. و انگار قطعه‌ای مرمرین بودی.. / خرد می‌شدی و.. جمع می‌شدی.. بعد هم در اعماقم به آوار بدل می‌شدی.. / مگر آدم آرزویی فراتر از تصاحب و.. در دست گرفتن تکه‌ای از مرمر را در سر می پروراند؟ / دیروز تو را در خواب دیدم و.. انگار که عود و عنبر بودی.. / عطر تو می‌تراوید و جان‌فزا می‌شد.. و درون نفس‌هایم ساکن می‌شدی.. / مگر جز بوییدن عود و عنبر هم.. چیزی بر وجد و سرمستی‌ام می‌افزاید؟
کمتر شاعری مانند نزار قبانی از ادبیات عرب دارای شهرت و محبوبیت جهانی است. شعرهای او به دلیل مضامین عاشقانه به بیشتر زبان‌های دنیا ترجمه شده و از اقبال خاصی برخوردار است.
خرید کتابهای نزار قبانی از بانک کتاب ناهید
در خانه ام را کوبیدی، / بعد از آنکه خنیاگر خفت / بعد از آنکه گیتار متلاشی شد. / من کجا و تو کجا که در پیشگاه، خواهان تجلی هستی / و کجا به پایان برسم در حالیکه تو، در آغاز انتهایی
عَبدالوَهّاب بَیاتی از شاعران نوگرای ادبیات عرب است. از او به عنوان شاعر جهانی معاصر ادبیات عربی یاد می‌کنند.
خرید کتابهای عَبدالوَهّاب بَیاتی از بانک کتاب ناهید
خاطرات شب / بر دیوار شب هولناکم / صدای دوست داشتنی‌ات را / و نام دوست داشتنی‌ات را / سوسنی رسم کردم
معین بسیسو شاعری از جهان ادبیات عرب متولد فلسطین بود اما در اقامتش در مصر وارد جهان شعر شد و خوش درخشید.
درخت شب و روز / می‌آیم ، پیش از آنکه روز بیاید / پرتو افشانی می‌کنم، پیش از آنکه از آفتابش پرس وجو کند / درختان در پسم دوان می‌آیند و / کاسبرگها و غلاف میوه ها در سایه ام راه می‌روند / آنگاه اوهام در چهره‌ام، ابخست ها و دژهایی از سکوت می‌سازد / که سخن از دروازه هایش نا آگاه است / و شب راستگو روشن میشود و / روزها خود را در بسترم فراموش می‌کنند / پس آنگاه که سرچشمه ها در سینه ام سقوط می کنند / و دکمه ها گشوده به خواب می روند / بیدار می‌کنم آب را و آیین‌ها را / و همانندشان صفحه رویا را صیقل داده / به خواب می‌روم
علی احمد سعید إسبر که با نام آدونیس شهرت یافت از برجسته‌ترین شاعران و نویسندگان ادبیات عرب است که تاثیر شگرفی در دوران مدرن ادبیات مدرن عرب داشت. آدونیس، شاعر سوری، بیش از بیست جلد کتاب شعر و نقد و ترجمه دارد. او همیشه نامزد دریافت جایزه بین المللی نوبل ادبیات است اما هنوز موفق به دریافت آن نشده است. اما جوایز متعدد دیگری را از آن خود کرده است.
خرید آثار آدونیس از بانک کتاب ناهید
مردم سرزمین من / چون باز شکاری زخم زننده اند / ترانه‌هایشان بسان لرزش زمستانی‌ست / زیر گیسوان درختان / و خنده هایشان / چون شعله در هیزم زبانه می‌کشد / گام‌هاشان در خاک فرو رونده / می‌کُشند، می‌دزدند، می‌نوشند، آروغ می‌زنند / اما انسانند / خوبند آنگاه که دو مشت پول به کف می آورند / و به سرنوشت ایمان دارند
صلاح عبدالصبور از پیشگامان شعر نو در ادبیات عرب محسوب میشود. اولین شعرهای او در نوجوانی در مجله محلی به چاپ رسید. علاقه شدید او شعر و ادبیات باعث شد که هیچگاه از نوشتن بازنایستد. او ابتدا در مدرسه ادبیات تدریس می‌کرد اما خیلی زود به مطبوعات روی آورد و در مجلات بسیاری قلم‌زنی کرد. عبدالصبور سال‍‌ها به عنوان رایزن سفارت در دهلی بود و مدتی هم رئیس نمایشگاه بین الملل کتاب قاهره را به عهده داشت.
تو اما کیستی؟ / کشتی‌ای؟ بادبانت کو؟ / بیابانی؟ بادهایت کو نخل‌هایت کو؟ / انقلابی؟ پرچم‌ها و زنجیرهایت کو؟ / شناختی فراتر از شناخت شب از تو ندارم من / اما آن که بخواهد تو را بگیرد از من / با بزرگترین خشم تاریخ رو به روست / به سان آن که انگشتری‌ها و مانده‌ی پول و دارایی سربازهای کشته شده را / به یغما می‌برد در حالی که هنوز در میدان جنگ خون می ریزند / بگو به آن که قصدی دارد:/ این پسرم است در حالی که من او را نزاییده‌ام / این وطن من است و مرزی برای آن نمی‌شناسم / این اشغالگر من است و در برابرش فریاد نمی‌زنم و سنگی برنمی‌دارم / خونش را مباح سازید و او را بکشید / اما به شرطی که میان بازوانم بیفتد
محمد الماغوط شاعر صاحب سبک و شناخته شده ادبیات عرب ، متولد سوریه پیرو مذهب اسماعیلی است. او مانند بسیاری از بزرگان ادبیات عربی تبعید شد و در کشورهای مختلفی تجربه زیسته داشت.
خرید آثار محمد احمد عیسی ماغوط از بانک کتاب ناهید
از من نپرس چه خبر؟ / جز تو چیزی مهم نیست / چون تو شیرین ترین خبرم هستی / و گنجینه های دنیا بعد از تو / ذرات غبارند
سعاد محمد صباح یا الصباح شاعر و منتقدان ادبیات عربی ؛ متولد عراق، است که جوایز ادبی متعددی از کشورهای مختلف در حوزه شعر و نقد گرفته. او فارغ التحصیل علوم سیاسی و اقتصاد در مقطع دکتری از کشور انگلستان است. در زبان‌های انگلیسی و فرانسوی تسلط دارد.
خرید کتابهای سعاد محمد صباح از بانک کتاب ناهید
از روزی که شناختمت، / ماهیان در فضا پرواز می‌کنند / گنجشککان در آب شنا… / و خروس‌ها نیمه‌شب آواز می‌خوانند / لاک‌پشت‌ها چون خرگوش می‌جهند / و گرگ شادمانه با شنل‌قرمزی در جنگل می‌رقصد / و مرگ خودکشی می‌کند اما نمی‌میرد... / از روزی که شناختمت، / همزمان می‌خندم و می‌گریم / نیمی از عشقت روشنایی و نیم دیگرش تاریکی‌ست / یک بام و دو هواست / شاید برای همین است که همچنان دوستت دارم..
وقتی صحبت از شعر نو در ادبیات عرب میشود بدون شک غاده السمان به خاطر می‌آید. السمان شاعر و متفکر سوری است که در خانواده‌ای با مسولیت‌های دولتی متولد شده است و نسبت فامیلی دوری هم با شاعر معروف به عاشقانه‌سرای ادبیات عرب ، نزارقبانی، دارد.
خرید و آشنایی با آثار غاده السمان از بانک کتاب ناهید
گفتم که میشود گذاشت زمین را / در جیب آن زحل؟ / گفتا آری… بلی.. شود / هر چیز میشود / گفتم که پس حکام عرب / هم روزی شوند خجل / گفتا بر چهره ام تفو بکن / گر این مهم شود…،
احمد مطر از شاعران برجسته ادبیات عربی ، متولد بصره در عراق است اما اکنون در لندن اقامت دارد.
خرید کتاب های احمد مطر از بانک کتاب ناهید
مینا بهکار / بهار 1401
