گردان دژ در سال 1349 توسط نیروی زمینی شاهنشاهی ایران تاسیس شد. در روزهای نخست جنگ، این گردان یکی از معدود یگان های نظامی بود، که در برابر هجوم نیروی زمینی عراق قرار داشت و در نبرد خرمشهر ، به مدت سی روز در برابر حملات لشکر3زرهی و تیپ 33 نیروی مخصوص عراق ایستادگی کرد و از خرمشهر دفاع نمود.
گردان دژ خرمشهر در سال 1349 تاسیس شد. این گردان شامل 5 گروهان،4 گروهان تفنگدار و یک گروهان ارکان بود، که بخشی از پوشش نیروی زمینی ارتش از خط مرزی شلمچه تا طلاییه را بر عهده داشت و برای انجام این ماموریت به 32 پاسگاه تقسیم شده بود. ماموریت این گردان در زمان درگیری، انجام عملیات تاخیری و حفظ خطوط مرزی به مدت 48 ساعت بود. برای کنترل ماموریت این گردان ،دو پاسگاه یا دو دژ مرکزی در نظر گرفته شده بود، که یکی از آنها در شلمچه و دیگری در کوشک مستقر بود. فاصله دژهای 32گانه از یکدیگر، سه کیلومتر و استعداد هر دژ 14 نفر نیروی انسانی شامل دو نفر افسر یا درجه دار و 12نفر سرباز ، که همگی خدمه تفنگ 106 میلی متری و سلاح های موجود بودند. سلاح سازمانی هر دو دژ یک قبضه تفنگ 106 و یک دستگاه تانک، همچنین سلاح سازمانی دژهای مرکزی علاوه بر حداقل دو قبضه تفنگ 106، یک دستگاه تانک، یک قبضه خمپاره 81 میلی متری و یک قبضه خمپاره 120 میلی متری بود و برای هر دژ نیز یک قبضه تیربار کالیبر 50 میلی متری اختصاص داده شده بود.گردان دژ که بخشی از لشکر 92 زرهی اهواز بود، در هنگام شروع جنگ ایران و عراق، وظیفه حفاظت از مرزهای ایران در استان خوزستان ، حد فاصل شلمچه تا کوشک را بر عهده داشت. در واقع راه زمینی اصلی که یگان های نیروی زمینی عراق قصد داشتند از طریق آن از نقطه مرزی شلمچه به سوی خرمشهر پیشروی و آن شهر را تصرف کنند، در محدوده استحفاظی و ماموریت این گردان قرار داشت. مرز ایران و عراق از زمان حکومت محمدرضاشاه و بعد از عهدنامه 1975 الجزایر بین دوکشور ، دارای یک دژ(نوعی خاکریز و استحکامات مرزی) بود، که حد فاصل نیروهای ایران و عراق کشیده شده بود. این دژ به یک دژ مرکزی و دژهای فرعی تقسیم شده بود و مسولیت دفاع از این دژها، بر عهده گردان 151 بود، که نیروهای آن در پادگانی به نام پادگان دژ مستقر شده بودند.ارتش عراق که در 31 شهریور 1359 حمله خود را برای اشغال خرمشهر آغاز کرد، با دفاع شدید نیروهای گردان 151 روبرو شد. این دفاع یک ماه تمام و تا 30 مهرماه 1358 ادامه یافت. گردان دژ که با حمله لشکر 3زرهی و تیپ 33 نیروی مخصوص عراق روبرو شده بود و همزمان با توپخانه و نیروی هوایی عراق ، گلوله باران و بمباران میشد، 30 شبانه روز در برابر نیروهای عراقی جنگید و از محدوده گسترش نوارمرزی و از جمله جاده 17 کیلومتری شلمچه به خرمشهر دفاع کرد، تا مانع ورود نیروهای عراقی خرمشهر شود. شدت درگیری گردان دژ با نیروهای عراقی در 30 روز چنان بود ،که فقط در هفته اول جنگ ، پنج بار فرماندهی این گردان به دلیل کشته یا مجروح شدن فرماندهان ، تغییر کرد. نام آن پنج فرمانده که یکی پس از دیگری کشته یا مجروح شدند؛ سرهنگ جاموسی ،سرگرد چهارمحالی ،سرگرد شاهان، سروان کبریایی و ستوان گیوتاج بود، که این آخرین فرمانده در واقع پزشک گردان و افسر وظیفه بود، که درنبود فرماندهان بالاترش مجبور شد فرماندهی گردان را برعهده بگیرد.در این دفاع 30 روزه از 19 افسر گردان 151 دژ ، فقط یک فرمانده زنده ماند.
