کجا می روی آیدا؟(?Quo Vadis, Aida)، یک فیلم درام ضد جنگ محصول سال 2020 سینمای بوسنی است که یاسمینا ژبانیچ کارگردان زن صاحب نام بوسنیایی آن را کارگردانی کرده است. ژبانیچ که خود به عنوان یک زن در جامعه بوسنی رشد کرده و جنگ را با چشمان خود دیده است در کارهای پیشین خود نیز همواره به مصائب زنان در جنگ دل خراش بوسنی پرداخته است و در فیلم جدید خود یعنی"کجا می روی آیدا؟" هم ترک عادت نکرده و به این موضوع پرداخته است. کلیت فیلم در مورد نسل کشی فجیع، غیرانسانی و وحشیانه سربرنیتساست که در آن بیش از هشت هزار مرد و پسر مسلمان بوسنیایی توسط صرب ها به قتل رسیدند اما ژبانیچ برای روایت بخشی از این فاجعه یک زن را در نقش اول فیلم خود قرار داده است.
آیدا، یک معلم و زن تحصیل کرده است که جنگ او را مجبور به ترک شغل مورد علاقه اش کرده تا بتواند نقش مترجم را برای نیروهای سازمان ملل مستقر در شهر سربرنیستا بازی کند. شهر سربرنیتسا شهری بود که در دوران تقریبا 5 ساله جنگ بوسنی به عنوان یک منطقه امن شناخته می شد و بوسیله نیروهای سازمان ملل از آن محافظت می شد؛ لذا هرگونه عملیات نظامی از سوی صرب ها در این شهر ممنوع بود. فیلم هم به زیبایی هر چه تمام تر با سکانسی در رابطه با این موضوع شروع می شود. سکانسی که مذاکره شهردار سربرنیتسا و فرماندهان نیروهای مستقر در سازمان ملل را نشان می دهد. شهردار برای محافظت از شهر و مردم سربرنیتسا مذاکره می کند و فرماندهان برای اطمینان خاطر دادن به شهردار از اینکه حمله و تجاوزی از سوی صرب ها در کار نخواهد بود و اگر هم بخواهد اقدامی از سوی صرب ها صورت گیرد با برخورد قاطع نیروهای سازمان ملل مواجه خواهد شد. فیلم خیلی سریع به ما می گوید که هیچ کدام از اینها قرار نیست اتفاق بیفتد. هم صرب ها به سربرنیتسا حمله می کنند و این شهر را به تصرف خود در می آورند و هم اینکه حرف های مسئولین سازمان ملل در رابطه با جلوگیری از این اتفاق دروغی بیش نبوده است.
فیلم حول اتفاقاتی است که پس از تصرف سربرنیتسا توسط صرب ها، برای مردم حالا آواره شده سربرنیتسا اتفاق افتاده است اما داستان اصلی فیلم را از زاویه آیدا و خانواده اش خواهیم دید. فیلم کجا می روی آیدا؟ تلاش کرده تا خالی از هرگونه قهرمان بازی های معمول در فیلم های جنگی و ضد جنگ به روایت داستان یک خانواده و در کنار آن تمامی چند هزار خانواده دیگر ساکن سربرنیستا بپردازد. بازی یاسنا دوریچیچ در نقش آیدا فوق العاده است و کاملا حسی که لازم است را به بیننده منتقل می کند.
پیش از این فیلم های بسیار دیگری در مورد جنگ بوسنی ساخته شده است. حتی هالیوود نیز چندین فیلم در رابطه با این جنگ ها ساخته است اما اگر بخواهیم از دو اثر برجسته در رابطه با این موضوع را نام ببریم قطعا "زندگی یک معجزه است" امیر کوستوریتسا و "سرزمین هیچ کس" دانیس تانوویچ بر می خوریم و "کجا می روی آیدا؟" به طور حتم توانسته است پا به پای این دو فیلم بیاید و شاید حتی بالاتر از آثار مذکور قرار بگیرد. فیلمی که به عنوان بهترین فیلم سال 2021 در سینمای اروپا انتخاب شده است.
فیلم کجا می روی آیدا؟ در واقع مرثیه ای برای سربرنیتساست. مرثیه ای برای شهری که مردمش بدون گناه متحمل دردها و رنج های بزرگی شدند. مرثیه ای برای یک نسل کشی که دیدن آن می تواند بیننده را به فکر فرو برده و او را ترغیب کند تا بخواهد در رابطه با این جنگ و اتفاقات آن بیشتر و بیشتر بداند و این تازه بخشی از فجایع جنگ بوسنی و دیگر جنگ های بالکان است.
