پیش‌گفتار
استقبال خوبی که از پست قبلی‌ام با موضوع روندیابی هوش مصنوعی در سال 2022 صورت گرفت، من رو وسوسه کرد با توجه به علاقه‌ای که به مبحث شبکه‌های کامپیوتری (سیمی و بدون سیم!) دارم و در واقع رشته اصلی دانشگاهی من محسوب میشه، مطلب مشابهی رو هم برای روندیابی دنیای شبکه بنویسم.
این رو هم بگم که تمرکزم در این نوشته عمدتاً بر روی زیرساخت شبکه است، هر چند گریزی هم به سرویس‌های اینترنتی میزنم. با این حال، روندیابی سرویس‌های اینترنتی بخصوص ماجراهای گوگل، آمازون، فیس‌بوک (متا) و اپل (که در رسانه‌ها بهشون GAFA گفته میشه) خودش یه مطلب مجزا می‌طلبه!
سلب مسوولیت
مشابه نوشته قبلی از خودم در برابر تبعات احتمالی سلب مسوولیت می‌کنم: آن‌چه که در ادامه می‌خونید عمدتاً تحلیل‌های شخصی منه و ممکنه درست یا کامل نباشه یا آغشته به سوگیری‌های ذهنی باشه. در عین حال، مقالات متنوع برای روندیابی سال 2022 که چهره‌های سرشناس و سایت‌های معتبر منتشر کردن در اینترنت با کلیدواژه زیر قابل دسترسه.
networking trends in 2022
عدد بِده!
واقعیت اینه که حوزه شبکه خیلی بیش‌تر از هوش مصنوعی با عدد و رقم سر و کار داره. در دوسالی که در دفتر بین‌الملل سازمان تنظیم مقررات رادیویی (رگولاتوری) شاغل بودم، روندهای جهانی فراگیر شدن شبکه رو رصد می‌کردیم. در اون دوران اصلی‌ترین مرجع ما اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) بود. شکل زیر هم از گزارش این نهاد جهانی برداشته شده که فراگیرشدن شبکه‌ها رو به روشنی نشون میده. فکر می‌کنم همین نمودار برای مطلب ما کافی باشه و در ادامه بریم سراغ رویکرد کیفی.
اگه به این اعداد و ارقام علاقه دارین، گزارش ITU رو یه نگاه بندازین که آمار جالبی داره بخصوص بحث برابری جنسیتی و برابری شهر و روستا در مناطق مختلف جهان.
شبکه‌ها فراگیرتر خواهند شد!
یکی از معدود مزایای همه‌گیری کرونا، شتاب گرفتن فرآیند گذار یا تحوّل دیجیتال (Digital Transformation) بود. ابعاد مختلف این تحوّل رو همه ما به خوبی لمس کرده‌ایم: امکان‌پذیر شدن دورکاری که تا قبل از کرونا حتی صحبت ازش معادل با خیانت بود!، جلسات کاری و کلاس‌های درس در فضای مجازی و ...
این افزایش تقاضا درآمد شرکت‌های حوزه ارتباطات رو بیش‌تر کرده و منجر به این شده که سرمایه‌گذاری بیشتری برای توسعه کمّی و کیفی زیرساخت‌هاشون بکنن. به نظرم این بازی برد-برد در سال آینده هم ادامه داشته باشه و البته حواسمون باشه که دارم درمورد میانگین جهانی صحبت می‌کنم و نه یک کشور خاص! برای مثال کشور ما که کاهش حجم اقتصاد رو تجربه می‌کنه (+) ممکنه به اندازه همگان از این روند بهره نبریم.
البته عوامل اصلی فراگیرشدن شبکه چیزهای دیگه‌ایه که در ادامه چندتاشو مطرح می‌کنم و کرونا فقط به این روند شتاب بخشیده.
امواج میلی‌متری از راه می‌رسند!
یادمه تا آخرین روزهایی که در رگولاتوری بودم، فعالیت‌های گسترده‌ای در مجامع جهانی برای مقررات‌گذاری امواج میلی‌متری در حال انجام بود تا این فرکانس‌ها برای کاربران موبایل هم قابل استفاده بشن. به این امواج که فرکانسشون از چند ده تا چند صد گیگاهرتز متغیره، امواج میلی‌متری میگن چون طول موجشون در حد و مرتبه چند میلی‌متره. این امواج میتونن حجم اطلاعات بیشتری رو جابجا کنن، منتها حداقل سه تا عیب اساسی دارن: خیلی‌هاشون از قبل برای کارهای دیگه در نظر گرفته شدن (صاحب دارن!)، این امواج از موانع عبور نمیکنن و برای انتشارشون باید به اصطلاح خط‌دید چشمی بین فرستنده و گیرنده وجود داشته باشه و نهایتاً این که تجهیزات مناسب و ارزونی هم واسشون وجود نداره.
با این حال شاید سال 2022 شروع استفاده گسترده از این باندهای فرکانسی باشه و خیلی از مردم دنیا بتونن فیلم‌های سینمایی رو با بالاترین کیفیت به صورت آنلاین تماشا کنن و ما هم از شادی اون‌ها شاد بشیم :)
شبکه‌ها سه‌بعدی می‌شوند!
انگار که دیگه سطح زمین واسه توسعه شبکه کافی نیست و کم‌کم لینک‌های ارتباطی عمودی رو شاهد خواهیم بود. تجهیزات متنوعی قراره به این روند کمک کنن: پهپادها، کوادکوپترها، HAPSها (در ادامه میگم که چی هستن) و در ارتفاع‌های بالاتر -جایی که هوا برای نفس کشیدن نیست- ماهواره‌های LEO که سال گذشته همه ما منتظر بودیم باهاش به اینترنت سالم دسترسی داشته باشیم ولی گویا داستان مفصل‌تر از این حرفاست!
ایستگاه‌های سکوی ارتفاع بالا (HAPS) که فرآیند استانداردسازی اون‌ها در اتحادیه جهانی مخابرات در حال انجامه، یک سری ایستگاه موبایل شناور در هوا هستن (شبیه شکل زیر) که میتونن در مواقع اضطراری یا نقاط دورافتاده خدمات ارتباطی ارائه بدن.
اینترنت اشیاء/ارزش‌ها/هوشمندی/... به تدریج پدید میاد.
در آینده (و البته همین حال حاضر) ترافیک تولیدشده توسط ما انسان‌ها تنها مسافر شاهراه‌های اینترنت نخواهد بود و همسفرانی خواهد یافت. یکی از نخستین همسفرها، اشیاء (یا به قول جادی چیزها) هستند که تشکیل اینترنت اشیاء (IoT) رو میدن. با این حال، کلیدواژه‌های جدیدتری هم ساخته‌شدن که نشون میدن با اینترنت چه ارزش‌های نوینی میشه خلق کرد.
اینترنت ارزش‌ها (با اینترنت ارزشی اشتباه نگیرید!) همون اینترنته که با هدف انتقال پول بهینه شده. همین ماجرای بلاک‌چین، رمزارزها و اقتصاد غیرمتمرکز (DeFi) رو میشه با اینترنت ارزش‌ها مرتبط دونست. اینترنت هوشمندی هم یعنی یک هوش توزیع‌شده که ماجرای مفصلی داره.
روند نرم‌افزاری‌شدن شبکه ادامه خواهد یافت.
یادمه سال 92 که دانشجوی ارشد بودم، دکتر مسعود هاشمی عزیز میگفت که شاید ده‌سالی طول بکشه شبکه‌های نرم‌افزار-محور عملیاتی بشن. این پیش‌بینی حداقل در مورد ایران که درست بوده و در سطح جهانی هم هنوز در ابتدای مسیر قرار داریم. نرم‌افزاری شدن شبکه یعنی این که نرم‌افزار با همه مزایا (و معایبش) جایگزین پیچ و مهره‌های محکمی بشه که شرکت‌های سازنده تجهیزات شبکه مثل سیسکو در قالب دستورات کانفیگ در اختیار اپراتورهای شبکه قرار دادن.
البته خود سیسکو و غول‌های شبکه هم در این مسیر گام برداشتن و محصولاتی رو عرضه کردن که اگر چه چندان باز و غیرانحصاری نیست اما به هر حال انعطاف‌پذیری خیلی بیشتری داره. راستی اگه شغل شما در زمینه شبکه است از یادگیری برنامه‌نویسی و پلت‌فرم‌های خودکارسازی غافل نشید که اگر نه سال 2022، ولی سال‌های بعدش شغل شما در خطر جایگزینی قرار میگیره.
اینترنت در آتش خواهد بود!
(عنوان این بخش از اپیزود شماره 133 پادکست رادیوگیک با عنوان «تیش تیش تیش گرفته، اینترنت آتیش گرفته!» برداشته شده)
همه آیتم‌های قبلی یعنی فراگیرشدن شبکه، ورود شبکه به ابعاد گوناگون و نرم‌افزاری شدنش منجر به این شده که امنیت سایبری بیش از پیش در معرض آسیب باشه و ازون بدتر، تبعات به خطر افتادن امنیت هم سنگین‌تر بشه. در واقع هک شدن در سال 2022 میتونه به از دست رفتن سرمایه یا حتی جان انسان‌ها بیانجامه.
با این تفاسیر، بعید نیست که صحنه سیاست جهانی در سال آینده شاهد تنش‌ها و حتی جنگ‌های سایبری باشه و البته در روی مثبت، توافق‌های جهانی برای امن‌سازی اینترنت.
شبکه و سایر فناوری‌ها هم‌افزایی خواهند داشت.
همان‌طور که برای هوش مصنوعی نوشته بودم، شبکه نیز از هم‌افزایی (سینرژی) با سایر فناوری‌ها بهره میبره و به همین جهته که ارزش متخصصان پیرو استراتژی V روز به روز بیش‌تر میشه. اگه دقت کنید، حرف V انگلیسی شامل دو تا خطه که در اعماق به هم میرسن. اگه یکی از خط‌ها رو شبکه در نظر بگیریم، خط دیگه میتونه مهندس الکترونیک/قدرت/کنترل/متالورژی/.. و حتی دانشمند علوم انسانی باشه. کسی که دو تا مهارت رو داشته باشه برنده است!
اگه در خصوص استراتژی V و سایر استراتژی‌های کسب تخصص می‌خواین اطلاعات بیشتری کسب کنید، این مطلب محمدرضا شعبانعلی رو از دست ندید.
سخن آخر!
شده که از خونه خارج بشین و احساس کنید چیزی رو جا گذاشتین؟ منم همین حس رو الان دارم که شاید روندهای مهمی رو مطرح نکرده باشم. چه خوب میشه در این زمینه به من کمک کنید و در اینجا یا صفحه لینکدین نظرهای ارزشمندتون رو درباره آن چه که شاید سال 2022 رخ بده به اشتراک بذارین.
