ما روزانه با واژگان بسیاری مواجه می شویم. بسیاری از کلمات در زبان های مختلف ممکن است از لحاظ ظاهری شباهت داشته باشند، اما معنا و ریشه آنها متفاوت باشد. دانستن معنا و ریشه کلمات باعث می شود درک عمیقتری از زبان و فرهنگ به دست بیاوریم.
در این متن با پنج واژه آشنا میشویم که بهدلیل شباهتشان به کلمات زبان فارسی به نظر فارسی میآیند، اما در حقیقت ریشه در زبانهای دیگر دارند.
آسانسور، وسیلهای که بسیاری از ما هر روز از آن استفاده میکنیم، یک کلمه فرانسوی بهمعنای بالابر است و ربطی به کلمات آسان و سُر (سُرخوردن) در زبان فارسی ندارد.
واژه تیره در زبان فارسی بهمعنای تاریک، تار و ظلمانی و متضادِ روشن است، اما در زبان فرانسوی بهمعنای کشیده است. واژه تیره در «خط تیره» ریشهی فرانسوی دارد و بهمعنای خطی است که کشیده شده است و ارتباطی با کلمهی تیره در زبان فارسی ندارد.
گاهی با عباراتی مانند فرازهایی از نهجالبلاغه، فرازهایی از سخنان شهید یا فرازهایی از دعای عرفه و غیره مواجه میشویم. جالب است بدانید که کلمه فراز در این عبارتها ربطی به کلمه فراز در زبان فارسی ندارد. کلمه فراز در زبان فارسی بهمعنای اوج و بلندی است، اما فراز در «فرازهایی از سخنان» در حقیقت واژه بیگانه phrase است، بهمعنای عبارت یا سخنِ موجز. این واژه بهدلیل شباهت با واژهی فراز در زبان فارسی مشابه همان کلمه تلفظ میشود.
این روزها با کلمه «کارما» مکرراً در فضای مجازی مواجه میشویم. کارما (Karma) اصطلاحی است که از آیین هندو و بودا آمده است و بهصورت ساده به این معناست که رفتار و گفتار ما به خودمان بازمیگردد. اصطلاح کارما که با باور تناسخ مرتبط است، در حقیقت به این معناست که شخص هر رفتاری در زندگی کنونی داشته باشد، در زندگیهای آینده با نتیجه آن مواجه میشود.
ممکن است کارما را کوتاهشدهی عبارت فارسیِ «کارِ ما» تصور کنیم؛ مخصوصاً که این عبارت بهنوعی با معنای کارما همخوانی دارد، اما در حقیقت این واژه ریشه سانسکریت دارد و اصطلاحی برگرفته از آیین هندو و بوداست.
چاکرا نیز یکی از اصطلاحاتی است که پس از جلبشدن توجهها به باورها و آیینهای شرقی بر سر زبانها افتاده است. ممکن است کلمه چاکرا را چاکراه بشنویم و تصور کنیم این کلمه از دو واژه چاک و راه تشکیل شده است، اما این کلمه ربطی به دو کلمهی فارسیِ چاک و راه ندارد. چاکراه غلط و چاکرا درست است. کلمه چاکرا یک واژه در زبان سانسکریت بهمعنای چرخ است. چاکرا در آیین هندوییسم مرکز انرژی در بدن شناخته میشود و تصور میشود این مراکز انرژی در بدن بر سلامت جسم و روان تأثیر میگذارد.
در این متن با پنج کلمه آشنا شدیم که بهعلت شباهتشان به کلمات فارسی ممکن است فارسی به نظر بیایند، اما در حقیقت فارسی نیستند. کلماتی که در این متن به آنها اشاره شد عبارتاند از: آسانسور، تیره در «خط تیره»، فراز در «فرازهایی از سخنان»، کارما و چاکرا.
شما چه کلمه دیگری میشناسید که فارسی به نظر میآید، اما در حقیقت فارسی نیست؟
